توسط : “ستار هاشمی” وزیر پیشنهادی ارتباطات با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
گروه اجتماعی: نام ستار هاشمی چند روز پیش به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری در اختیار مجلس قرار گرفت و بسیاری او را وزیر آینده این وزارتخانه می‌دانند. در ابتدای کاندیداتوری مسعود پزشکیان و با حمایت‌های همه‌جانبه محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات در زمان حسن روحانی بسیاری گمان می‌کردند در دولت پزشکیان قرار است بار دیگر او را در منصب این وزارتخانه ببینیم، چیزی که گویا به شکل دیگری رقم خورد و ستار هاشمی برای کرسی وزارت ارتباطات معرفی شد. هنگامی‌که گزینه آذری‌جهرمی منتفی شد، حرف و حدیث‌ها بر سر ستار هاشمی به عنوان وزیر احتمالی وزارت ارتباطات بالا گرفت و بسیاری او را وزیر آینده این وزارتخانه در دولت مسعود پزشکیان می‌دانند.
ستار هاشمی در سال ۱۳۵۵ در شهر یاسوج به دنیا آمد. ستار هاشمی مهندس کامپیوتر است. او مدرک کارشناسی خود را در رشته سخت‌افزار از دانشگاه صنعتی اصفهان دریافت کرده است. او پس از کارشناسی به تهران آمد و در دانشگاه علم و صنعت هوش مصنوعی خواند و این رشته را در مقطع دکتری در این دانشگاه و دانشگاه موناش استرالیا ادامه داد و در آن فارغ‌التحصیل شد. با این پیشینه علمی می‌توان او را متخصص در زمینه و رشته هوش مصنوعی دانست. او امروز استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه شیراز است و از سال ۹۲ عضو هیات علمی این دانشگاه است.
ستار هاشمی در سال ۹۳ مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان فارس و دو سال بعد یعنی در سال ۹۵ معاون فناوری شرکت ارتباطات زیرساخت شد. او در دولت حسن روحانی و وزارت محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات منصوب شد.
ستار هاشمی با پایان دولت سیزدهم به سازمان ثبت اسناد کشور رفت و سمت معاونت توسعه فناوری و خدمات الکترونیک ثبت را به عهده گرفت. از آنجا که تحصیلات او در زمینه هوش مصنوعی است به مسائل نگاهی فناورانه دارد و این نگاه را با خود به سازمان ثبت هم برد و تلاش کرد در این سازمان کاری کند تا سیستم سنتی کم‌کم برچیده شود. یکی از کارهای او در این سازمان در مورد سند الکترونیکی ملکی بود. ثبت امضای دیجیتال یکی دیگر از اقدامات ستار هاشمی در سازمان ثبت اسناد و املاک بود. با به صحنه نیامدن آذری‌جهرمی یکی از گزینه‌های اصلی پزشکیان برای تصدی‌گری وزارت ارتباطات ستار هاشمی بود. ستار هاشمی به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات به مجلس معرفی شد.
چالش‌های پیش روی ستار
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ابتدا با نام وزارت پست و تلگراف و تلفن فعالیت خود را آغاز کرد و پس از انقلاب اسلامی و با تغییرات ساختاری در سال ۱۳۸۲ به نام کنونی تغییر یافت. این وزارتخانه در طول تاریخ خود نقش مهمی در تحول ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور ایفا کرده است و تاکنون ۹ وزیر در این وزارتخانه حضور داشتند.
ستار هاشمی در حالی به عنوان دهمین وزیر ارتباطات دولت چهاردهم به مجلس معرفی شده که شرایط توسعه اکوسیستم اقتصاد دیجیتال با وجود تداوم فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی سخت‌تر شده است. با این حال اغلب بازیگران حوزه، هاشمی را بهترین گزینه موجود برای این وزارتخانه می‌دانند و کارشناسان نیز معتقدند که نقش او در رفع فیلترینگ اگرچه تعیین‌کننده است اما کافی نیست.
به عقیده آنها این موضوع یک کار تیمی است و رئیس‌جمهور و کل کابینه دولت باید بر رفع فیلترینگ مصمم باشند. همچنین توجه به تولید گوشی‌های بومی، اینترنت نسل پنجم، توجه به هوش مصنوعی و به‌کارگیری فناوری از دغدغه‌های کلیدی ستار هاشمی است که باید دید در صورت موافقت مجلس با حضور او در وزارت ارتباطات همچنان بر این مواضع می‌ماند یا خیر. باید منتظر ماند و دید که در صورت موافقت مجلس با سکانداری ستار هاشمی در وزارت ارتباطات، اقدامی در جهت رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی از اینستاگرام گرفته تا تلگرام صورت خواهد گرفت یا مانند دولت سیزدهم پیام‌رسان‌های داخلی و بومی در اولویت قرار می‌گیرد. در زیر به برخی از مهم‌ترین چالش‌های وزارت ارتباطات اشاره می‌کنیم.
فیلترینگ
بر اساس افکارسنجی‌های انجام شده در سطح ملی در زمستان سال گذشته، اقلا دو سوم و در برخی پیمایش‌ها تا ۸۰ درصد کاربران از ابزارهای فیلترشکن استفاده می‌کنند و در این میان حداقل یک‌سوم آنها ماهانه تا ۲۰۰ هزار تومان هزینه می‌پردازند.
بد نیست به یاد داشته باشیم بیش از نیمی از کاربران اینترنت در ایران در یک نظرسنجی در سال ۱۴۰۲ اظهار کرده‌اند که دولت مسئول محدودیت‌های اعمال شده بر اینترنت پس از شهریور ۱۴۰۱ بوده و از نظر آنها این سیاست بر تعداد حامیان رئیس‌جمهور در انتخابات اثر منفی خواهد داشت. بدین‌سان، وزارت ارتباطات دولت چهاردهم با توجه به غلبه وعده‌های مربوط به فضای مجازی و فیلترینگ و ایجاد پیش‌دستانه مطالبات و انتظارات عمومی در این زمینه کار دشواری پیش رو خواهد داشت.
به اضافه اینکه کارشناسان معتقدند؛ محدودیت‌های ایجاد شده در صنعت دیجیتال مارکتینگ باعث شده، رقابت در حوزه سئو و اینفلوئنسرمارکتینگ در ایران در قیاس با دیگر کشورها به شدت افزایش یابد و دلیل این اتفاق نبود راهکارهای دیگر برای کسب‌وکارهاست. عدم توازن در انتخاب کانال‌های تبلیغات دیجیتال باعث شده، قیمت‌ها و نوع رقابت هم متفاوت شود. از آنجا که کسب‌وکارها مجبورند برای تبلیغات دیجیتال صرفاً به سراغ دو کانال سئو و اینفلوئنسرمارکتینگ بروند، هزینه‌ها بسیار افزایش یافته است.
قیمت‌گذاری دستوری
سرکوب قیمتی ۶ ساله بسته‌های اینترنت اپراتورهای ثابت و سیار تا قبل از حرکت تاریخی دولت در زمستان سال گذشته موجب شد ضمن ایجاد و تثبیت تصور هزینه ثابت/ بی‌تغییر برای دسترسی به اینترنت در میان مردم، این شرکت‌ها از عهده سرمایه‌گذاری‌های لازم برای بهبود زیرساخت خود برنیامده و تدریجا کیفیت اینترنت، کیفیت نگهداشت زیرساخت و نهایتا تجربه کاربران دچار آسیب جدی شود.
تعامل با شرکت‌های خارجی
بررسی تجربه تعامل کشورهایی نظیر ترکیه، سنگاپور و هند با شرکت‌های بزرگ فناوری (به طور خاص مِتا و گوگل) و نتایج آن، بیانگر وجود ظرفیت‌هایی برای فعال کردن استراتژی دیپلماسی فعالانه و تخصصی در زمینه اقتصاد دیجیتال با محوریت وزارت ارتباطات است. هرچند، تحریم‌های ظالمانه، غیرقابل توجیه و یک‌جانبه بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران به ویژه در حوزه فناوری و اینترنت، امکان اتخاذ برخی از استراتژی‌های تعاملی مستقیم مبتنی بر انطباق قانونی را محدود کرده است.
بی‌توجهی به گیمرها
تلاش برای رفع تحریم‌ها با اولویت بازی‌های محبوب و گزینه‌های امکان‌پذیر از جمله مشکلات مهم است. به گواه کارشناسان این حوزه، بسیاری از مشکلات و دشواری‌های کاربران ایرانی در حوزه بازی به تحریم‌های خارجی بازمی‌گردد. استفاده از راهبرد دیپلماسی اقتصاد دیجیتال و وارد شدن موضوع بازی‌های رایانه‌ای به محورهای مذاکرات بین‌المللی توصیه‌ای است که بارها توسط فعالان بازی‌های رایانه‌ای مطرح شده است.
گرانی اینترنت
واقعیت این است که بحرانی‌شدن موضوع قیمت اینترنت در کشور به مدت‌ها پیش از شهریور ۱۴۰۱ و اعمال محدودیت‌های جدید بر دسترسی برمی‌گردد که بدون تردید با تحمیل هزینۀ اضافی به کاربران نیز همراه بوده است. به طور خلاصه، مسايلی مانند هزینۀ خرید و استفاده از فیلترشکن، شاخص‌های اقتصاد کلان (تورم، قدرت خرید و …) در سمت کاربران و فشار چسبندگی مسیر دولت‌ها به وعده‌های غیرکارشناسی و تصمیمات سیاسی گذشتگان در کنار وضعیت انحصار دوگانه در بازار اپراتورهای همراه در سمت دولت، موضوع تغییر قیمت اینترنت را علی‌رغم وجود ظرفیت قانونی در موقعیت قفل‌شدگی قرار داده است.
رجیستری موبایل
بر اساس آمارهای منتشر شده، حجم واردات تلفن همراه طی سال گذشته حدود ۳ونیم میلیارد دلار بوده که این رقم در بالاترین قسمت نمودار اقلام وارداتی در کشور به حساب می‌آید و این میزان واردات، درآمد دولت را به شکل هنگفتی افزایش داده است اما به نظر می‌رسد خدمات دولت در این عرصه دچار نقایص و اشکالاتی است که انتظار می‌رود، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین وزارت صنعت و معدن و تجارت برای این ارقام و در مقابل خدمات ارائه شده، تعادل منصفانه‌ای ایجاد کنند. این نکته را در نظر داشته باشید که در بازار تلفن همراه، درست همانند سایر بازارها همچون خودرو و … مبلغی که یک کاربر تلفن همراه در داخل ایران می‌پردازد به مراتب بالاتر از کشورهای همسایه است.
توسعه فیبر نوری
توسعه زیرساخت‌های حوزه فناوری اطلاعات فیبر نوری یکی دیگر از چالش‌ها است. توسعه چنین پروژه‌هایی انرژی بسیاری می‌طلبد و وزیر دولت چهاردهم باید تمرکز زیادی بر این مسئله داشته باشد. منابعی هم در این زمینه در اختیارشان قرار دارد؛ مثل صندوق توسعه شبکه فیبر نوری که در برنامه هفتم قید شده که در اختیار وزارت ارتباطات قرار گرفته تا از ظرفیت‌های موجود استفاده‌های لازم برده شود.
