توسط : گروه‌های تروریسی چگونه شکل گرفتند؟
گروه تحریرالشام در چند روز گذشته با یورش به اهدافی در سوریه بر این کشور مسلط شد و مردمی که از دیکتاتوری خانواده «اسد» به تنگ آمده بودند با این گروه تروریستی همراه شدند. حدود سه سال پیش هم در اتفاقی مشابه، گروه طالبان به حکومت افغانستان حمله کردند و این کشور را به تسلط خود درآوردند اگرچه در آن زمان مردم با وجود تجربه‌هایی از گذشته چندان همراه آنها نبودند اما توان مقاومت در برابر این گروه را هم نداشتند. سازندگی به این بهانه به نحوه بروز و ظهور برخی گروه‌های تروریستی در جهان پرداخته است.
تحریرالشام از کجا آمد؟
تحریرالشام، زاییده گروه تروریستی جبهه‌النصره است که در سال ۲۰۱۲ به عنوان شاخه‌ای از القاعده برای سرنگونی دولت بشار اسد و تاسیس دولت اسلامی براساس تفسیرهای افراطی از اسلام تاسیس شده بود. روش مبارزه جبهه‌النصره از همان آغاز شکل‌گیری با تاکتیک‌های جنگ‌های چریکی و حملات انتحاری در برابر ارتش سوریه بود و به یکی از گروه‌های اصلی در جنگ داخلی سوریه تبدیل شد. این گروه تا پیش از سال ۲۰۱۶ ارتباط زیادی با القاعده داشت اما با افزایش فشارهای جهانی علیه این گروه تروریستی، ارتباط را قطع کرد و با نام جدید هیات تحریرالشام، کار را ادامه داد تا با نمایش چهره‌ای معقول‌تر، حمایت‌های بین‌المللی را جذب کند. هیات تحریرالشام یک ائتلاف از چندین گروه تروریستی ازجمله جبهه‌النصره سابق، احرارالشام، جیش‌الاسلام و نورالدین زنکی است که در مناطق شمال‌غرب سوریه، سازماندهی شده بود. ابو محمد الجولانی، رهبر کنونی هیات تحریرالشام سال ۱۹۸۱ در سوریه به دنیا آمد و در یکی از محله‌های مرفه دمشق کودکی خود را گذارند. در جوانی حدود دو سال در رشته پزشکی تحصیل کرد و در سال ۲۰۰۳ با حمایت شبکه‌های لجستیکی جهادی در سوریه به عراق رفت و به یک گروه تروریستی کوچک در موصل پیوست. او خیلی زود به رهبر گروه القاعده در عراق نزدیک شد، مدتی توسط نیروهای آمریکایی دستگیر شد و به زندان رفت و مدتی هم به عنوان یک فرمانده داعش در نزدیکی موصل فعالیت کرد. سال ۲۰۱۳ به واسطه برخی اختلافات از داعش جدا شد و به القاعده پیوست؛ سال ۲۰۱۶ گروه جبهه فتح‌الشام را تشکیل داد و یک سال بعد نام آن را به هیات تحریرالشام تغییر داد.
چگونگی ایجاد القاعده و طالبان
ماجرای شکل‌گیری سه گروه تروریستی القاعده، طالبان و داعش به یک سال بعد از انقلاب اسلامی در ایران برمی‌گردد؛ زمانی که شوروی به افغانستان حمله کرد و حدود دو میلیون شهروند افغانستانی کشته و پنج میلیون نفر هم آواره شدند. گروهی که آن زمان برای مبارزه با شوروی در افغانستان شکل گرفت، خود را گروه مجاهدین نامید تا در مقابل مشرکین جهاد کند. جنگ ۱۰ سال زمان برد و در نهایتاً با کمک‌هاى مالى و نظامى آمریکا، عربستان و پاکستان این نیروهای مسلمان که به افغانستان سرازیر شده بودند، شوروی را شکست دادند. ابومصعب الزرقاوى، اسامه بن‌لادن و محمد ملا عمر در میان همین گروه مجاهدین علیه شوروی بودند که بعدها توانستند به ترتیب داعش، القاعده و طالبان را ایجاد کنند. مجاهدین در افغانستان همزمان با پیروزی در جنگ با شوروی به یک ایده رسیدند؛ «چرا از این سیستم جهادى در سایر نقاط دنیا براى اسلام و مسلمین استفاده نکنیم؟» القاعده یکی از همین گروه‌ها بود که در سال ۱۹۸۸ با همین ایده توسط بن‌لادن، عبدالله اعظم و بعضى از سران گروه جهاد اسلامى مصر پایه‌ریزى شد. همزمان با شکست شوروی در افغانستان در اواخر دهه ۸۰ میلادی، حکومت نجیب‌‌الله در افغانستان تشکیل شد و ضعف این حکومت باعث ایجاد جنگ‌های داخلی، سقوط زودهنگام و قدرت گرفتن گروه‌های مجاهدین در مناطق مختلف این کشور شد. از میان این مجاهدین، گروهی به نام طالبان با وعده بازگرداندن آرامش و بازگرداندن عدالت اسلامی به قندهار حمله کرد. اعضای طالبان اغلب در افغانستان و پاکستان تحت آموزش درس شریعت بودند و ملامحمد عمر یکی از معلمان آنها، گروه را بنیان‌گذاری کرد. مردم افغانستان هم که تا پیش از این با ناآرامی و ظلم روبه‌رو بودند از طالبان استقبال کردند و خیلی دیر متوجه افراطی‌گری‌های این گروه شدند. طالبان با هدف ایجاد دولت اسلامى آمده بود که به نوعى اسلام سلفى اعتقاد داشت؛ اسلامی که معتقد به اجرای عقاید اسلامى از کتاب و سنت بدون نظر علماست.
فراز و فرود داعش
از میان همان سه نفر که پیش‌تر از آنها نام برده شد؛ ابومصعب الزرقاوى، داعش را تاسیس کرد. او از یک خانواده فلسطینى- اردنى بود که بیشتر شخصیتی بزهکار داشت و مانند بن‌لادن یا ملا عمر اهل درس و کتاب نبود. یک سنى بسیار افراطى که با مذهب شیعه مشکل داشت و برای جنگ میان سنى و شیعه تلاش می‌کرد. الزرقاوی در نهایت پس از چندین سرخوردگی «جماعت التوحید و جهاد» نسخه اولیه داعش را در افغانستان تشکیل داد و سال ۲۰۰۴ با وجود تمام مخالفت‌های بن لادن توانست به القاعده وصل شود. اینگونه القاعده در عراق شکل گرفت اما با کشته شدن او در یکى از بمباران هاى ارتش آمریکا در عراق، گروه هم از بین رفت. همزمان با خروج آمریکا از عراق در سال ۲۰۱۱ ابوبکر البغدادى، رهبرى گروه القاعده در عراق یا همان داعش را بر عهده گرفت و به تدریج افراد زیادی از خاورمیانه به آن جذب شدند. آنها از سال ۲۰۱۴ ادعای خلافت جهانی را مطرح کردند و مناطق زیادی از سوریه، عراق، لیبی، نیجریه و افغانستان را به تصرف خود درآوردند. جنایت و جاه‌طلبى‌های داعش به قدری زیاد بود که باعث ایجاد ائتلاف جهانی و در نهایت شکست تلویحی آن شد، اگرچه از سال ۲۰۲۳ به واسطه اختلافات منطقه‌ای و کاهش تلاش‌های مبارزه با تروریسم حملات خود را در سوریه و عراق افزایش داد. فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده هم ژوئیه ۲۰۲۴ اعلام کرد که داعش حملات خود را افزایش داده و درحال بازسازی توانمندی‌های خود است.
