توسط : آمریکا و عراق بر سر خروج دومرحلهای نیروهای ائتلاف بینالمللی به توافق رسیدند
خروج نظامیان آمریکا از عراق موضوعی است که از سال ۲۰۲۰ در دستور کار بغداد قرار گرفته و ریشه آن را باید شهادت سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهانشان در جاده فرودگاه بغداد دانست؛ به‌گونه‌ای که پارلمان عراق در تاریخ پنجم ژانویه ۲۰۲۰ (۱۵ دی ۱۳۹۸) با برگزاری نشستی این موضوع را تصویب کرد که نظامیان آمریکا باید هرچه زودتر خاک این کشور را ترک کنند و به‌نوعی قانون‌گذاران این کشور به خروج ایالات‌متحده و ائتلاف تحت رهبری آن رای مثبت دادند. این روند، اگرچه با کارشکنی‌های گسترده انجام شد اما در نهایت اولین نشست کمیته عالی مشترک نظامی میان عراق و آمریکا برای مشخص شدن زمان خروج نظامیان ایالات‌متحده ۲۷ ژانویه سال جاری میلادی (هفتم بهمن ۱۴۰۲) در بغداد برگزار شد، ولی در آن زمان هم مجدداً خروجی خاصی حادث نشد. پس از آن هم چندین دور مذاکره میان دو طرف انجام شد اما در این میان حدود یک ماه پیش (اواسط آگوست ۲۰۲۴) وزارت خارجه عراق با اشاره به موضوع خروج نظامیان آمریکایی از خاک عراق، اعلام کرد که به دلیل تحولات اخیر در منطقه، تاریخ اعلام پایان ماموریت ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا به تعویق افتاده است.
حالا رویترز (جمعه) اعلام کرده که نیروهای ائتلاف بینالمللی ضدداعش به رهبری ایالات‌متحده قرار است تا سپتامبر ۲۰۲۵ (شهریور ۱۴۰۴) از عراق خارج شوند. براساس گزارش منتشر شده از سوی این خبرگزاری، عراق و آمریکا به توافقی بر سر پایان دادن به ماموریت ائتلاف بینالمللی به رهبری واشنگتن دست یافته‌اند، ولی در نهایت باید تایید نهایی از سوی واشنگتن و بغداد برای تاریخ قطعی انجام شود.
در گزارش رویترز به نقل از پنج مقام آمریکایی، دو مقام از کشورهای عضو ائتلاف و سه مقام عراقی آمده است که پس از خروج صدها سرباز ائتلاف بینالمللی تا سپتامبر سال آینده میلادی، مابقی نیروها هم تا پایان سال ۲۰۲۶ از این کشور خارج می‌شوند و بر همین اساس، ما شاهد توافق بغداد- واشنگتن بر سر یک خروج دومرحلهای هستیم. گفته می‌شود که این توافق پس از بیش از ۶ ماه مذاکره میان بغداد و واشنگتن به دست آمده اما یک مقام ارشد آمریکایی به رویترز گفته که «ما به یک توافق رسیده‌ایم و حالا تنها مساله، زمان اعلام آن است».
در این راستا، فرهاد علأالدین، مشاور روابط خارجی نخست‌وزیر عراق نیز اعلام کرده که «مذاکرات فنی با واشنگتن درباره خروج ائتلاف به پایان رسیده و اکنون ما در آستانه انتقال روابط بین عراق و اعضای ائتلاف بینالمللی به سطح جدیدی هستیم که بر روابط دوجانبه در زمینه‌های نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تمرکز خواهد داشت». رویترز همچنین اعلام کرده یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا و یک مقام دفاعی این کشور گفته‌اند که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در بیانیه‌ای مشترک که حدود ۵ ماه پیش منتشر شد، تایید کردند که آنها تعیین زمان و چگونگی پایان ماموریت ائتلاف جهانی در عراق و حرکت به سمت مشارکت‌های امنیتی دوجانبه دائمی را بررسی خواهند کرد و حالا به نظر می‌رسد که اعلام تاریخ‌های مذکور برای خروج دومرحلهای نیروهای ائتلاف بینالمللی از عراق ماحصل همان بیانیه مشترک باشد.
آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که ایالات‌متحده سال ۲۰۰۳ پس از آنکه به عراق حمله کرد و حکومت بعث را از بین برد تا سال ۲۰۱۱ در این کشور حاضر بود و در همان سال نیروهای خود را از این کشور خارج کرد اما در سال ۲۰۱۴ و پس از آنکه پرچم‌های سیاه داعش در عراق و سوریه نمایان شد، مجدداً ایالات‌متحده ائتلافی را به‌عنوان «ائتلاف بینالمللی ضدداعش» پایه‌گذاری کرد و وارد عراق شد که کشورهای عضو ناتو مانند اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، آلمان و … هم در این ائتلاف تحت رهبری آمریکا حضور داشتند.
خروج پله‌کانی؟
آنچه باید درخصوص خروج نظامیان ائتلاف بینالمللی به رهبری آمریکا از عراق مورد نظر قرار بگیرد این است که ما شاهد اجرای «خروج پله‌کانی» از سوی آمریکا در عراق هستیم؛ به‌گونه‌ای که در گزارش رویترز آمده است که براساس طرح مذکور تمامی نیروهای ائتلاف تا سپتامبر ۲۰۲۵ پایگاه هوایی عین‌الاسد در استان الانبار را ترک خواهند کرد و حضور خود را در بغداد به طور قابل توجهی کاهش خواهند داد و سایر نیروهای ائتلاف هم تا پایان سال ۲۰۲۶ در اقلیم کردستان عراق (اربیل) باقی می‌مانند تا به عملیات جاری علیه داعش در سوریه کمک کنند.
اگرچه رویترز مسیر نقل‌وانتقال نیروهای آمریکا و حتی تاریخ دقیق و معابر مربوط به آن را منتشر نکرده اما بدون‌شک پایگاه الحریر واقع در اربیل نقطه نهایی استقرار نیروهای ایالات‌متحده پس از خروج از عراق خواهد بود که نشان‌دهنده پیوند عمیق ایالات‌متحده با اقلیم کردستان عراق است. اما نکته اینجاست که خروج دومرحلهای ایالات‌متحده از عراق دلیل دیگری هم در بطن خود دارد که به راهبرد کلان واشنگتن در قبال خاورمیانه برمی‌گردد. اینکه ما تصور کنیم آمریکایی‌ها ۲۵۰۰ نظامی خود در عراق و ۹۰۰ سرباز دیگرشان در سوریه که در قالب ائتلاف بینالمللی ضدداعش در این دو کشور حضور دارند را یک‌باره از منطقه خارج می‌کنند دقیقاً در تضاد با همان راهبرد کلان واشنگتن تلقی می‌شود. اینکه داعش از حیث ارضی دیگر خلافت خودخوانده‌ای ندارد صرفاً یک موضوع شکلی به حساب می‌آید و باید متوجه بود که آمریکایی‌ها همین حالا برای حفاظت از اسرائیل در منطقه هستند و حضورشان بر همین موضوع استوار است.
در این خصوص یک مقام آمریکایی به رویترز اعلام کرده که «برای ایالات‌متحده، چارچوب زمانی دوساله عملاً یک اتاق تنفس را فراهم می‌کند و امکان تعدیل‌های احتمالی را در صورت تغییر وضعیت منطقه‌ای به وجود می‌آورد. این موضع به خوبی نشان می‌دهد که ایالات‌متحده، اگرچه از منظر ظاهری نشان می‌دهد که مایل به ترک عراق و حتی خارومیانه است اما از منظر ماهوی این اقدام شاید تا سال بعد با تغییراتی همراه شود؛ به عبارتی دیگر، ایالات‌متحده ممکن است که مجدداً ار تئوری «خلق و توزیع بحران» در منطقه استفاده کند و با بحران‌سازی مصنوعی خود را ملزم به ابقا در منطقه کند.
این درحالی است که در سوریه (همسایه عراق) اوضاع به‌گونه‌ای دیگر است و حتی نشانه‌هایی از خروج آمریکا از شمال این کشور دیده نمی‌شود. در این خصوص روزنامه الاخبار در گزارش جدید خود به این موضوع اشاره کرده که آمریکا قصد خروج از سوریه را ندارد و در سایه تحولات منطقه و حملات گروه‌های مقاومت به پایگاه‌ها و نیروهای آن طی ماه‌های اخیر در راستای تقویت حضور خود در این کشور تسلیحات جدید زیادی را به آنجا منتقل کرده و برای مقابله با حمله زمینی احتمالی به نظامیان خود آماده می‌شود. به‌موازات این تحولات باید توجه شود که نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) که در شمال سوریه حاضر هستند همچنان توسط ایالات‌متحده تغذیه تسلیحاتی و آموزشی می‌شوند که این مولفه‌ها در کنار یکدیگر نشان می‌دهد که واشنگتن هنوز به خارومیانه چشم دارد.
نکته نهایی که رویترز در گزارش خود بدان اشاره کرده، آورده سیاسی توافق بغداد- واشنگتن برای نخست‌وزیر عراق است. زمانی که جدول نهایی این توافق اعلام شود، یک پیروزی سیاسی برای السودانی رقم خواهد خورد؛ چراکه او توانسته موقعیت عراق را به‌عنوان متحد واشنگتن و تهران متعادل کند و یک موازنه مشخص را در کشورش به وجود بیاورد. حال باید منتظر ماند و دید که این توافق به صورت کامل اجرایی می‌شود یا اینکه باید نظاره‌گر بحران جدید در منطقه و ابقای نظامیان ائتلاف بینالمللی به رهبری واشنگتن باشیم!
