توسط : -
حداقل ۵۰ کارگر معدن زغال‌سنگ معدنجوی طبس به علت انفجار گاز متان جان باختند
-
رئیس‌جمهور پیش از عزیمت به نیویورک، وزرای کشور، کار و صمت را مامور پیگیری این حادثه تلخ کرد و دستور داد با مقصران احتمالی برخورد قاطع صورت گیرد
دست‌کم ۵۰ کارگر در انفجار یکی از معادن زغال‌سنگ در طبس در استان خراسان‌جنوبی جان باختند. عملیات امدادرسانی ادامه دارد. شماری از کارگران همچنان مفقودند و درون معدن گیر افتاده‌اند. در پی این اتفاق رهبر انقلاب در پیام تسلیت خود به ضرورت نجات کارگران تاکید کردند. همچنین در خراسان‌جنوبی سه روز عزای عمومی اعلام شد و مجلس شورای اسلامی جلسه فوق‌العاده تشکیل می‌دهد.
مسئولان می‌گویند، این انفجار حدود ساعت ۲۱ شنبه‌شب، (۳۱ شهریور) به دلیل تصاعد آنی گاز متان در تونل‌های معدن زغال‌سنگ شرکت معدنجو در طبس اتفاق افتاده است. شرکت معدنجو، یک شرکت خصوصی است که در منطقه معدنی پرورده ۳ طبس فعالیت می‌کند و سه بلوک A، B و C دارد که این سانحه در بلوک C که یکی از کارگاه‌های استخراج زغال‌سنگ است رخ داد. ایرنا گزارش داده که در زمان وقوع حادثه ۶۹ کارگر در بلوک‌های C و B این معدن مشغول کار بودند.
ابراهیم رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس در استان خراسان‌جنوبی به خبرگزاری ایلنا گفته است: «حادثه انفجار معدن تا این لحظه ۵۲ کارگر کشته و ۲۲ کارگر دیگر مصدوم شدند» تا لحظه تدوین این گزارش پیکر ۳۱ کارگر از زیر آوار بیرون آمده و ۱۷ نفر محبوس شده‌اند. دو نفر نیز قبل از کارگاه اصلی به گفته وزیر کشور فوت شده‌اند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور پیش از عزیمت به نیویورک دستور رسیدگی فوری صادر کرد و به «خانواده‌های جان‌باختگان، جامعه کارگری و مردم ایران» تسلیت گفت.
با دستور مسعود پزشکیان، وزیر کشور، وزیر صنعت و معدن و تجارت (صمت) همچنین وزیر کار برای پیگیری موضوع به طبس اعزام شدند. رئیس‌جمهور ایران خواستار بررسی دقیق حادثه و «برخورد قاطع» با «مقصران احتمالی» شد.
محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت که اکنون به طبس رفته است در مصاحبه‌ای گفت که «کارهای شرکت خصوصی که این معدن زغال‌سنگ را بر عهده دارد، در دست بررسی است اما اکنون اصل موضوع تخلیه و رسیدگی به حادثه معدن طبس است که باید انجام شود».
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت هم به رؤسای سازمان اورژانس کشور و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دستور داد تا تمامی امکانات برای خدمت‌رسانی به مصدومان این حادثه «بسیج و به کار گرفته شود».
به گفته ابراهیم رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس در استان خراسان‌جنوبی «در پی ادامه روند امدادرسانی در قسمت بلوک C که ۲۲ کارگر محبوس بودند به علت افزایش گاز متان، همگی جان باختند».
رؤسای مجلس و قوه قضائیه هم دستوراتی جداگانه برای اعزام تیم‌هایی جهت رسیدگی و نظارت بر این حادثه صادر کردند. در ویدئوهای منتشر شده از این حادثه به نظر می‌رسد اجساد درون واگن‌های حمل سنگ و خاک قرار دارند و شماری از کارگران با دیدن این صحنه‌ها بهت‌زده‌اند و گریه می‌کنند.
ماجرا چه بود؟
ساعتی پس از انتشار این خبر، امیر مرتاضی، رئیس اداره کار تعاون و رفاه اجتماعی طبس گفت که این حادثه به علت انفجار گاز متان در بلوک C معدن رخ داد و «به دلیل حجم زیاد گاز امدادرسانی فوری در داخل تونل» با مشکل مواجه است.
به گفته محمدجواد قناعت، استاندار خراسان‌جنوبی «در مجموع ۶۹ کارگر شرکت معدنجو در لحظه حادثه مشغول به کار بودند، ۲۲ نفر در تونل C و ۴۷ نفر در تونل B».
او هم تاکید کرده بود که تراکم گاز متان به قدری بوده که برای تخلیه باید تونل دیگری حفر شود. بنا بر گزارش‌ها، انفجار در عمق زمین روی داده است. در پی این انفجار راه‌های ورودی بسته شد و به دلیل تجمع گاز متان افرادی که قصد ورود و امدادرسانی داشتند با مشکل مواجه شدند. ساعتی بعد محمدعلی آخوندی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان‌جنوبی اعلام کرد: «عملیات امداد با تخلیه گاز و کاهش غلظت آن آغاز شده است».
گزارش شده است که علاوه بر اشباع گاز متان، عمق عمودی ۲۵۰ متری تونل همچنین مسیر طولی مورب نزدیک به ۷۵۰ متری عملیات نجات را دشوارتر کرده است.
پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر هم برای نظارت میدانی و مدیریت عملیات جست‌وجو و نجات کارگران مفقود شده، راهی استان خراسان‌جنوبی شده است.
دادستانی مرکز استان خراسان‌جنوبی هم گفت درحال حاضر اولویت امدادرسانی است و پس از آن با «ترک فعل‌های رخ داده» برخورد می‌شود.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان‌جنوبی، «با تمامی بیمارستان‌ها برای انتقال مصدومان احتمالی همچنین با پزشکی‌قانونی برای انتقال اجساد احتمالی هماهنگی لازم به عمل آمده است». به اضافه اینکه سردخانه طبس ظرفیت اجساد کارگران را ندارد. «از استان یزد نیز تقاضای کمک شده تا نیروهای عملیاتی را از معدن‌های مختلف به منطقه اعزام کنند». محمدعلی کاوسی، مدیر جمعیت هلال‌احمر خراسان‌جنوبی هم گفت: چهار تیم امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر به محل حادثه اعزام شدند.
عدم نظارت وزارتخانه‌ها
حوادث کارگری در کشور به ویژه در معادن بارها در سال‌های اخیر خسارت جانی بسیاری بر جا گذاشته است. تنها در ۳ ماه نخست امسال، هشت حادثه مرگبار کارگری رخ داده که چهار مورد یعنی نیمی از آنها مربوط به معادن زغال‌سنگ بوده است.
عدم رعایت استانداردهای کار و تهویه مناسب از دلایل اصلی حوادث مرگبار کارگری در معادن کشور عنوان شده است. محمدصادق معتمدیان، استاندار سابق خراسان‌جنوبی چهار سال پیش گفته بود، این استان چهارمین استان معدنی ایران است و ۷۶ درصد ذخایر زغال‌سنگ کل کشور در شهرستان طبس قرار دارد.
ریزش معدن در منطقه طبس سابقه دارد. پیش از این در سال ۸۶ در پی وقوع انفجاری در معدن یال شمالی طبس ۸ تن از کارگران جان خود را از دست دادند. تا پیش از حادثه معدن معدنجوی طبس فاجعه در معدن یورت، بزرگ‌ترین فاجعه معدنی در ایران بود؛ حادثه‌ای که ۲۱ نفر در آن جان باختند.
همزمان مرکز آمار در گزارشی اعلام کرده که با بررسی تعداد وقوع حادثه در معادن دارای حادثه در سال ۱۴۰۰ ملاحظه می‌شود که معادن استخراج سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و شن و ماسه به ترتیب با ۳۹۰، ۳۶۸، ۱۸۷ حادثه بیشترین تعداد وقوع حادثه را به خود اختصاص داده‌اند.
از ابتدای فروردین ماه امسال تا حادثه معدن سنگ شازند و پیش از حادثه طبس در مجموع ۸ حادثه در معادن کشور رخ داده که پنج حادثه در معادن زغال‌سنگ استان‌های خراسان‌جنوبی و کرمان، یک حادثه در معدن شن و ماسه استان مرکزی و یک حادثه در معدن سنگ گیلان و یک حادثه در معدن سنگ بوده است. در حوادث معدن امسال ۱۲ کارگر معدن کشته شده‌اند. پنج کارگر به دلیل ریزش معدن، یک کارگر به دلیل برق‌گرفتگی، یک کارگر به دلیل گیر افتادن در نوار نقاله معدن، یک کارگر هم به علت واژگونی لودر هنگام خاک و لاشه‌برداری و چهار کارگر به دلیل گیر افتادن زیر آوار کوه، جان خود را از دست داده‌اند. این بررسی‌ها نشان می‌دهد، تعداد حوادث منجر به فوت کارگران معدن در ۸۷ روز آغازین امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال، یعنی اول فروردین ماه تا ۲۷ خرداد ماه ۱۴۰۲ افزایش پیدا کرده است.
با وجود اینکه شکل کار و استخراج در معدن زغال‌سنگ و معدن شن و ماسه متفاوت است اما کلیدواژه هر دو حادثه ایمنی کار بود. شاید در وهله اول وقتی نام ایمنی کار می‌آید، در اذهان کلاه ایمنی یا لباس تلقی شود. البته که بخشی از ایمنی کار می‌تواند با این لوازم تامین شود. اما در معادن آنچه که ایمنی کار معنا می‌شود، فعالیت ایمن در محیط آن معدن است یعنی یک کارگر معدن تا چه اندازه امنیت جانی دارد؟ در صورت بروز حادثه چند درصد از حادثه اهمال‌کاری مهندس ایمنی است و تا چند درصد بروز حادثه در معادن طبیعی است؟
یکی از شرایط ایمن بودن معادن و امنیت جانی کارگران، وجود امکانات کافی برای فعالیت در معادن است. ازجمله علت‌های اصلی بروز حادثه در اغلب معادن ایران، نبود تجهیزات ایمن و مناسب است. اکثر تجهیزات به کار گرفته شده در معادن کشور از رده خارج شده‌اند و نهادهای مسئول (دولتی و خصولتی) ظاهراً تنها به فکر بهره‌وری از معادن هستند و تجهیزات اعم از ماشین‌آلات و تجهیزات فنی، دهه‌هاست که به‌روزرسانی نشده‌اند. معدنکاران قدیمی می‌گویند: «معدن مرد است. از رفتار و خلق‌وخویش می‌توان تصمیمات و رفتارهای بعدی‌اش را مشخص کرد». انگار قصه در اکثر معادن همین است. معدن مرد است و اکثر حوادثش هم قابل پیش‌بینی اما همین مساله و عدم تامین تجهیزات لازم برای کارگران، باعث می‌شود که خلق‌وخوی معدن و حوادث معدن در کشورمان غیرقابل پیش‌بینی باشد و در حوادث معدن هم معمولاً کشته بدهیم.
احسان سهرابی، فعال کارگری می‌گوید: حادثه معدن طبس، رخدادی تکراری و غم‌انگیز، باز هم نشان داد که همچنان با جان کارگران همانند کالا رفتار می‌شود و تا زمانی که این نگاه کالایی تغییر نکند ما همچنان شاهد اینگونه حوادث تلخ خواهیم بود. توجه داشته باشید که چنین مواردی تنها به دلیل عدم نظارت بازرسان وزارت کار و عدم توجه به «آئین‌نامه‌های ایمنی و بهداشت کار» رخ می‌دهد. این درحالی است که قوانین عریض و طویلی را برای افزایش میزان ایمنی در محیط‌های کارگری مصوب شده که جنبه پیشگیرانه دارد.
او ادامه داد: وضعیت ایمنی کارگران به حد نگران‌کننده‌ای رسیده و بنا بر اعلام پزشکی‌قانونی، روزانه پنج کارگر جان خود را از دست می‌دهند اما هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای مشاهده نمی‌کنیم. این مورد دردناک است که هنوز نتوانسته‌اند، جسد یکی از کارگران «معدن شازند» (که چند ماه قبل رخ داد) بیرون بکشند که با حادثه معدن طبس روبه‌رو شدیم.
به گفته او: قوه قضائیه با توجه به «ماده ۶۱۶ قانون اساسی» با کارفرماها و بیمه‌گرهای متخلف باید برخورد قهری کند. اگر با مسئولان معدن‌های «زمستان یورت»، «شازند» و همین معدن طبس بعد از رخ دادن حوادث برخورد قاطع و عبرت‌آموز می‌شد از بروز چنین حوادثی جلوگیری می‌کردند.
همچنین به گفته دیگر کارشناسان؛ این حادثه که به دلیل عدم رعایت ایمنی در معادن رخ داده است، تلنگری به سیاست‌گذاران و وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت است تا موضوع ایمنی در معادن حداقل یک بار برای همیشه جدی گرفته شود تا خانواده‌های جدید دیگری داغدار نشوند.
