توسط : افزایش قیمت‌ها از یک‌سو و قطعی برق و سرما از دیگرسو، شب یلدای متفاوتی را برای ایرانیان رقم زده است
قدرت خرید و شورواقبال شهروندان در روزهای منتهی به شب یلدا به دلیل گرانی اقلام خوراکی تحت تاثیر دلار ۷۸ هزارتومانی کم شده و بازار میوه و آجیل و شیرینی به‌رغم وفور کالا رونق ندارد. یلدا یا شب چله یکی از آیین‌های کهن ایرانیان است که درست در شب پیش از زمستان جشن گرفته می‌شود تا مرهمی باشد بر بلندای طولانی‌ترین شب تاریک سال. تا دل مردمان با دل سرخ انارش گرما یابد و کام‌شان با شیرینی خرمالو شیرین شود. ایرانی‌ها قرن‌هاست که آغاز زمستان برابر با شامگاه پایان آخرین روز پاییز تحت عنوان شب یلدا، بلندترین شب سال را با دورهمی فامیلی و چیدن سفره‌های رنگین و حافظ‌خوانی جشن می‌گیرند. گردهم آمدن و شب‌نشینی اعضای خانواده و اقوام با جمع شدن در کنار یکدیگر در آخرین شب پاییز و طولانی‌ترین و تاریک‌ترین شب سال و تناول آجیل مخصوص، هندوانه، انار، شیرینی‌ها و میوه‌های گوناگون ازجمله ویژگی‌های آیین شب یلدا یا شب چله است. امسال به‌رغم وفور کالاها اما قدرت خرید کاهش یافته و مشاهدات میدانی حاکی از آن است که یک روز مانده به طولانی‌ترین شب سال، شور و رغبت خرید در بازارهای خرید تهران مانند سال‌های قبل نیست، درحالی که پیش‌تر شهروندان از ابتدای آذرماه در تکاپوی خرید مایحتاج و تدارک شب یلدا بودند. به اضافه آنکه سرمای شدید، قطعی‌های مکرر برق و گاز و آلودگی شدید هوا در بسیاری از شهرها ازجمله تهران بسیاری از خانواده‌ها را از برگزاری این شب به صورت سنتی باز داشته است.
براساس گزارش‌های میدانی هر کیلوگرم گوشت گوسفندی بین ۷۰۰,۰۰۰ تا ۸۸۰,۰۰۰ تومان، گوشت گوساله بین ۵۵۰,۰۰۰ تا ۶۰۰,۰۰۰ تومان و مرغ بین ۹۵,۰۰۰ تا ۱۱۰,۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد. این قیمت‌ها نسبت به سال گذشته افزایشی بیش از ۳۰ درصد را نشان می‌دهند.
انار که همواره یکی از نمادهای اصلی شب یلدا بوده، در بازار آزاد با قیمت ۷۰,۰۰۰ تا ۱۵۰,۰۰۰ تومان عرضه می‌شود. هندوانه نیز که پیش‌تر یکی از ارزان‌ترین میوه‌ها بود، اکنون با قیمتی بین ۲۵,۰۰۰ تا ۴۰,۰۰۰ تومان فروخته می‌شود. خرمالو با قیمت ۴۰,۰۰۰ تا ۷۰,۰۰۰ تومان در بازار یافت می‌شود.
البته تا سال‌های گذشته گرانی میوه تنها به دست دلال بوده، اما طی سال‌های اخیر کشاورز با گرانی تهیه مواد لازم جهت کشت و زراعت مواجه شده و تمام پارامترهای تعیین قیمت نهایی محصول تولیدی را با دلار می‌سنجد و در ادامه این زنجیره دلالان با واسطه‌گری‌های دلاری نیز دست‌به‌دست میوه را به میدان اصلی و سپس به واحدهای صنفی خرد سطح شهر می‌رسانند.
تورم و گرانی اعلام شده صرفاً مربوط به میدان اصلی میوه و تره‌بار نیست، این درحالی است که فاصله قیمت میوه از میدان اصلی تا سطح شهر به بیش از ۴۰ درصد می‌رسد و این موضوع گرانی میوه را برای ایام خاص، به‌ویژه در نزدیک‌ترین آیین ایرانی ما، شب یلدا بیش از گذشته نمایان شده است.
برای تهیه یک سبد میوه در حد متوسط برای برگزاری یک شب یلدایی چهارنفره خانوادگی، باید بیش از ۷۰۰ هزار تومان پرداخت. این تازه بخشی از هزینه‌های برگزاری یک مراسم ساده و کوچک شب یلدایی است. هر کیلوگرم آجیل چهار مغز درجه یک در بازار آزاد به حدود ۹۰۰,۰۰۰ تومان رسیده و حتی انواع ترکیبی آجیل نیز با قیمت ۵۰۰,۰۰۰ تا ۷۰۰,۰۰۰ تومان عرضه می‌شوند. این ارقام برای بسیاری از خانواده‌ها غیرقابل دسترس است. قیمت هر کیلوگرم شیرینی تر بین ۲۵۰,۰۰۰ تا ۴۰۰,۰۰۰ تومان و شیرینی خشک از ۱۵۰,۰۰۰ تومان به بالا گزارش شده است.
علیرضا ارزانی‌ممقانی، رئیس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران، اعلام کرد که با وجود افزایش ۲۰درصدی نرخ ارز از سال گذشته تا امسال، قیمت آجیل شب یلدا تغییر چندانی نداشته و حتی در برخی اقلام مانند تخمه ژاپنی و پسته کاهش قیمت نیز مشاهده شده است. او اضافه کرد که تنها فندق با افزایش قیمت مواجه شده و کیفیت کالاها نیز مطلوب است. در شب یلدا تقاضا برای آجیل شیرین بیشتر از آجیل شور است و قیمت عمده‌فروشی آجیل در بازار از ۳۰۰ هزار تا ۷۵۰ هزار تومان متغیر است.
ارزانی همچنین اشاره کرد که تقاضا برای آجیل نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش یافته و مردم بیشتر به سمت آجیل‌های اقتصادی تمایل دارند.
او توضیح داد که فروشندگان برای فروش آجیل مجبور به کاهش سود و ارزان‌تر فروختن محصولات خود شده‌اند. در مورد پسته، نیز کیفیت پسته عرضه شده در بازار کاملاً سالم است و برگشت پسته از بازارهای صادراتی به دلیل استانداردهای سختگیرانه برخی کشورها بوده است.
ارزانی همچنین به واردکنندگان غیرمتخصص اشاره کرد که با فروش خشکبار ایرانی زیر قیمت واقعی، جایگاه این محصولات را در بازارهای صادراتی آسیب‌دیده کردند. او از مردم خواست که تنها از واحدهای صنفی معتبر خرید کنند و از خرید آجیل‌های رنگی، پرنمک یا بوی نامطبوع خودداری کنند.
قبلا با این قیمت‌ها خانه می‌خریدم!
پیرمردی با کیسه‌ای کوچک از میوه راستای خیابان را با پرسیدن قیمت از مغازه‌های طی می‌کند. در چشمانش نارضایتی را می‌توان دید! «به نظرم یلدای امسال گران‌ترین یلدای مردم است و من بازنشسته با حقوقی که دارم نمی‌توانم مانند سال‌های قبل، آجیل و سایر اقلام شب یلدا را تهیه کنم و پذیرای فرزندان و نوه‌هایم باشم که این برای من دردناک است».
او که گرم صحبت با سوپرمارکتی محل شده، ادامه می‌دهد: «در طول عمرم با همه مشکلاتی که داشتم و گرانی‌هایی که دیدم، اما امسال تورم عجیب رشد داشته و این حجم از تورم را ندیده بودم! با همین مبلغ ۲۰۰ هزارتومانی که الان نمی‌شود یک کیلو پسته خرید، من ۲۵ سال پیش خانه خریدم، اما امروز پول ما بی‌ارزش شده و قدرت خرید مردم کم شده است».
میوه‌فروش حرف‌های پیرمرد را تایید کرده و می‌گوید: «بازار میوه هم دست‌کمی از بازار آجیل ندارد و قیمت میوه‌های عرضه شده در بازار هم در این چند روز اندک‌اندک افزایش قیمت داشته و مردمی که توان خرید هندوانه و انار را ندارند باید با دست خالی به خانه بازگردند». مشاهدات میدانی حاکی از این است که متاسفانه قیمت‌ها بسیار بالاست و نظارت‌ها و تشکیل گشت‌های نظارتی هم بی‌ثمر است، چراکه با دلالان و عاملان اصلی گرانی برخوردی نمی‌شود و تلخی این شب را برای افرادی که سهم شان از یلدا همانند شب‌های گذشته، سفره خالی است باقی می‌گذارند.
قیمت‌های نجومی رستوران و کافه‌ها
همزمان بعضی ترجیح می‌دهند شب یلدا را در کافه‌ها و رستوران‌ها سر کنند. برنامه‌های شب یلدا در کافه‌ها شامل پخش موسیقی زنده یا دی‌جی، شعرخوانی، عکاسی و … همراه با بسته‌های تنقلات شب یلداست. ضمن آنکه برخی از آنها هم منو شام را هم در نظر گرفته‌اند.
مطابق آخرین برآورد‌ها حداقل هزینه برای شب یلدای یک خانواده چهارنفره حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌شود که نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد افزایش داشته است. هزینه و ورودی که کافه‌ها و رستوران‌ها برای شب یلدا از مشتریان دریافت می‌کنند بسته به منو و برنامه‌ها، متغیر است؛ از نفری ۱۵۰ هزار تومان تا نفری ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان.
از آنجایی که سی‌ام آذرماه امسال در روز جمعه افتاده است، برخی از کافه‌ها و رستوران‌ها از روز چهارشنبه تا جمعه در سه شب برنامه یلدایی دارند. کافه‌ای در خیابان تهرانپارس در دو سانس از ساعت ۱۹ تا ۲۲ و ۲۲ تا ۱ نیمه‌شب برنامه دارد. پذیرایی این کافه شامل چلوکباب، جوجه، آجیل، میوه و لبوست و همچنین می‌گوید که برای هر دو سانس ۶ خواننده اجرا می‌کنند که یکی از آنها بدل یکی از خواننده‌های لس‌آنجلسی است و هزینه هر نفر یک میلیون و ۴۵۰ هزار تومان است.
کافه دیگری هم در خیابان پاسداران، با پذیرایی میوه و تنقلات به همراه دی‌جی، به ازای هر نفر ۴۵۰ هزار تومان می‌گیرد که در صورت انتخاب غذا از منو کافه، هزینه آن جدا گرفته می‌شود.
یک کافه رستوران در مجموعه باملند از ساعت ۱۹ تا ۱ بامداد برنامه دارد که هزینه پرداختی از سوی مشتریان برای پخش موسیقی زنده، نوشیدنی، آجیل، باقالی، لبو و میوه را یک میلیون و برای زیر ۱۰ سال ۵۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند.
یک کافه در یکی از عمارت‌های قدیمی خیابان ولیعصر برای پکیج یلدایی خود موسیقی زنده، همخوانی، فال حافظ، میوه و آجیل و برای شام زرشک‌پلو با مرغ در نظر گرفته است. مراسم این کافه در دو روز پنج‌شنبه و جمعه است و از ساعت ۸ شب آغاز و تا ساعت ۲۳:۳۰ ادامه دارد که برای آن از هر نفر یک میلیون تومان دریافت می‌کنند.
رستوران قدیمی دیگری در خیابان لاله‌زار برای موسیقی زنده و پذیرایی با نوشیدنی، میوه و آجیل ۴۵۰ هزار تومان می‌گیرد که هزینه شام در صورت انتخاب مشتری جدا محاسبه می‌شود.
رستوران یکی از هتل‌های معروف تهران در خیابان سعادت‌آباد از هر نفر ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌گیرد که با احتساب ۱۰ درصد مالیات نزدیک به ۳۰۰ هزار تومان هم به این مبلغ اضافه می‌شود که در مجموع برای یک خانواده چهارنفره چیزی حدود ۱۵ میلیون تومان آب می‌خورد. هزینه پذیرایی این رستوران شامل آجیل و میوه مخصوص شب یلدا به همراه بوفه شام است. برای پیش‌غذا میرزاقاسمی، سوپ، آش رشته، کشک بادمجان و … گنجانده شده است. منوی غذای اصلی نیز شامل باقلاپلو با گوشت بره، سبزی‌پلو با ماهی و ۱۰ نوع غذای دیگر به همراه انواع نوشیدنی و دسر است. موسیقی زنده نیز از دیگر برنامه‌های ویژه شب یلدای این رستوران است.
برخی از آژانس‌های مسافرتی هم برنامه‌های ویژه‌ای برای شب یلدا در نظر گرفته‌اند؛ از تور کویر تا تور‌های اطراف تهران. یک آژانس مسافرتی، جشن شب یلدا را از ساعت ۱۷ تا ۱۲ نیمه‌شب در یک باغ در گرمدره برگزار می‌کند. خدمات این تور شامل هشت نوع غذا، سالاد، دسر، نوشیدنی، میوه، آجیل و تنقلات مخصوص شب یلداست. در کنار آن برنامه‌هایی مانند حافظ‌خوانی، استندآپ کمدی، مسابقه، دی‌جی و موسیقی زنده نیز اجرا می‌شود. قیمت این تور نیم‌روزه برای هر نفر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
یک خانواده چهارنفری برای شب‌نشینی طولانی‌ترین شب سال در یک کافه و رستوران، در حداقلی‌ترین حالت آنکه بدون صرف شام و نوشیدنی است باید ۶۰۰ هزار تومان هزینه کند. این خانواده اگر بخواهد در معمولی‌ترین حالت شام و نوشیدنی را به شب خود اضافه کند، هزینه آن به ۴ میلیون تومان افزایش پیدا می‌کند. حال اگر بخواهند شب یلدای خود را در یکی از لاکچری‌ترین رستوران‌های تهران بگذرانند، برای چهار نفر، ۱۵ میلیون تومان هزینه برجای می‌گذارد.
