ایجاد صلح در منطقه با موازنه قدرت امکانپذیر است
به قلم؛ عمادالدین باقی؛ جامعهشناس و پژوهشگر حقوقبشر
مدافعان حقوق بشر برای برقراری صلح در جهان میکوشند اما دو نوع صلح آرمانی و صلح واقعگرایانه وجود دارد. اولی صلحی است که در آن جنگطلبان، منزوی و سلاحهای کشتار جمعی نابود شوند و همه جوامع و کشورها، ذینفع در روابط صلحآمیز مشترک باشند. آرزوی من بهعنوان یک مدافع حقوق بشر نیز برچیده شدن سلاحها و جنگهاست.
دیگری اما صلحی است که محصول موازنه قواست که صلحی مسلح است و تا زمانی که موازنه قوا با روابط و منافع مشترک وجود دارد، پایدار خواهد بود. صلح اول، عالی و آرمانی و دور از دسترس است اما واقعیت جهان ما، صلح ناشی از موازنه قوا را برمیتابد که صلح مسلح است.
حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل، نهادی که برای حفاظت از صلح در جهان به وجود آمد به منظور حفظ همین موازنه قوا بود. در مقیاس محدودتر، امروز آشوب بیپایان در خاورمیانه ناشی از فقدان موازنه قواست که از شکست مطلق اعراب (مصر، سوریه، اردن و عراق) از اسرائیل در جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ (۱۵ تا ۲۰ خرداد ۱۳۴۶) به وجود آمد و در نتیجه اسرائیل به سوی گسترش شهرکنشینی و پایتختی بیتالمقدس رفت که هر دو طبق توافقات بینالمللی، ممنوع بود و توسط تمام نهادهای حقوق بشری و خود سازمان ملل به کرات محکوم شد اما اسرائیل به نقض پیمانها و به تحریکات خود ادامه داد. همچنین اسرائیل شعار از نیل تا فرات، شوش و همدان را سر داد. آنها پیمان کمپ دیوید، موسوم به پیمان صلح اعراب و اسرائیل را هم تحمیلی دانسته و بارها نقض کردهاند.
اکنون، آوارگی صدها هزار نفر از ساکنان اراضی اشغالی شمال اسرائیل به خاطر واکنشهای حزبالله نسبت به ترورها در داخل لبنان و حملات هوایی اسرائیل همچنین زمینگیر شدن اسرائیل در غزه با وجود کشتار بیش از۴۰ هزار غیرنظامی (که کارشناسان با مرگهای غیرمستقیم تا ۱۸۰ هزار نفر برآورد کردهاند) و ۷۹ هزار تن بمب که از مجموع بمبهای استفاده شده علیه درسدن، هامبورگ و لندن در طول جنگ جهانی دوم بیشتر و میگویند پنج برابر بمب هستهای است که در طول جنگ جهانی دوم روی هیروشیما پرتاب شد و این کشتارها با حمایت قدرتهای بزرگ بوده، کل معادلات را به هم ریخته است.
افزون بر زمینگیر شدن در غزه و ورود تدریجی کرانهباختری به درگیری که آن هم با تحریکات اسرائیل شروع شد، شلیک موشک بالستیک مافوق صوت یمنیها به یافا (تلآویو) به تلافی حمله اسرائیل به بندر الحدیده بود که دیروز (یکشنبه ۲۵ شهریور) اتفاق افتاد و با شکست سپر دفاعی و رهگیری آمریکا، انگلیس و اسرائیل موجب شگفتی غرب شد، موشکهایی که طبق آنچه اعلام شده در خود یمن ساخته شدهاند. در پی شلیک این موشک، نتانیاهو برای پاسخگویی به افکار عمومی پشت تلویزیون ظاهر شد و ضمن اینکه گفت، پاسخ یمنیها را خواهد داد:
۱- با محور شرارت خواندن ایران توسط بدنامترین موجود جهان، ناخواسته به نفع ایران در دنیا و جهان اسلام تبلیغ کرد.
۲- با گفتن اینکه «اسرا را آزاد خواهیم کرد و ساکنان شمال را به آنجا باز خواهیم گرداند و این مستلزم تغییر موازنه قوا در شمال است» نشان داد، حزبالله در شمال دست برتر دارد.
به کار بردن تعبیر موازنه قوا از سوی نتانیاهو عبارت کلیدی اوست و همین واقعیت میتواند راهگشای صلح باشد. اسرائیل به تنهایی حتی یک روز در برابر نیروهای مخالف خود در منطقه دوام نمیآورد.
امیدوارم موازنه قوا بین اسرائیل که از پشتیبانی تسلیحاتی و مالی قدرتهای بزرگ جهان برخوردار است و نیروهای مخالف آن در منطقه، زمینهساز صلح شود زیرا آنها تا زمانی که دست برتر داشته باشند، امیدی به صلح نیست.