توسط : ♦️دیگر آبی نمانده
اصفهان فقط ۴۵ روز آب دارد
♦️دیگر آبی نمانده
اصفهان فقط ۴۵ روز آب دارد
گروه اجتماعی: محمد نورصالحی، رئیس شورای شهر اصفهان، نسبت به کاهش شدید ذخایر زایندهرود هشدار داده و گفته است اگر روند کنونی ادامه یابد تا ۴۵ روز آینده تأمین آب شرب شهروندان با مشکل مواجه میشود. او عنوان کرده که ورودی آب به سد در حال حاضر حدود ۶ مترمکعب بر ثانیه و خروجی آن ۲۸ تا ۳۰ مترمکعب بر ثانیه است. برای اینکه حداقل ۱۲ مترمکعب بر ثانیه آب به تصفیهخانه برسد باید حدود ۳۰ مترمکعب بر ثانیه از سد رها شود اما بین ۱۵ تا ۱۸ مترمکعب در مسیر برداشت میشود. طبق گزارشهای رسمی، ذخیره سد زایندهرود در پایان مهرماه به حدود ۱۵۱ میلیون مترمکعب رسیده است، معادل ۱۱ درصد از ظرفیت سد. مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اعلام کرده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۷۶ درصد کاهش یافته است. شرکت آب منطقهای اصفهان نیز تأیید میکند که تنها ۱۱ درصد از ظرفیت یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعبی سد پر است و نیروگاه سد به دلیل کمبود آب از مدار خارج شده است. این کاهش شدید ذخیره، نتیجه ترکیبی از کاهش بارش و برداشتهای بیرویه است. بارش در ایستگاه چلگرد که مهمترین منبع تغذیه زایندهرود است تا پایان شهریور ۹۷۰ میلیمتر ثبت شد، در حالی که این رقم سال گذشته ۱۱۵۹ میلیمتر و میانگین بلندمدت ۱۳۸۳ میلیمتر بوده است. این به معنای کاهش ۱۶ درصدی نسبت به سال قبل و ۳۰ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت است. همچنین سطح آب سد نسبت به سال گذشته بیش از ۷ متر کاهش یافته که این سال آبی را به یکی از بحرانیترین سالها تبدیل کرده است.
نیاز مصرفی و کسری تولید
مسئولان آبفای اصفهان اعلام کردند که نیاز آب آشامیدنی استان در دورههای اوج مصرف حدود ۲۱٫۱ مترمکعب بر ثانیه است اما توان تولید فعلی ۱۸٫۲ مترمکعب بر ثانیه برآورد میشود؛ بنابراین ۲٫۹ مترمکعب کمبود آب آشامیدنی وجود دارد. در محدوده سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ این کمبود به ۳٫۴ مترمکعب بر ثانیه میرسد. این کمبود باعث نگرانی از کاهش فشار آب یا قطع موقت در روزهای پیک مصرف شده و مسئولان از مردم خواستهاند در پویش «اصفهان منهای ۲۰» هر نفر ۲۰ لیتر از مصرف روزانه خود را کاهش دهد.
تبعات زیستمحیطی و اجتماعی
خشکی زایندهرود و برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی نه تنها آب شرب بلکه محیطزیست را نیز تهدید کرده است. نورصالحی یادآور میشود که زایندهرود در چهار سال گذشته مجموعاً تنها ۱۷۶ روز آب داشته و همین امر به برداشت گسترده از منابع آب زیرزمینی و فرونشست زمین انجامیده است. او تخمین میزند که دشت اصفهان حدود ۱۲ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی خود را از دست داده که به فرونشست و تخلیه مدارس در شمال شهر منجر شده است.
گزارشهای دیگر در برخی مناطق استان را بین ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر در سال ارزیابی میکند. استاندار اصفهان میگوید، پهنههای معمول فرونشست حدود ۱۰۰ هزار هکتار است و پهنههای با نرخ بالا ۲۰۶ هزار هکتار را پوشش میدهد، در حالی که مناطقی با بالاترین نرخ حدود ۳،۵۰۰ هکتار هستند. نوار شمالی شهر (دولتآباد، حبیبآباد، شرق دستگرد و…) بیشترین درگیری را دارد. این فرونشست بناهای تاریخی، منازل مسکونی، مساجد و مدارس را تهدید میکند. او در آخرین اظهار نظر خود وجود ۲۲ تا ۲۳ هزار اثر تاریخی در استان و قرار داشتن بسیاری از آنها در پهنههای فرونشستی را یادآور شده است.
سوءمدیریت دامنهدار
یکی از عوامل تشدید بحران، برداشتهای غیرمجاز و بیبرنامه از زایندهرود است. شورای شهر اصفهان خواستار توقف برداشتهای غیرشرب، بهویژه در بخشهای کشاورزی و صنعتی، شده است. نورصالحی به تومار تاریخی شیخ بهایی– سند تقسیم آب زایندهرود در سده یازدهم هجری– استناد میکند که براساس آن هر شهر و روستا، حتی خود رودخانه و تالاب گاوخونی، حقابه مشخصی دارد. از نظر او، رعایت این حقابهها و توقف برداشتهای غیرقانونی میتواند، مانع تشدید بحران شود. در حوزه کشاورزی، مسئولان محلی بر ضرورت تغییر الگوی کشت تأکید دارند. کشتهای پرآب (مانند برنج) باید کنار گذاشته و به کشتهای کمآب و گلخانهای تبدیل شود. همچنین برخی کارشناسان پیشنهاد میکنند، صنایع آببر به مناطق دیگر انتقال یابند اما این موضوع نیازمند برنامهریزی ملی است.
نقد به پروژههای انتقال آب
دولت برای تأمین آب صنایع بزرگ، پروژه انتقال آب دریای عمان را اجرا کرده است. استاندار اصفهان اعلام کرده که فاز نخست این پروژه– شامل خط لولهای حدود ۸۰۰ کیلومتر و شیرینسازی آب– تکمیل شده و امکان انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب آب به اصفهان فراهم شده است. او گفته که این آب ابتدا به پالایشگاه و صنایع شمال استان سپس به فولاد مبارکه و سایر صنایع جنوبی خواهد رسید. در مرحله دوم، انتقال ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب دیگر پیشبینی شده است. این طرح با دو نقد عمده مواجه است: نخست، هزینه بالای تأمین هر مترمکعب آب شور و انتقال آن به فلات مرکزی که به گفته کارشناسان بین دو تا سه یورو است؛ دوم، پیامدهای زیستمحیطی برای سواحل دریای عمان و نیز نگرانی از ایجاد توسعه جدید صنایع آببر در استان. استاندار تصریح کرده که آب منتقل شده صرفاً برای صنایع موجود است و قرار نیست به توسعه جدید منجر شود. با این حال منتقدان معتقدند که اتکا به آب دریا بدون اصلاح مصرف و مقابله با برداشتهای غیرقانونی، بحران را پایدار نخواهد کرد. طرحهای دیگر مانند تونل کوهرنگ ۳ و پروژه «ماندگان» نیز سالهاست در مراحل اجرا معطل ماندهاند. نورصالحی تأکید میکند که اگر این طرحها به موقع اجرا میشدند، وضعیت امروز تا این حد بحرانی نبود. به باور کارشناسان، اجرای این طرحها باید همراه با اصلاح الگوی مصرف در تمام بخشها باشد.
