توسط : بررسی تحریمهای آمریکا در بی‌برقی کوبا
اواخر هفته گذشت اخباری در مورد قطع برق سراسری در کوبا منتشر شد و بسیاری بر این عقیده بودند که این موضوع یک مساله عادی در این کشور (همانند سایر نقاط جهان) به شمار می‌رود و پس از رفع عیب فنی مجدداً برق به شبکه توزیع سراسری این کشور باز خواهد گشت اما دیری نپایید که این تحلیل به حاشیه رفت؛ چراکه سرزمین «کاسترو و چگوارا» حداقل ۳ روز است که در خاموشی مطلق قرار دارد و میلیون‌ها نفر در این جزیره نه تنها با مشکلات جدی روبه‌رو هستند بلکه روال زندگی‌شان مختل شده است.
در همین راستا وزارت انرژی و معادن کوبا در پستی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد، از کار افتادن غیرمنتظره نیروگاه ۳۳۰ مگاواتی آنتونیو گیتراس واقع در استان ماتانزاس در شرق هاوانا در ساعت ۱۱ صبح (به وقت محلی) جمعه، باعث قطع کامل شبکه سراسری شده اما کارکنان در تلاش هستند تا آن را به مدار بازگردانند. براساس گزارش بی.بی.سی قبل از آنکه شبکه برق سراسری کوبا در روز جمعه از مدار خارج شود، گزارش‌هایی از تعطیلی کارخانه‌ها و کسب‌وکارها و لغو شدن فعالیت مدارس منتشر شد اما دولت اعلام کرده بود که این قطعی سراسری برق به دلیل وضعیت جوی است و به بحران انرژی ارتباط ندارد. بخش دیگری از گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که دولت کوبا توانست در روز جمعه بخشی از قطعی برق را جبران کند اما باز هم این روند در شب رخ عیان کرد و تمام این کشور در خاموشی فرو رفت.
در این خصوص مانوئل مارِرو، نخست‌وزیر کوبا در سخنرانی تلویزیونی خود اعلام کرد که فرسودگی زیرساخت، نبود سوخت و افزایش تقاضا، عامل خاموشی سراسری در کوباست و در نتیجه دولت تصمیم گرفت، فعالیت‌های اقتصادی را متوقف کند و بسیاری از کارخانه‌های کشور به‌خصوص بخش صنعتی را تعطیل کند و بخش مسکونی را در اولویت قرار دهد تا شهروندان بتوانند به زندگی خود ادامه دهند. در این خصوص رویترز در گزارش خود آورده است: «شرکت هاوانا الکتریک اواخر شنبه در تلگرام اعلام کرد که در ساعت ۲۲:۲۵ قطع کامل سیستم ملی برق دوباره رخ داده و این پست بعداً از تلگرام این شرکت حذف شد و هنوز مشخص نیست که چرا این پست حذف شده است». به گزارش رویترز، میلیون‌ها نفر در اوایل روز یک‌شنبه بدون برق سپری کردند و باز هم مشخص نیست که این روند تا چه مدت ادامه دارد.
براساس داده‌های گروه نظارت بر اینترنت NetBlocks ترافیک اینترنت روز شنبه در کوبا به شدت کاهش یافته که قطعی برق گسترده عامل اصلی آن بود و اکثر ساکنان جزیره نتوانستند، تلفن‌های همراه خود را شارژ کنند و آنلاین شوند و این موضوع باعث شده تا جمعیت ۱۱ میلیون نفری کوبا را با مشکلات زیادی روبه‌رو کند. آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که این قطع برق سراسری در کوبا درحالی رخ می‌دهد که این کشور باید در این شرایط بحرانی، منتظر وقوع یک حادثه طبیعی باشد که می‌تواند اوضاع را به هر ترتیب بدتر کند. در این خصوص میگل دیاز کانل، رئیس‌جمهوری کوبا به ساکنان این جزیره، وقوع یک توفان سهمگین را هشدار داد که آرام‌آرام به این کشور خواهد رسید. کانل در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) اعلام کرد که مقامات در شرق جزیره با تمام توان درحال فعالیت برای حفاظت از مردم و منابع اقتصادی در برابر توفان اسکار هستند.
پیش از این مرکز ملی توفان ایالات‌متحده، پیش‌بینی کرد که توفان اسکار با بادهایی با سرعت ۸۵ مایل در ساعت (۱۴۰ کیلومتر در ساعت) بعدازظهر یک‌شنبه به وقت محلی به کوبا برسد و می‌تواند باعث سیل ناگهانی و رانش گل در مناطق شرقی این کشور شود. منابع محلی در کوبا هم اعلام کرده‌اند که بسیاری از شهروندان این کشور چند روزی است که بدون تهویه مطبوع یا پنکه زندگی می‌کنند که نشان از گرم بودن هوا در این جزیره کارائیب دارد. از سوی دیگر به دلیل قطع برق غذا در یخچال کوبایی‌ها شروع به خراب شدن کرده و خانواده‌ها مجبورند با هیزم غذا بپزند. در این خصوص مشکل آب هم یکی دیگر از معضلات جاری است چراکه پمپ‌های آب با برق کار می‌کنند و حالا تامین آب هم با مشکلات خاص خود مواجه است.
ریشه مشکل کجاست؟
آنچه در مورد وضعیت فعلی کوبا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که مقامات این کشور اساساً درحال «سند زدن» این بحران به نام آمریکا هستند. به عنوان مثال برونو رودریگز، وزیر امور خارجه کوبا با انتشار مجموعه پیام‌هایی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس، آمریکا را به عنوان مسئول اصلی مشکلات انرژی این جزیره معرفی و تاکید کرد: «خسارت‌های ناشی از تحریم ایالات‌متحده در تنها ۱۸ روز معادل هزینه نگهداری سالانه سیستم ملی برق است». به گفته وی، اگر تحریم‌ها وجود نداشتند، قطع برقی که کوبا را تحت تاثیر قرار داده است، رخ نمی‌داد. مقامات کوبا به‌خصوص حزب کمونیست معتقدند که قوانین و مقررات همچنین شیوه‌های سنتی اعمال تحریم‌ها توسط واشنگتن علیه هاوانا با هدف نابودی اقتصاد، تاکتیک‌هایی برای ایجاد کمبودهای مادی، آسیب رساندن به خدمات عمومی، ایجاد استیصال در مردم و براندازی نظم حاکم هستند.
در این میان آسوشیتدپرس در گزارش خود که به قلم آندریا رودریگز در تاریخ ۲۰ اکتبر منتشر کرده به این موضوع اشاره کرده که مشکلات در شبکه برق کوبا چندین بار در سال‌های اخیر به اعتراضات خیابانی منجر شده است؛ به گونه‌ای که تظاهراتی بزرگ در ژوئیه ۲۰۲۱ رخ داد و منجر به انتقاد بین‌المللی از دولت به دلیل واکنش شدید با معترضان شد و البته تظاهرات کوچک‌تری به دلیل خاموشی و قطع برق در اکتبر ۲۰۲۲ و مارس سال جاری برگزار شد که نشان از دامنه‌دار بودن این اوضاع دارد. از سوی دیگر، مقامات کوبا می‌گویند، تغییرات در نرخ برق برای استفاده از سوی شرکت‌های کوچک و متوسط که از زمان صدور مجوز توسط دولت هاوانا در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته درحال بررسی است.
به هر ترتیب نکته مهم در مورد این وضعیت می‌تواند در سیاست خارجی کوبا خلاصه شود. واقعیت این است که در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما او سعی کرد تا بعد از گذشت حدود ۵۴ سال، روابط با کوبا را عادی کند و در آن زمان بود که چراغ سبز از سوی فیدل کاسترو نشان داده شد و در سال ۲۰۱۶ و در واپسین سال‌های دولت دوم اوباما، او با رائول کاسترو (برادر فیدل کاسترو) دیدار و ملاقات کرد و روابط دو طرف پس از نیم‌قرن نگه داشتن هاوانا در انزوا، عادی شد. در آن موقع اصلاحاتی در کوبا مانند مالکیت خصوصی و مسائل دیگری از سوی دولت به رسمیت شناخته شد اما در زمان دونالد ترامپ باز هم این کشور از سوی واشنگتن مورد تحریم قرار گرفت. در دولت بایدن هم این کشور چندان به سمت تعمیق روابط خود با آمریکا پیش نرفت که البته آمریکایی‌ها چندان به این موضوع رغبت نداشتند و همین موضوع همانند گذشته باعث شد تا کوبا به دلیل پیروزی از مشی چپ‌گرایانه، بیش از حد به سمت روسیه و چین متمایل شود؛ تا جایی که کشتی‌های نظامی و زیردریایی‌های اتمی روسیه در سواحل هاوانا پهلو گرفتند. چندی بعد هم رسانه‌های آمریکا با انتشار تصاویر ماهواره‌ای اعلام کردند که چین درحال ساخت‌وساز پایگاه‌های نظامی در کوباست که این دو موضوع برای واشنگتن به منزله یک تهدید پیرامونی علیه امنیت ملی خود قلمداد شد.
این در حالی است که کوبا انرژی خود را از نیروگاه‌های بزرگ ترموالکتریک و برخی از نیروگاه‌های کوچک‌تر که برای فعالیت خود به نفت خام نیاز دارند، تامین می‌کند. این کشور حدود نیمی از نفت خام مورد نیاز این نیروگاه‌ها را تولید می‌کند اما باید مابقی آن را از بازار بین‌المللی خریداری کند که به دلیل تحریمهای ایالات‌متحده می‌تواند دشوار و پرهزینه باشد. همچنین این کشور برای تامین سوخت ارزان‌تر به متحدانی مانند ونزوئلا و روسیه وابسته است که اولی (کاراکاس) خود در تحریمهای زیرساختی و اقتصادی آمریکا قرار دارد و دومی (مسکو) هم علاوه بر تحریم از سوی آمریکا و اروپا در یک جنگ با پایان باز در اوکراین قرار دارد.
