توسط : نخست‌وزیر عراق در سفر یک‌روزه خود به تهران با رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور دیدار و گفت‌وگو کرد.
او حامل چه پیامی بود؟
گروه بین‌الملل: محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در سفری یک‌روزه (چهارشنبه) با هدف دیدار با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان و با استقبال عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی وارد تهران شد. این سفر در پاسخ به سفر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان به عراق در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۴۰۳ انجام شد؛ سفری که اولین سفر خارجی وی به حساب می‌آمد و در این سفر سه روزه پزشکیان به بغداد، کربلا، نجف، بصره همچنین اقلیم کردستان رفت. پس از ورود السودانی به تهران، رئیس‌جمهور پزشکیان از نخست‌وزیر عراق در مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد استقبال کرد. دو طرف در ملاقات دوجانبه ضمن مرور آخرین وضعیت روابط و همکاری‌ها و تشریح مواضع دو کشور در موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی بر گسترش همه‌جانبه تعاملات ایران و عراق تاکید کردند. پزشکیان و السودانی در این ملاقات دوجانبه همچنین ضرورت اشتراک‌گذاری ظرفیت‌ها در راستای تقویت مناسبات اقتصادی دو کشور را مورد تاکید قرار دادند.
در نشست هیأت‌های دو کشور چه گفته شد؟
پس از ملاقات دوجانبه میان رئیس‌جمهور کشورمان و نخست‌وزیر عراق، نشست مشترک هیات‌های عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران و عراق برگزار شد و پزشکیان در این نشست روابط دو کشور را دارای پیشینه تاریخی و متکی به پیوندهای عمیق دینی و فرهنگی توصیف کرد و گفت: به‌رغم برخی تلاش‌ها برای جدا کردن دو ملت، مردم ایران و عراق سال‌ها در کنار یکدیگر زندگی کرده‌اند و این پیوندهای عمیق دینی و فرهنگی زمینه و بستری مناسب برای ارتقای تعاملات سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی دو کشور است. رئیس‌جمهور با بیان اینکه بی‌تردید رشد و ارتقای روابط ایران و عراق موجب تقویت جایگاه منطقه و جهان اسلام خواهد شد، تصریح کرد: اگر ما به کتاب خدا بر مبنای عدالت و بر مسیر نبی مکرم اسلام (ص) و اهل‌بیت علیهم‌السلام عمل کنیم، هیچ اختلاف و وقفه‌ای در روابط‌مان وجود نخواهد داشت. پزشکیان با بیان اینکه موقعیت جغرافیایی ایران و عراق برای تشکیل یک هاب منطقه‌ای اقتصادی بی‌نظیر است بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای احداث شهرک اقتصادی مشترک با عراق تاکید کرد.
رئیس‌جمهور ضمن ابراز امیدواری نسبت به اینکه سفر نخست‌وزیر عراق به کشورمان موجب ارتقای هرچه بیشتر روابط دو کشور همچنین گسترش صلح، امنیت، آرامش و توسعه اقتصادی در منطقه شود، افزود: شخصاً آرزو دارم که روزی کشورهای اسلامی در چارچوب یک امت واحد در همه زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به تعامل با یکدیگر بپردازند. محمد شیاع السودانی نیز در این نشست ضمن قدردانی از کمک‌ها و مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از دولت و ملت عراق بر عزم کشورش برای اجرایی کردن توافقات و برنامه‌های همکاری دو کشور در پروژه‌های ریلی و جاده‌ای، احداث شهرک اقتصادی مشترک در مناطق مرزی دو کشور همچنین پروژه‌های گازی و برقی تاکید کرد و گفت: ما علاقه‌مند به مشارکت شرکت‌های ایرانی در اجرای پروژه‌های زیرساختی عراق هستیم.
پرونده سوریه و گسترش روابط تجاری دوجانبه
پس از این نشست، کنفرانس خبری مشترک رئیس‌جمهور پزشکیان و السودانی برگزار شد. رئیس‌جمهور پزشکیان در این کنفرانس اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران همواره خواهان صلح، ثبات و توسعه برای محیط پیرامون خود بوده است و در این میان امنیت، رشد و رفاه مردم عزیز عراق از اهمیت شایانی برای ما برخوردار است. پزشکیان تاکید کرد: عراق پس از عبور از تروریسم، دوران خوبی از رشد و توسعه را به ویژه با حضور برادرم السودانی تجربه می‌کند و ان‌شاالله این مسیر تداوم خواهد یافت.
رئیس‌جمهور افزود: این سفر در ادامه سفر موفقیت‌آمیز اینجانب به عراق در شهریورماه سال جاری و نقاط عطفی از روابط دو کشور است که نتیجه آن را در آینده و در روند رو به رشد همکاری‌های آینده شاهد خواهیم بود. وی به نتایج رایزنی دیدار خود با محمد الشیاع السودانی پرداخت و تاکید کرد: ضمن رایزنی درباره تحولات اخیر منطقه، مذاکرات خوبی درباره توسعه همکاری‌های دوجانبه در تمام ابعاد و زمینه‌های موجود داشتیم.
پزشکیان همچنین گفت: هر دو کشور از دغدغه‌های مشترکی در ارتباط با تحولات جاری در سوریه برخوردار هستند. ثبات و آرامش سوریه، حفظ تمامیت ارضی سوریه، مقابله با فعالیت گروه‌های تروریستی، ضرورت خروج رژیم صهیونیستی از مناطق اشغالی و توجه به احساسات مذهبی به ویژه درباره بقاع و اماکن متبرکه شیعیان ازجمله این دغدغه‌ها بود. وی افزود: خطر تروریستم و احتمال فعال شدن مجدد هسته‌های تروریستی از دغدعه‌های دو طرف و مباحث امروز ما بود که هوشیاری و همکاری دو کشور را بیش از گذشته یادآوری کرد.
رئیس‌جمهور تاکید کرد: در این جلسه برنامه جامع همکاری دو کشور و اجرای کامل توافق امنیتی بار دیگر مورد بررسی و گفت‌وگو قرار گرفت. پزشکیان در ادامه به طرح‌های اقتصادی مشترک بین ایران و عراق اشاره کرد و گفت: در خصوص اهمیت همکاری‌های اقتصادی و تجاری در این جلسه طرح‌های خوبی مورد بررسی قرار گرفت و یکی از این طرح‌های مهم، تسریع احداث پروژه راه‌آهن شلمچه – بصره است که آقای سودانی نیز اهتمام خوبی به اجرایی شدن آن داشته است. وی افزود: در این دیدار طرفین بر اهمیت اجرایی‌سازی اسناد و رفع سریع موانع موجود تاکید کردند.
رئیس‌جمهور توسعه مناسبات در زمینه‌های گمرکی، حضور شرکت‌های دو کشور در سرمایه‌گذاری‌های مشترک، تسهیل حمل‌ونقل جاده‌ای و افزایش ترانزیت کالا و مسافر، تقویت بازارچه‌های مرزی و تامین نیازهای متقابل مشترک بخش‌های دیگر را جمله مهم‌ترین موضوعات گفت‌وگو با نخست‌وزیر عراق و هیات بلندپایه همراه وی برشمرد و ابراز امیدواری کرد که با تلاش طرفین شاهد گسترش تجارت دو کشور باشیم.
نخست‌وزیر عراق نیز تصریح کرد: سفر به تهران در چارچوب گسترش همکاری و ارتباطات میان دو کشور صورت گرفته است، تلاش می‌کنیم همکاری‌های میان تهران و بغداد را گسترش دهیم تا شاهد تحقق امنیت، ثبات و شکوفایی در روابط دو کشور باشیم.
محمد شیاع السودانی، افزود: نشست بسیار خوبی با رئیس‌جمهور پزشکیان و وزرای محترم در زمینه روابط دوجانبه در زمینه‌های اقتصادی، توسعه، اجتماعی، فرهنگی، دینی و توافقنامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم داشتیم. از سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به عراق نتایج خوبی شاهد بودیم و به زودی نشست‌های دوجانبه بین وزرای دو کشور درخصوص مهم‌ترین پرونده‌های اقتصادی و پروژه‌های مشترک و همکاری‌ها در زمینه تامین برق و گاز عراق خواهیم داشت. وی ادامه داد: پیگیر اتصال خط آهن شلمچه – بصره، شهرک‌های اقتصادی در مرز دو کشور و ایجاد راه‌های تسهیل تبادل تجاری با کشورهای منطقه هستیم. السودانی اظهار کرد: گسترش روابط تهران- بغداد برای ما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و برای تحقق منافع دو کشور و دولت به دنبال گسترش روابط با تهران هستیم. این روابط می‌تواند در سطح منطقه توسعه یابد و فرصتی است برای تحقق منافع همه کشورهای منطقه است.
نخست‌وزیر عراق خاطرنشان کرد: عراق جنایات جنگی و کشتارجمعی که در غزه و علیه فلسطینی‌ها صورت می‌گیرد را محکوم می‌کند. شاهد کشتار هدفمند مردم مظلوم غزه هستیم، جامعه بین‌الملل در توقف جنایات اسرائیل ناکام بوده است، این در حالی است که این جنایات امنیت و صلح منطقه و جهان را تهدید می‌کند و تنها راه استقرار در این منطقه توقف جنگ ویران‌کننده در غزه است و تضمین در خصوص حق ملت فلسطین برای تعیین سرنوشت خود بر پایه یک کشور آزاد. همچنین موضع عراق برای ادامه آرامش و آتش‌بس در لبنان ثابت است.
السودانی گفت: در خصوص تحولات اخیر سوریه گفت‌وگو کردیم، استقرار آرامش در سوریه کلید ثبات در منطقه است و از همگان دعوت می‌کنیم که شاهد راه‌حل سیاسی جامع در سوریه باشیم به طوری که حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه را حفظ کند و موجب توقف دخالت‌های خارجی در سوریه باشد. نخست‌وزیر عراق تاکید کرد: برای اراده ملت سوریه احترام قائل هستیم و از آن حمایت می‌کنیم به شرطی که بدون دخالت کشورهای خارجی باشد. آمادگی خود را برای همکاری با همه طرف‌ها در سوریه اعلام می‌کنیم و درخصوص مشارکت در انتقال مسالمت‌آمیز دولت در سوریه به طوری که تمام گروه‌ها و قومیت‌ها در آن حضور داشته باشند، اعلام کردیم. السودانی در پایان اظهار کرد: مخالف استفاده از زبان تهدید و گفتمان علیه کشورها هستیم چراکه این راه به بحران و تنش‌های بیشتر در منطقه منجر خواهد شد. وی گفت: از همگان برای گفت‌وگوی منطقه‌ای جامع که منجر به اعتمادسازی بین کشورهای منطقه و موجب تضمین صلح و امنیت منطقه باشد، دعوت کردیم و به رئیس‌جمهور پزشکیان توضیح دادم که نشست سران طی ماه‌های آتی در عراق برگزار خواهد شد.
خاورمیانه و ترامپ
آنچه باید در خصوص این سفر مورد نظر باشد این است که السودانی زمانی وارد تهران شده که حدود ۱۱ روز دیگر یعنی ۲۰ ژانویه، دونالد ترامپ به عنوان چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهور آمریکا مراسم تحلیفش را برگزار می‌کند و برای ۴ سال روی صندلی کاخ سفید می‌نشیند. باید توجه داشت که او در برهه‌ای زمام امور را در دست می‌گیرد که خاورمیانه یکی از بحرانی‌ترین و عجیب‌ترین دوره‌های خود را از سر می‌گذراند. در این راستا باید توجه شود که عراق طی دو دهه گذشته همواره در کانون توجهات قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته و به دلیل وضعیت جغرافیایی خاص این کشور به محلی برای رقابت این بازیگران در موازنه قوای آسیای غربی و طراحی‌های سیاسی- امنیتی برای تعیین نظم مورد نظر آنها بوده است.
اینکه السودانی در تهران بر مسائل مختلفی مانند از سرگیری دوباره صادرات گاز ایران به عراق یا توسعه مناسبات اقتصادی توافق کرده یا خیر، موضوع مهمی از منظر روابط دوجانبه میان دولت چهاردهم و بغداد به شمار می‌رود اما مساله مهم‌تر این است که این سفر در زمانی انجام شد که صدای پای ترامپ به گوش می‌رسد. سیاست او در شرایط کنونی خاورمیانه با افت‌وخیزهای متعدد می‌تواند همراه باشد و حتی برخی‌ها اعتقاد دارند که او در مورد عراق ممکن است پیام‌هایی را از مجرای بغداد به تهران ارسال کرده باشد که یکی از آنها می‌تواند تعیین تکلیف وضعیت حشدالشعبی و گروه‌های مقاومت باشد.
هرچند مقامات عراقی بارها بر عدم انحلال این تشکیلات و سازمان تاکید کرده‌اند اما باید متوجه بود که اوضاع‌واحوال سوریه، لبنان و حملات متعدد به یمن، نشانگر آن است که ایالات‌متحده تحت رهبری ترامپ می‌تواند زیر فشار اسرائیل، تصمیمات جدیدی در خصوص منطقه بگیرد.
