توسط : به‌رغم اعلام خاتمه مذاکرات آتش‌بس غزه، منابع آمریکایی از ادامه گفت‌وگوها در سطوح پایین‌تر خبر می‌دهند
بیش از یک هفته پیش مذاکرات آتش‌بس غزه در دوحه آغاز شد و بسیاری از تحلیلگران بر این عقیده بودند که در ۲۵ یا ۲۶ آگوست این مذاکرات می‌تواند به خروجی مثبت منتهی شود و اوضاع‌واحوال را دگرگون کند؛ چراکه ارشدترین مقامات سیاسی و امنیتی اسرائیل و آمریکا به انضمام مصر و قطر در دوحه پای میز نشسته بودند و در مورد این مذاکرات به تبادل‌نظر پرداختند. براساس اعلام رویترز، هیات اسرائيل شامل افرادی چون دیوید بارنیا، رئیس موساد، رونن بار رئیس سرویس امنیت داخلی (شین بت) و نیتزان آلون از فرماندهان ارشد ارتش اسرائيل بودند و از طرف آمریکا هم ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) به همراه برت مک گورک، فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه در این مذاکرات حضور داشتند. از مصر هم عباس کامل، رئیس سرویس اطلاعاتی این کشور به همراه محمدبن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر در این مذاکرات شرکت داشتند و در نهایت بحث بر سر این شد که کلیات توافق آتش‌بس با همان چارچوب قبلی حفظ شود اما چندی پس از پایان این مذاکرات در دوحه، جزئیات جدید از محورهای توافق به بیرون درز کرد.
در میانه انتشار این جزئیات، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده به اسرائیل سفر کرد و علاوه بر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر با یوآو گالانت، وزیر جنگ و اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل دیدار کرد و در آنجا به این موضوع اشاره کرد که شاید این آخرین فرصت برای بازگشت اسرای اسرائیل به تل‌آویو باشد. اینکه چرا بلینکن در اسرائیل چنین موضعی را اتخاذ می‌کند به‌نوعی ریشه در جزئیات جدید توافق آتش‌بس غزه داشت که برخی از منابع آن را پس از نشست دوحه منتشر کردند. در پیشنهاد جدید آمریکا آمده است که در مرحله دوم درباره بازسازی غزه مذاکره شود و همچنین در این پیشنهاد عقب‌نشینی اسرائیل از نوار غزه در مرحله دوم تصریح نشده بود و درخصوص محور فیلادلفیا واقع در مرز بین نوار غزه و مصر هم قرار بر این شد تا مذاکرات فنی انجام شود. از سوی دیگر، آمریکا پیشنهاد داده بود که عملیات امدادرسانی به توافق همه طرف‌ها با شروط توافق مرتبط شده و همچنین باید یک مکانیسم نظارتی برای بازگشت آوارگان به شمال نوار غزه در نظر گرفته شود.
نکته بسیار مهمی که در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که منابع فلسطینی کمتر از ۱۰ روز پیش اعلام کرده بودند که پیشنهاد آمریکا شامل خروج همه‌جانبه اسرائیل از نوار غزه نمی‌شود و تسلط آن بر محور فیلادلفیا هم ادامه خواهد داشت و تنها حضور ارتش اسرائیل کاهش می‌یابد. این بند از طرح پیشنهادی آمریکا دقیقاً همان نقطه اصلی اختلاف میان حماس و اسرائیل است که حالا در مذاکرات قاهره هم خود را نشان داد. این مذاکرات که به‌گونه‌ای در ادامه گفت‌وگوهای دوحه انجام شد با حضور رونن بار رئیس شین‌بت، دیوید بارنیا، مدیر موساد و ژنرال الیزر تولدانو، رئیس بخش استراتژیک ارتش اسرائیل و عباس کامل، رئیس سرویس اطلاعاتی مصر و دیگر مقامات مصری در قاهره حدود چهار روز پیش در قاهره برگزار شد. حضور برت مک‌گورک، مشاور ارشد رئیس جمهور آمریکا در خاورمیانه نیز گواهی بر این موضوع بود که به احتمال زیاد خروجی این مذاکرات مثبت خواهد بود اما آنچه رویترز شامگاه یک‌شنبه منتشر کرد نشان از آن دارد که این مذاکرات پایان یافته است.
ادامه مذاکرات در فضای جنگی؟
براساس آنچه که رویترز منتشر کرده، مذاکرات آتش‌بس غزه در قاهره بدون دستیابی به توافق پایان یافته است و حماس و اسرائیل با چند ماده ارائه شده از سوی میانجیگران موافقت نکرده‌اند. در این گزارش آمده است که «مذاکرات آتش‌بس در غزه شامگاه یک‌شنبه در قاهره با حضور هیات‌های آمریکایی و اسرائیلی به پایان رسید و یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف در این مذاکرات حضور ارتش اسرائیل در غزه پس از پایان جنگ است». در ادامه این گزارش آمده است که براساس پیشنهاد جدید، اسرائیل باید پس از انجام توافق تبادل اسیران به طور کامل از محور فیلادلفیا که در امتداد مرز مصر و غزه قرار دارد، خارج شود اما با این حال، اسرائیل تنها با عقب‌نشینی از سه کیلومتری این محور موافقت کرده است. العربیه هم در این خصوص گزارش داده که مصر همچنان بر لزوم خروج کامل اسرائیل از محور فیلادلفیا تاکید دارد، اما به منظور جلوگیری از تاخیر افتادن توافق، قاهره پیشنهاد کرده که این خروج در دو مرحله انجام شود. مصر همچنین بر خروج کامل ارتش اسرائیل از گذرگاه رفح اصرار دارد و تاکید کرده که تنها با طرف فلسطینی در گذرگاه رفح همکاری خواهد کرد.
به موازات این روند، عزت الرشق، عضو دفتر سیاسی حماس یک‌شنبه شب اعلام کرد که این جنبش خواستار ملزم کردن اسرائیل به توافقات صورت گرفته در دوم جولای (دوازدهم تیر) مبتنی بر موارد ذکر شده در سخنرانی جو بایدن و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل شد. او هچنین اذعان کرد که هیات مذاکره‌کننده این جنبش پس از دیدار با میانجی‌های مصری و قطری و مطلع شدن از نتایج دور اخیر مذاکرات، شامگاه یک‌شنبه قاهره را ترک کرده است. او همچنین گفته است که هیات حماس در این دیدارها بر آمادگی این جنبش جهت اجرای توافقات صورت گرفته به منظور تحقق منافع فلسطینی‌ها و توقف جنگ تاکید کرده است.
اینکه چرا حماس در شامگاه یک‌شنبه مذاکرات قاهره را ترک کرده موضوعی است که در برخی از خواسته‌های آنها قابل رؤیت خواهد بود. حماس ضرورت شامل بودن هر توافقی بر آتش‌بس کامل، خروج کامل ارتش اسرائیل از غزه، بازگشت آزادانه فلسطینیان به خانه‌های خود، امدادرسانی و بازسازی غزه و امضای توافق جدی مبادله اسرا را مطرح کرده و به‌نوعی به دنبال آن است تا اولاً حضور اسرائیل در غزه را به صفر برساند و دوماً نگذارد که فلسطینی‌ها برای بازگشت خود به این منطقه زیر ذره‌بین نهادهای امنیتی اسرائیل قرار بگیرند.
در این راستا، باید متوجه بود که بسیاری از منابع عبری، عربی و آمریکایی به‌موازات انتشار اخبار پایان مذاکرات قاهره درحال مخابره این پیام بودند که مذاکرات آتش‌بس همچنان به‌گونه‌ای دیگر ادامه دارد. به‌عنوان مثال، رسانه‌ها و روزنامه‌های اسرائیل اعلام کرده‌اند که خروجی مذاکرات به‌نوعی مثبت بوده و بازگشت هیات اسرائیلی به تل‌آویو به معنای بحران در مذاکرات نیست، بلکه مذاکرات ادامه دارد. همچنین برخی از مسئولان اسرائیل بدون ذکر نام خود اعلام کرده‌اند که هنوز یک هیات فنی اسرائیلی برای ادامه مذاکرات و کاهش شکاف‌ها در قاهره حضور دارد. سی.ان‌ان نیز به نقل از برخی مسئولان امنیتی آمریکا اعلام کرد که مذاکرات در روزهای آینده ادامه خواهد داشت و تیم‌های مذاکره‌کننده برای حل مسائل باقی‌مانده در قاهره حضور خواهند داشت. در این راستا، روزنامه العربی الجدید هم نوشت: «در سایه شکست مذاکرات، میانجی‌ها تلاش برای رسیدن به یک توافق درباره آتش‌بس انسانی بین چهار روز تا یک هفته را برای رفع نیازهای انسانی مردم غزه و ورود واکسن برای پیشگیری از فلج اطفال و مواد و تجهیزات بهداشتی در سایه شیوع بیماری‌ها بین آوارگان و نگرانی نسبت به شیوع وبا آغاز کرده‌اند».
مجموع این پیام‌ها و اظهارنظرهایی که صورت گرفته نشان می‌دهد آمریکایی‌ها، مصری‌ها و قطری‌ها به‌عنوان گردانندگان و میانجی‌های حاضر در مذاکرات آتش‌بس غزه و تبادل اسراء، به دنبال آن هستند تا این گفت‌وگوها را زنده نگه دارند اما همین وضعیت به‌نوعی ابهام در شرایط آتش‌بس غزه منجر شده و هیچ‌کس نمی‌داند که طی رزوهای آینده قرار است چه اتفاقی برای این دور از مذاکرات رخ دهد.
