توسط : ادعای منابع غربی درباره خروج روسیه از سوریه
گروه بین‌الملل: از زمان سقوط بشار اسد در سوریه و به روی کار آمدن جریان‌های مسلح تحت حمایت و فرمان ترکیه، این سوال بزرگ مطرح شد که آیا روس‌ها از منافع خود در شام چشم‌پوشی کرده‌اند و اساساً باید منتظر خروج آنها از سوریه باشیم؟ پاسخ به این سوال، آن هم درحالی که کمتر از یک هفته از تحولات حاکم بر دمشق می‌گذرد، کمی دشوار و حتی ممکن است که با خطاهای متعدد همراه باشد اما به صورت کلی در این خصوص دو تحلیل وجود دارد. تحلیل اول ناظر بر کش و قوس‌های سیاسی در مقیاس بزرگ‌تر از سوریه است؛ به عبارتی دیگر بسیاری در این سطح اعتقاد دارند که دگرگونی در سوریه باعث می‌شود که سطح منازعه میان دو قدرت، یعنی روسیه و آمریکا به سمت‌وسویی پیش برود که در نهایت دو طرف بر سر سوریه و اوکراین با هم به توافق یا حداقل مذاکرات پنهان روی بیاورند و در این راستا، بده‌بستان‌های میدانی خود را در قالب چانه‌زنی سیاسی در دستور کار قرار دهند.
در این نوع تحلیل بسیاری از ناظران بین‌المللی اعتقاد دارند که روسیه و آمریکا به دلیل اینکه در پرونده اوکراین با محوریت ناتو با یکدیگر درگیر هستند، سعی می‌کنند تا امتیازاتی بدهند و بگیرند و به نوعی این تنش‌ها را فیصله بدهند که البته اجرای این تئوری حداقل در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن و تا زمانی که دموکرات‌ها در کاخ سفید حضور دارند، امکان‌پذیر نیست و شاید در دولت دوم دونالد ترامپ چنین اتفاقی با گذر از منحنی‌های متعدد سیاسی- میدانی رخ دهد. اما تحلیل دوم این است که ایالات‌متحده در این پرونده سوریه، شمشیرش را برای روسیه از رو بسته است و به هر ترتیب سعی دارد تا منافع مسکو را در این کشور به صورت علنی زیر ضرب قرار دهد که البته بخشی از این تئوری (به شرط صحت) به پیشروی تحریرالشام و استقرار آنها در دمشق مربوط می‌شود و بخشی هم به دلیل پناهنده شدن اسد در مسکو می‌تواند به طعنه‌های سیاسی- حقوقی منجر شود.
اما در این میان و با گذر از هر دو تحلیل، داده‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد (احتمالاً) روس‌ها درحال خروج پله‌کانی یا چندمرحله‌ای از سوریه هستند و حتی به نظر می‌رسد که تجهیزات و ادوات نظامی خود را هم قرار است از این کشور خارج کنند. در این راستا روزنامه واشنگتن‌پست در گزارش خود با اشاره به سقوط حکومت بشار اسد و با استناد به تصاویر ماهواره‌ای اعلام کرده که روسیه درحال آماده‌سازی تجهیزات نظامی خود در پایگاه‌هایش در سوریه است اما معلوم نیست که مسکو قصد خروج از این کشور را دارد یا اینکه قرار است شاهد یک جابه‌جایی موقت باشیم.
براساس گزارش واشنگتن‌پست، تصاویر ماهواره‌ای که توسط شرکت آمریکایی مکسار در روز جمعه ثبت شده، نشان می‌دهد که ۲ فروند هواپیمای باری «آنتونوف ای‌ان-۱۲۴» در پایگاه هوایی حمیمیم درحال بار زدن تجهیزات متعلق به روسیه هستند. در این تصاویر همچنین یک فروند بالگرد تهاجمی «کاموف-۵۲» و یک واحد سامانه پدافند هوایی «اس۴۰۰» مشاهده می‌شود که قطعات آنها جدا شده تا برای بارگیری در هواپیما آماده شوند. گفته شده این پایگاه که در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر لاذقیه قرار دارد در بحران ۱۳ ساله سوریه توسط نیروهای مسلح روسیه مورد استفاده قرار می‌گرفت تا از دولت بشار اسد حمایت شود.
همچنین رویترز در خبری مدعی شده که یک مقام امنیتی سوریه مستقر در خارج از تاسیسات حمیمیم گفته است که یک هواپیمای باری روسی(شنبه) از پایگاه هوایی روسیه در شهر بندری لاذقیه سوریه به مقصد لیبی حرکت کرده و انتظار می‌رود در روزهای آینده، نیروهای روسیه از پایگاه هوایی حمیمیم در استان ساحلی لاذقیه سوریه خارج شوند. به موازات این مسائل روزنامه فایننشال تایمز نیز در گزارش خود نوشته است «تصاویر گرفته شده از سوی شرکت فناوری پلنت لبز، افزایش تحرکات وسایل نقلیه زمینی در پایگاه هوایی حمیمیم و طرطوس و ورود چندین هواپیمای ترابری بزرگ و جداسازی سامانه‌های دفاع هوایی روسیه را نشان می‌دهد».
خروج یکباره؟
در این راستا، مایکل کافمن از اعضای ارشد اندیشکده «کارنگی» در این زمینه اعلام کرده که «این عقب‌نشینی ممکن است، نشانه خروج کامل روسیه از سوریه باشد اما هنوز خیلی زود است که اظهارنظر قطعی در این زمینه داشته باشیم». همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که حتی اگر مسکو قصد خروج از سوریه را داشته باشد نباید به این زودی انتظار عملیاتی شدن این مساله را داشته باشیم. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که مقامات روسیه در حال مذاکره با حاکمان جدید شام برای استقرار در این کشور و حفظ پایگاه‌های خود هستند. به عنوان مثال میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرده که مسکو با کمیته سیاسی هیات تحریرالشام ارتباط مستقیم برقرار کرده تا پایگاه‌های نظامی خود در سوریه را حفظ کند و پایگاه‌های روسیه در خاک سوریه باقی مانده و تاکنون هیچ تصمیم دیگری اتخاذ نشده است. وی همچنین گفت «این واقعیت را در نظر گرفته‌ایم که مبارزه با تروریسم در خاورمیانه تمام نشده و پایگاه روسیه در حمیمیم نقش مهمی در زمینه مبارزه کلی با تروریسم بین‌المللی ایفا می‌کند».
نکته نهایی این است که باید دانست، روسیه از پایگاه‌های خود در سواحل غربی سوریه برای رصد مدیترانه و اعضای ناتو (یونان) استفاده می‌کند و حتی شنود منطقه‌ای را در دستور کار خود داشته است. از سوی دیگر پایگاه‌های هوایی روسیه در سوریه برای افزایش نفوذ این کشور در شمال آفریقا هم مورد استفاده قرار گرفته که در کل نیاز راهبردی مسکو به این پایگاه‌ها را نشان می‌دهد. حال باید دید که روس‌ها به این سادگی با سوریه خداحافظی می‌کنند؟ یا خیر!
