دستورات اولین روز “ترامپ”
گروه بینالملل: برگزاری مراسم تحلیف ترامپ، اگرچه برای بسیاری از مردم جهان مهم به نظر میرسد اما این موضوع شاید از حیث شکلی اهمیت داشته باشد اما از منظر ماهوی باید آن را یک موضوع بسیار مهم بدانیم. سخنرانی ترامپ بدونشک یک سخنرانی تهاجمی ارزیابی میشود و او در این راستا به راحتی سعی کرد، مانور قدرت را حتی بسیار پیچیدهتر و سنگینتر از گذشته عملیاتی کند. واقعیت این است که ترامپ پس از چهار سال دوباره به اتاق بیضی کاخ سفید بازگشته و آماده است تا نهایت استفاده را از اختیاراتش ببرد، با این تفاوت که این بار با محبوبیت بیشتری در انتخابات پیروز شده و باور دارد که رایدهندگان به او «تفویض اختیار» کردهاند. در گزارش پولیتیکو آمده است که «لحن او در موضوعاتی مانند مهاجرت، تعرفهها و مسائل جنگ فرهنگی، رویکرد تهاجمیتر او را در آغاز دومین دوره ریاستجمهوریاش منعکس میکند.او همچنین بیشتر به زبان اول شخص صحبت کرد و روایت شخصی خود از قربانی شدن را به عنوان بخشی از زوال کشور ارائه کرد و گفت که مصمم است تا آن را اصلاح کند». به طور کلی، سخنرانی روز دوشنبه ترامپ تقریباً دو برابر سخنرانی تحلیف او در نخستین دوره ریاستجمهوریاش بود. ازجمله عباراتی که این بار بیشترین تکرار را داشتند و در سخنرانی ۸ سال پیش او مطرح نشده بود، میتوان به «پاناما»، «تعرفهها» و «انتخابات» اشاره کرد.
او چندین بار در این سخنرانی با لحن اول شخص صحبت کرد و اظهارات مفصلی درباره تجربیاتش ارائه کرد ازجمله مشکلات حقوقیاش و تلاش برای ترور او در پنسیلوانیا در سال گذشته. به گزارش پولیتیکو، ترامپ در مجموع ۵۰ بار از عبارات «من» یا «برای من» استفاده کرد، درحالی که در سخنرانی تحلیف خود در دوره ریاستجمهوری اولش تنها چهار بار از این عبارات و ضمایر استفاده کرده بود. برخی از استفادههای ترامپ از لحن اول شخص هنگامی اتفاق افتاد که او در حال پیوند زدن دستور کار سیاسی خود با تجربیات شخصیاش بود. برای مثال، ترامپ وعده داد با استفاده سلاحگونه از نظام قضایی آمریکا مبارزه کند و آن را به محکومیت خود در پرونده پرداخت حقالسکوت به یک بازیگر فیلمهای غیراخلاقی مرتبط کرد. او گفت: «دیگر قدرت عظیم دولت برای تعقیب مخالفان سیاسی به عنوان سلاح استفاده نخواهد شد» و با لحن کنایی افزود که شخص او قربانی این فرایند بوده است». استفاده مکرر ترامپ از لحن اولشخص نشاندهنده باور دیرینهای است که ترامپ در دوران انتخابات هم بارها بر آن تاکید کرده بود: اینکه شخص ترامپ بهترین گزینه برای حل مشکلات آمریکاست، نه حزب جمهوریخواه، رهبران کسبوکار و یا اتحاد آمریکا. او در ادامه به ماجرای تلاش نافرجام برای ترور خود اشاره کرد و گفت که زنده ماندنش، نتیجه مداخله الهی بوده است. به باور ترامپ، خداوند او را نجات داده تا زنده بماند و عظمت را به آمریکا بازگرداند!
باز هم ایران!
فارغ از تمام این مسائل باید توجه داشت که برای ایرانیها و مقامات کشورمان اظهارات ترامپ اگر هم مهم نباشد حداقل قابل تامل است؛ چراکه همه سابقه غول نیویورک در مواجهه با تهران را میدانند. او که مراسم تحلیفش روز دوشنبه برگزار شد، مدعی حمایت ایران از تروریسم شد. ترامپ بامداد سهشنبه مدعی شد که «ما بازگشتیم تا ایران را پاسخگو کنیم و بهرهبرداری آن از پول نفت برای تامین مالی سازمانهای تروریستی را متوقف کنیم». او در مراسمی در واشنگتن مدعی شد که «ایران ورشکسته شده بود و نمیتوانست به حماس و حزبالله کمک کند». ترامپ بار دیگر مدعی شد اگر رئیسجمهور بود، عملیات هفتم اکتبر (طوفان الاقصی) به وقوع نمیپیوست و ایران پولی برای حزبالله و حماس نداشت. رئیسجمهور آمریکا همچنین حین امضای فرمانهای اجرایی در کاخ سفید مدعی شد که ایران تضعیف شده است. ترامپ به عنوان شاهدی برای ادعای خود به انفجار پیجرها در لبنان و حملات رژیم صهیونیستی به سامانههای پدافندی ایران اشاره کرد. پیش از این سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به ادعای مقامهای آمریکایی درباره انهدام سامانههای پدافندی ایران گفته بود: توانمندیهای دفاعی ما درونزاست، ما بر اساس توانمندیها و تلاشهای خودمان به این مرحله از توانمندی دفاعی رسیدهایم و آن را توسعه دادهایم.
تعلیق ۹۰ روزه
موضوع بسیار مهمی که باید در این راستا زیر ذرهبین قرار بگیرد این است که ترامپ در ادامه تصمیمات جنجالی در ابتدای ریاست جمهوری جدید خود، فرمانی اجرایی با موضوع معلق کردن همه برنامههای کمک خارجی ایالاتمتحده به مدت ۹۰ روز با هدف بررسی و تعیین مطابقت آنها با اهداف سیاسی خود را امضا کرده که باز هم ترس را برای دنیا به ارمغان آورده است. به عنوان مثال او بار دیگر آمریکا را از توافق اقلیمی پاریس خارج و صدها نفر که در شورش کنگره در سال ۲۰۲۱ نقش داشتند را عفو کرد همچنین همانند دوره اول ریاستجمهوری خود، آمریکا را از سازمان بهداشت جهانی نیز خارج کرد.
رویترز در این خصوص نوشته است که مشخص نیست به موجب این فرمان ترامپ چه حجمی از این کمکها تعلیق شدهاند؛ چراکه بودجه بسیاری از این برنامهها قبلاً از سوی کنگره آمریکا تصویب و تخصیص داده شده و الزاماً در صورتی که تا الان مصرف نشده باشند باید مصرف شوند. در متن این فرمان اجرایی ترامپ که در روز نخست بازگشت او به کاخ سفید امضا شد، ذکر شده است: «صنعت و بروکراسی کمکهای خارجی همراستا با منافع آمریکا نیست و در بسیاری از موارد با ارزشهای آمریکایی مغایرت داشته و ایدههایی را در کشورهای خارجی ترویج میدهند که تضاد مستقیم با روابط متوازن و با ثبات کشورها هم در داخل و هم در بین خود آنها دارند و به این ترتیب باعث بیثبات شدن صلح جهانی میشوند». ترامپ در ادامه اعلام کرد: «دیگر هیچیک از کمکهای خارجی ایالاتمتحده به نحوی که کاملاً با سیاست خارجی رئیسجمهور ایالاتمتحده همخوانی نداشته باشد، تخصیص داده نخواهد شد».
نفت آمریکایی؟
ترامپ با امضای فرمانی، اقدامات بایدن برای مسدود کردن حفاری در منطقه قطب شمال و مناطق بزرگ سواحل آمریکا را باطل کرد. رئیسجمهور آمریکا همچنین یادداشت سال ۲۰۲۳ که حفاری نفت را در منطقهای به وسعت ۶.۵ میلیون هکتار در سواحل آمریکا ممنوع کرده بود را باطل کرد. هنوز معلوم نیست که آیا این اقدامات برای جذب شرکتهای حفاری بزرگ که در سالهای اخیر به دلیل هزینههای نسبتاً بالای توسعه از این منطقه فاصله گرفتند، کافی خواهد بود یا خیر.
ضربه به جهان!
نکته پایانی که باید بدان اشاره شود این است که همین حالا بسیاری از کشورهای جهان در حال رایزنی با ترامپ درخصوص مدل مواجهه او با تمام دولتها همچنین موضوعات جاری و پروندههای مختلف هستند. به عنوان مثال ترامپ در سخنان خود از ناتو خواست که هزینههای نظامی خود را افزایش دهد و تاکید کرد که آمریکا ۲۰۰ میلیارد دلار برای درگیری اوکراین هزینه کرده و کشورهای ناتو باید هزینههای نظامی خود را به ۵ درصد افزایش دهند.
همین موضوع حالا به نگرانی برای رایزنی وی با پوتین تبدیل شده و از سوی دیگر به دلیل روابط عمیق وی با نتانیاهو احتمال دارد که ترامپ مجدداً ساختار دیوان کیفری بینالمللی را زیر تحریم ببرد و این نهاد بینالمللی قضایی را با مشکل جدی روبهرو کند. حال باید دید که اروپاییها و سایر کشورها مانند مکزیک، کانادا، پاناما، ونزوئلا، کوبا و … که در روز اول هدف ترامپ قرار گرفتند، قرار است چگونه با او دستوپنجه نرم کنند.