توسط : وزیر خارجه اردن چه پیامی از ایران به کشورش برد؟
اوضاع‌واحوال خاورمیانه این روزها مبهم است و با نگاهی به تحرکاتی که در اسرائیل صورت می‌پذیرد، می‌شود به این خروجی رسید که یک ترس آشکار درحال توزیع میان مقامات و افکار عمومی اسرائیل است. آنچه در این میان به عنوان یک سوال بزرگ برای اسرائیلی‌ها و مقامات سیاسی- نظامی آن مطرح شده این است که چه روز و چه ساعتی قرار است، پاسخ ایران و بازوهای منطقه‌ای آن به اقدامات اخیر اسرائیل در بیروت و تهران داده شود؟ واقعیت این است که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون که چیزی حدود ۱۰ ماه را در برمی‌گیرد، جنگ در غزه از حیث شکلی و ماهوی صرفاً دیگر میان اسرائیل و حماس ادامه ندارد بلکه ما شاهد به راه افتادن یک جبهه فراگیر با عنوان «وحدت میادین» در قبال اسرائیل هستیم.
بسیاری از کارشناسان نظامی و امنیتی در غرب و منطقه بر این موضوع توافق دارند که غزه به عنوان لَجمَن (لبه‌جلویی منطقه نبرد) در این جنگ شناخته می‌شود و در این مدت بیشترین و عمیق‌ترین حملات در تاریخ نزاع میان جریان‌های فلسطینی و اسرائیل را در همین چند ماه شاهد بودیم که براساس گزارش‌های منتشر شده چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار تن بمب از سوی ارتش اسرائیل روی غزه ریخته شده است که نشان از سکه بودن کسب‌وکار کارخانه‌های ساخت تسلیحات آمریکایی و اروپایی دارد. آنچه در این خصوص باید مورد نظر قرار بگیرد این است که پس از آنکه فشار اسرائیل بر غزه مضاعف شد، سایر جریان‌های مقاومت در منطقه اعم از حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی و حزب‌الله عراق به انضمام انصارالله یمن جبهه‌های مختلفی را علیه اسرائیل گشودند که دو هدف در این راستا دنبال شد. نخست آنکه، توان نظامی و اطلاعاتی اسرائیل در چند جهت درگیر شود که همین موضوع باعث شد، فشارهای دیپلماتیک هم از چند جبهه بر تل‌آویو بار شود.
به عنوان مثال، اروپایی‌ها زمانی که فقط غزه از سوی اسرائیل هدف قرار می‌گرفت صرفاً به چند تماس، ملاقات و صدور بیانیه محکومیت بسنده کرده و خواهان آتش‌بس می‌شدند اما زمانی که اسرائیل لبنان را تهدید به پاسخ نظامی می‌کند، کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و حتی ایالات‌متحده به صورت مستقیم به این موضوع ورود کردند تا بتوانند منافع خود در لبنان را ایزوله کنند و به نوعی طیف مسیحی ساکن لبنان را هم در راه با خود همراه می‌کردند که این روند هنوز هم ادامه دارد؛ تا جایی که آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا به خاورمیانه چندین بار به بیروت و تل‌آویو سفر کرد که نشان از اهمیت موضوع برای آنها دارد و از سوی دیگر می‌تواند اسرائیل را از حیث دیپلماتیک تحت فشار بیشتر قرار دهد. دومین هدف، ایجاد تنفس برای غزه بود تا غیرنظامیان این منطقه بتوانند در مدتی که اسرائیل در سایر جناح‌ها درگیر است در این منطقه جابه‌جا شوند و با انتشار مستندات تصویری خود، مجدداً جامعه ملل را علیه اسرائیل تحت فشار قرار دهند و حتی در این راستا بحث کمک‌رسانی بین‌المللی در چارچوب آنروا یا آشپزخانه مرکزی جهانی را سرعت ببخشند تا به نوعی مانع از فجایع انسانی در این راستا شوند.
این راهبرد تا به امروز هم ادامه دارد که نوعی فرسایش را برای ارتش اسرائیل رقم زده و به دلیل آنکه گردان‌های ذخیره به انضمام نیروهای رسمی آن چندین ماه است که در جنگ به سر می‌برند عملاً یک اعتراض سازمانی در لایه‌های نظامی به وجود آمده است. از سوی دیگر چیزی حدود ۱۲ دور مذاکره برای اجرای آتش‌بس در غزه و تبادل اسرای اسرائیلی با میانجیگری مصر و قطر برگزار شده که هیچ کدام از آنها به خروجی مثبت منتج نشده و همین حالا هم هیچ مقامی در غرب و منطقه وجود ندارد که بتواند چشم‌انداز این گفت‌وگوها را به صورت شفاف ترسیم کند.
تلاش برای فرار اسرائیل!
آنچه در این فضا باید زیر ذره‌بین قرار بگیرد این است که اسرائیل پس از ترور اسماعیل هنیه در تهران و فوأد شُکر در بیروت همچنان درحال ادامه همان مسیر قبلی خود است؛ برای مثال، دفتر رسانه‌ای دولتی در غزه اعلام کرده که ارتش اسرائیل بامداد یک‌شنبه مصادف با چهار آگوست ۲۰۲۴ کشتاری را در کنار دیوارهای بیمارستان شهدای الاقصی با بمباران چند چادر آوارگان در مرکز غزه انجام داد که براساس آخرین آمارها ۳۰ نفر از غیرنظامیان و آوارگان فلسطینی کشته شده‌اند. اگرچه در مقابل ما شاهد پاسخ از سوی گردان‌های قسام در محله الزیتون واقع در جنوب غزه و الشوکه در شرق رفح به اسرائیل هستیم و حتی حزب‌الله لبنان هم از اصابت موشک‌های خود به منطقه صنعتی در شهرک «کریات شمونه» خبر داده است اما مساله اینجاست که نتانیاهو و تیم وی منتظر پاسخ بزرگ‌تر به اقدامات اخیر خود هستند.
در همین راستا، آکسیوس اعلام کرد که ژنرال مایکل کوریلا، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) وارد خاورمیانه شده که همین خبر به وضوح نشان می‌دهد، اوضاع‌واحوال در منطقه درحال تغییر شکل دادن است. براساس داده‌های منتشر شده از سوی آکسیوس، ژنرال کوریلا شنبه وارد منطقه شده و ادعا می‌شود سفر او ظاهراً قبل از بالا گرفتن تنش‌ها میان اسرائیل با ایران و حزب‌الله لبنان برنامه‌ریزی شده بود. وب‌سایت آکسیوس به نقل از دو مقام آمریکایی اعلام کرده که پیش‌بینی می‌شود، مایکل کوریلا تلاش کند تا ائتلافی بین‌المللی و منطقه‌ای شبیه به آنچه در اواسط آوریل ایجاد کرده بود تا از اسرائیل در برابر حملات ایران محافظت کند، تشکیل دهد. مقامات آمریکایی گفتند که انتظار می‌رود کوریلا از چندین کشور خلیج‌فارس و اردن بازدید کند همچنین به اسرائیل سفر کند.
اینکه چرا فرمانده سنتکام در چنین شرایطی وارد منطقه شده در نمای کلی، ریشه در تعهد ایالات‌متحده برای حفاظت از اسرائیل دارد اما باید توجه داشت که آمریکایی‌ها از ابتدای جنگ غزه به صورت مکرر به نتانیاهو و تیم امنیتی – نظامی او مشاوره داده‌اند تا بتوانند یک کنترل ضمنی را بر اوضاع داشته باشند. از سوی دیگر باید توجه کرد که اردن مهم‌ترین مقصد فرمانده سنتکام خواهد بود؛ چراکه به باور پنتاگون این کشور در رصد پاسخ ایران به اسرائیل که در ۱۳ آوریل سال جاری میلادی رخ داد، نقش مهمی ایفا کرده بود و به همین دلیل است که وزیر خارجه اردن برای ملاقات با مقامات کشورمان وارد تهران شد.
در این خصوص ایمن صفدی، رئیس دستگاه دیپلماسی اردن عصر یک‌شنبه وارد تهران شد و با علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان در محل این وزارتخانه دیدار کرد. نکته اینجاست که این دیدار درحالی انجام شد که طی ۷۲ ساعته گذشته وزیر امور خارجه اردن و سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دو بار به صورت تلفنی در مورد آخرین تحولات منطقه به‌خصوص ترور اسماعیل هنیه در تهران رایزنی و گفت‌وگو کرده بودند که نشان‌دهنده نگرانی اَمان از وضعیت کنونی منطقه است.
به موازات سفر الصفدی به تهران، الجزیره به نقل از یک منبع رسمی و آگاه ایرانی اعلام کرده که تهران دو پیام را به وزیر خارجه اردن خواهد رساند که یکی به رهبری اردن و دیگری مربوط به آمریکا و اسرائیل است. این منبع رسمی به الجزیره اعلام کرده که پذیرش عدم پاسخ یا پاسخ نمادین برای تهران دور از ذهن است و هرگونه پاسخی تند و دردناک خواهد بود؛ چراکه اسرائیل به شدت حاکمیت ایران را نقض کرده و اکنون میانجی‌هایی را برای مهار آن می‌فرستد و این موضوع منتفی است.
این در حالیست که بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر هم روز شنبه با علی باقری کنی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران تماس تلفنی برقرار کرده و درباره تحولات غزه و همچنین تحولات منطقه از جمله ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در خاک ایران که به منزله نقض حاکمیت ایران محسوب می‌شود، گفت‌وگو کرد. در این خصوص احمد ابوزید، سخنگوی رسمی و مدیر بخش دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه مصر اعلام کرد که این تماس تلفنی در چارچوب ارتباطاتی است که مصر با همه طرف‌های ذیربط با هدف مهار تنش فعلی و کاهش دامنه تنش‌ها در منطقه انجام می‌دهد.
وی به نقل از وزیر امور خارجه مصر اذعان کرده که تحولات اخیر در منطقه بی‌سابقه و به شدت خطرناک است و تهدیدی برای گسترش دامنه درگیری‌ها است؛ به‌گونه‌ای که ثبات کشورهای منطقه و منافع ملت‌ها را تهدید می‌کند، لذا همه طرف ها آرامش و خویشتنداری خود را برای خارج نشدن اوضاع از کنترل نشان دهند.
از سوی دیگر، روزنامه الجریده کویت هم در گزارشی که به قلم فرزاد قاسمی و منير الربيع در تاریخ (یک‌شنبه) چهارم آگوست منتشر کرده به این موضوع اشاره داشته که منابعی آگاه به این روزنامه گفته‌اند که یک هیات امنیتی آمریکایی با میانجیگری عمان به ایران سفر کرده تا پیام «آرامش و هشدار» را به تهران برساند تا از جنگ بزرگی که نخست‌وزیر اسرائیل برنامه‌ریزی کرده، جلوگیری شود. به نوشته الجریده «هیات آمریکایی با یک هواپیمای شخصی که از ترکیه حرکت کرده بود، پنج‌شنبه گذشته در فرودگاه پیام کرج به زمین نشست و جلسه‌ای دو ساعته بین مقامات آمریکایی و ایرانی برگزار شد سپس به آنکارا برگشته است». در گزارش مذکور آمده است: «این هیات امنیتی آمریکا تاکید کرده که آمریکا از ترور اسماعیل هنیه اطلاعی نداشته و جو بایدن از رفتار یکجانبه نتانیاهو بسیار ناراضی است و مخالف برنامه نخست‌وزیر اسرائیل برای کشاندن کل منطقه به یک نبرد همه‌جانبه است اما در صورت هرگونه حمله به اسرائیل، واشنگتن ملزم به دفاع از آن خواهد بود».
اگرچه کاخ سفید عصر یک‌شنبه ادعای روزنامه کویتی الجریده در مورد این سفر را رد کرده اما فارغ از این مسائل باید منتظر بود و دید که خاورمیانه چه زمانی دوباره به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل می‌شود!
