توسط : بخشنامه سازوکار اجرایی بازگشت به تحصیل دانشجویان محروم‌شده، اعلام شد
گروه اجتماعی: سعید حبیبا، معاون وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان با ارسال بخش‌نامه‌ای به دانشگاه‌های سراسر کشور، سازوکار اجرایی بازگشت به تحصیل دانشجویان محروم شده را اعلام کرد.
در این بخشنامه آمده که «با تأسی به موضع رأفت‌آمیز رهبر معظم انقلاب در عفو عمومی تاریخ ۱۶ بهمن ۱۴۰۱ و پیرو دستور رئیس‌جمهور محترم درخصوص بازگشت دانشجویان محروم از تحصیل و بر حسب سازوکار تعیین شده توسط وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان امور دانشجویان اقدام به بررسی و بازنگری در آرای صادره از کمیته‌های انضباطی نمود. در این بازنگری‌ها که با حضور کارشناسان زبده حقوقی و مدیران ذی‌ربط صورت گرفت، ملاحظه شد که پرونده‌های موضوع، رسیدگی مواجه با ایرادات حقوقی مسلم متعددی است که موجب نقض آرای صادره قبلی می‌شود».
در ادامه آمده که «اکنون با عنایت به مراتب فوق و با توجه به آغاز سال تحصیلی و نظر به اینکه ابلاغ آرای صحیح قانونی موجب از دست رفتن وقت ثبت‌نام در ترم جاری و تضییع حقوق دانشجویان می‌شود، مقتضی است اقدامات ذیل معمول و نتیجه به این سازمان منعکس شود».
مطابق با این بخشنامه «امکان ثبت‌نام دانشجویان محروم از تحصیل که حکم آنها درحال اجراست؛ بدون ایجاد محدویت در اخذ واحد، در مهلت حذف و اضافه فراهم و به دانشجویان ذی‌نفع اطلاع‌رسانی شود. جهت امکان ثبت‌نام در نیم‌سال اول ۱۴۰۴-۱۴۰۳ منحصراً درخصوص دانشجویان مذکور، مدت حذف و اضافه یک هفته تمدید شود. دانشجویان مشمول این بخشنامه از تسهیلات رفاهی (نظیر خوابگاه و تغذیه) مانند سایر دانشجویان برخوردار خواهند بود. آرای کمیته‌های انضباطی درخصوص تخلفات عمومی، اخلاقی، آموزشی و اداری از شمول این بخشنامه مستثنا هستند. نسبت به مصادیق ابهام یا موارد مسکوت با هماهنگی سازمان امور دانشجویان اقدام شود».
همچنین «اعتراض سایر دانشجویانی که مدعی شمول این بخشنامه نسبت به خود هستند، به قید فوریت و تا قبل از انقضای موعد حذف و اضافه به اداره کل دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان منعکس شود».
معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان با تاکید بر اینکه آمار دقیقی از پرونده‌های دارای احکام انضباطی دانشجویان نداریم، گفت: دانشگاه‌ها به طور مستقل در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند اما تاکنون حدود ۵۰ پرونده اخراجی یا تعلیقی از دانشجویان به وزارت علوم ارسال شده است که زیر ۵ نفر آنها حکم اخراج دارند.
پیش از این از سوی این مسئول اعلام شده بود که «دانشجویانی که به دلایل سیاسی، اخلاقی یا به هر دلیلی پرونده‌های انضباطی دارند و با تعلیق سنوات یا محرومیت از تحصیل در یک، دو یا سه ترم مواجه شده‌اند مورد بررسی مجدد قرار بگیرند تا جایی که امکان دارند تسهیلاتی ایجاد شود تا این دانشجویان به صورت تعلیقی وارد کلاس‌ها شوند و در مدت یک ترم وضعیت آنها قابل ارزیابی است. امیدوارم دانشجویان ما نیز با ما همراهی داشته باشند تا بتوانیم به هدف خودمان برسیم».
رئیس سازمان امور دانشجویان همچنین درباره آمار پرونده‌های دارای احکام انضباطی دانشجویان گفته بود: «ما بیش از ۸۳ دانشگاه داریم که پراکنده هستند و اطلاعی از تعداد این پرونده‌ها نداریم چراکه توسط خود دانشگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفته اما برخی از این پرونده به وزارت علوم منتقل شده است».
بر این اساس، تعداد دانشجویان دارای پرونده‌های انضباطی طی سه سال اخیر که با حکم اخراج یا تعلیق به دست سازمان امور دانشجویان رسیده زیر ۵ پرونده است.
پیش‌قدم شدن دانشگاه تهران
مقیمی، رئیس سابق دانشگاه تهران چند روز پیش از برکناری؛ از صدور نامه‌ای به معاون دانشگاه تهران و رئیس سازمان خدمات دانشجویی برای تشکیل کمیته‌ای به منظور بررسی مجدد تمام پرونده‌های دانشجویی در سه سال اخیر و احکام انضباطی صادر شده، خبر داد و گفت که هیچ دانشجوی اخراجی در دانشگاه تهران نداریم.
دستور مقیمی بعد از آن بود که حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم اعلام کرده بود که در کارگروهی با حضور قوه قضائیه قرار است، پرونده اساتید و دانشجویان اخراجی دوباره مطرح شود.
پیش از این اظهارات، عارف، معاون اول رئیس‌جمهور به وزیر علوم دستور داده بود که در این رابطه باید جلساتی برگزار یا کارگروهی تشکیل و این مساله بسته شود. او گفته بود: «باید مشخص شود، برخوردی که با دانشجویان شده چند درصد براساس ضوابط بوده که باید توجیه شوند و مشکل‌شان حل شود همچنین اگر برخورد سلیقه‌ای با دانشجویان صورت گرفته، مساله‌شان باید حل شود».
دستور عارف در پی آن بود که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور هشتم شهریور در یک سخنرانی خواستار بازگشت تمام دانشجویان و اساتید معترض اخراج شده از دانشگاه‌ها شد. پزشکیان از وزرای مربوطه خواست: «همه اساتیدی که به هر طریقی دانشگاه لغو قرارداد کرده یا اخراج کرده است را بازنگری کنند و دانشجویان را برگردانند».
دانشجو را هدایت کنیم
رئیس‌جمهوری روز ۸ شهریور و در مراسم معارفه وزیر علوم از وزیر خواست که وضعیت تمام استادان اخراجی و لغو قرارداد، بازنگری شده و دانشجویان اخراجی دوباره به دانشگاه بازگردانده شوند. پزشکیان در ادامه این درخواست از وزیر خود گفت: «برپایی کرسی آزاداندیشی یعنی اینکه دانشجو بتواند حرف خود را مطرح کند. ما باید با منطق جواب دانشجو را بدهیم. دانشجو را می‌توان هدایت و توجیه کرد و اگر هم حق با دانشجو است من باید خودم را اصلاح کنم نه اینکه او را محروم کنم. اگر دانشجو عیب من را می‌گوید به جای آنکه او را بشکنم باید خودم را بشکنم. اگر توانستیم این را بپذیریم آن وقت مملکت آباد می‌شود. حق است که دانشجو حرف بزند. دانشجو نمی‌تواند آدم بدی باشد. او فردا و آینده کشور است. دانشجو باید بتواند سوال کند. دانشجو اعتراض می‌کند، من هم باید جوابش را بدهم. یا حرفش حق است که باید اطاعت کنم، یا اشتباه می‌کند که هدایتش می‌کنم».
پس از اعتراضات مردمی و دانشگاهیان به دنبال جان‌باختن مهسا امینی، تعداد استادان و دانشجویان اخراجی افزایش یافت. وزارت علوم در این باره اظهارنظر روشنی نداشت و مسئولیت را به رؤسای دانشگاه‌ها سپرد. از شهریور ۱۴۰۱ صدها استاد دانشگاه به دلیل حمایت از دانشجویان اخراجی و اعتراضات مردمی با اخراج، تعلیق، قطع حقوق و حتی بازداشت مواجه شدند.
ازجمله اساتید اخراج شده دانشگاه می‌توان به آرش رئیسی‌نژاد، فرزان سجودی، محسن برهانی، صادق زیباکلام، علی سرزعیم، رضا امیدی، حسین مصباحیان، حسین سراج‌زاده، امیرمازیار، حسن باقری‌نیا و علی شریفی‌زارچی اشاره کرد. محمد فاضلی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، اولین استاد اخراجی دولت سیزدهم بود که ۱۵ شهریور ۱۴۰۰ اخراج شد.
آرش اباذری، استاد فلسفه علم دانشگاه شریف، دومین استاد بود که در بهمن ۱۴۰۰ از تدریس محروم شد. اباذری که دانش‌آموخته دانشگاه جان هاپکینز است الان در دانشگاه اِموری مشغول به پژوهش و تدریس شده است. مسئولان وزارت علوم تا پایان دولت سیزدهم ادعا می‌کردند، اخراج‌ها به دلیل رکود علمی است اما شواهد و احکام نشان‌دهنده تخلفات و تعجیل در حذف استادان مستقل بود.
