توسط : چه مسائلی در گفتوگوی آتی تهران با تروئیکای اروپایی مطرح می شود؟
به قلم؛ عبدالرضا فرجی‌راد؛ دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک
بعد از انجام یک دور مذاکره ایران و اروپا در ماه قبل طبق اظهارات دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه قرار است دور دوم مذاکرات در روزهای آخر ماه جاری برگزار شود. دستور کار مذاکرات نیز همچون دور اول برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، مسائل منطقه و مسائل بین‌المللی خواهد بود. با توجه به اینکه در مهرماه آینده زمان قطعنامه ۲۲۳۱ و بسیاری از تحریم‌های ایران به پایان می‌رسد لذا این مذاکرات برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در صورت عدم توافق دو طرف براساس اصول برجام، اروپایی‌ها می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کرده و تحریم‌های ایران اتوماتیک‌وار برگردد. به نظر می‌رسد ایران و سه کشور اروپایی انگلستان، فرانسه و آلمان روی چند فاکتور اختلاف‌نظر داشته باشند. در درجه اول اختلافاتی که ایران و آژانس نتوانسته‌اند حل‌وفصل کنند، مساله پادمان و نیز حضور تمام کارشناسانی است که از سوی آژانس معرفی شده‌اند. هرچند اخیراً جمهوری اسلامی اعلام کرده به کارشناسان بیشتری اجازه ورود داده است که معلوم نیست، رضایت آژانس جلب شده یا خیر. مساله پادمان و این دو سایتی که آژانس اعلام کرده آلوده به ذرات اورانیوم بوده و آژانس از فعالیت آنها اطلاعی نداشته همچون یک معضل کهنه بین ایران و آژانس خودنمایی می‌کند. علاوه بر این میزان غنی‌سازی و حجم اورانیوم انباشته شده موجب نگرانی اروپایی‌هاست. به ویژه آنکه بعد از صدور قطعنامه منفی اخیر آژانس علیه فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بر فعالیت سانتریفیوژها نیز افزوده شده است. علاوه بر مساله هسته‌ای، مسائل مربوط به منطقه خاورمیانه و بین‌المللی ازجمله موضوعاتی است که در دستورکار مذاکرات ایران و اروپا خواهد بود. همکاری نظامی ایران و روسیه که اروپا مدعی است، ایران در جنگ سه ساله اخیر به روسیه پهپاد و موشک ارسال کرده از موضوعات حساس در مذاکرات است. ایران همکاری نظامی با روسیه را رد نمی‌کند و مدعی است این همکاری از سال‌های قبل که غرب ایران را تحریم تسلیحاتی کرد، وجود داشته است اما صرفاً در رابطه با حملات روسیه به اوکراین سلاح تهاجمی مورد ادعای اروپا در اختیار روسیه قرار نداده است. اگر اروپا در این مذاکرات نتواند شواهد و اسناد قابل قبولی ارائه دهد طبیعتاً کار مذاکرات در رابطه با این موضوع خاص سهل خواهد شد و اگر اسنادی ارائه شود که روسیه از سلاح‌های ایرانی در این جنگ استفاده کرده باشد طبیعتاً اروپا به جد از ایران خواهد خواست که از دادن سلاح‌های تهاجمی به روسیه در طول جنگ خودداری نماید. هرچند به نظر می‌رسد با حضور ترامپ در کاخ سفید و اعلام آمادگی پوتین و ترامپ برای مذاکره در روزهای اخیر به احتمال قوی ما شاهد اجرای آتش‌بس در اروپا در ماه‌های آینده باشیم. اجرای آتش‌بس بین روسیه و اوکراین که ترامپ بر اجرای آن بسیار تاکید دارد، می‌تواند بر مساله مذاکرات مورد فوق بین ایران و اروپا نیز تاثیر مثبت داشته باشد؛ زیرا که دیگر جنگی وجود نخواهد داشت که اروپا بر همکاری نظامی ایران و روسیه اینقدر حساسیت نشان دهد. مسائل منطقه خاورمیانه نیز ازجمله مواردی است که به خاطر نزدیکی منطقه به اروپا، اروپایی‌ها علاقه‌مند به گفت‌وگو هستند. تا قبل از حوادث لبنان و سوریه، نفوذ و حضور جمهوری اسلامی ایران در دو کشور فوق و کمک به حزب‌الله و دولت اسد برای آنها حساسیت‌برانگیز بود اما با توجه به آتش‌بس اجرا شده در لبنان و نیز حذف دولت اسد در سوریه به نظر می‌رسد، مذاکرات در رابطه با موضوعات خاورمیانه نسبت به گذشته از پیچیدگی کمتری برخوردار باشد. هرچند که درگیری‌های مستقیمی که بین اسرائیل و ایران پیش آمده و احتمال درگیری بعدی را نیز نمی‌توان رد کرد ازجمله مسائلی است که ذهن اروپایی‌ها را به خود مشغول کرده و از جمهوری اسلامی در مذاکرات خواهند خواست از انجام عملیات بعدی علیه اسرائیل که به وعده صادق ۳ مشهور است، خودداری کند. ضمن اینکه طرف مذاکره‌کننده ایرانی نیز به تجاوزات اسرائیل به خاک ایران و نیز حمایتی که اروپا از تجاوزات اسرائیل کرده، اشاره و گله خواهد داشت.
