توسط : گسترش مجدد “کووید ۱۹”
در هفتههای اخیر وزارت بهداشت گزارش داده که نسبت موارد مثبت کووید-۱۹ در میان بیماران تنفسی (ARI) رو به افزایش است. پایشهای آزمایشگاهی نشان میدهد، سهم ابتلا به کرونا از حدود ۲ درصد در اوایل بهار به حدود ۳ تا ۴ درصد رسیده است. بهعنوان مثال در استان اصفهان نیز مسئولان بهداشت سهم کرونا را از ۲ تا ۳ درصد بیماران تنفسی به ۵ تا ۶ درصد افزایش یافته، گزارش دادهاند. با این حال مقامات تاکید میکنند که هنوز افزایش بستری یا فوت کرونایی قابل ملاحظهای رخ نداده و روند فعلی بیشتر به نوسانات فصلی شبیه است تا موج جدیدی جدی. این دادهها در کنار گزارش رسانهها، گواه افرایش نسبی شناسایی موارد جدید در اردیبهشت ۱۴۰۴ است.
موضع وزارت بهداشت
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت در روزهای اخیر بارها تاکید کرده که کرونا «هیچگاه از صحنه محو نمیشود» و اکنون مانند سایر ویروسهای تنفسی بومی شده است. او اعلام کرده است که از هر ۱۰۰ تست کرونا حدود ۴ مورد مثبت میشود و سویههای در گردش ویروس همین زیرسویههای شناخته شده اُمیکرون هستند. با این حال رئیسی گفته نیازی به تزریق فراگیر واکسن جدید کرونا نیست و اولویت برای گروههای پرخطر مصرف واکسن آنفلوآنزاست. همزمان نامهای از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت به دانشگاههای علومپزشکی ارسال شده که بر لزوم تشدید اقدامات پیشگیرانه علیه بیماریهای تنفسی (بهویژه کووید-۱۹ و آنفلوآنزا) تاکید کرده است. در این نامه ضمن اشاره به «افزایش موارد ابتلا به کرونا در هفتههای اخیر» و ادامه گردش ویروسهای تنفسی، خواسته شده با استفاده صحیح و مستمر از ماسک در اماکن بسته و پرجمعیت، آموزش عمومی، رصد تجمعات و اطلاعرسانی هدفمند، آمادگی نظام سلامت حفظ شود.
نظرات کارشناسان و سویههای در گردش
بسیاری از متخصصان بیماریهای عفونی و ویروسشناسی نیز افزایش مختصر آمار را تایید کردهاند. مسعود مردانی (متخصص عفونی) از «افزایش موارد جدید ابتلا به کرونا» خبر داده و گفته تعدادی از بیماران دچار درگیری ریوی و حتی بستری در آیسییو شدهاند. او معتقد است، سویه غالب فعلی در ایران عمدتاً زیرسویههای اُمیکرون است و همزمان شیوع آنفلوآنزای نوع B نیز مشاهده میشود. مردانی همچنین تاکید کرده، واکسنهای کنونی بر گونه اُمیکرون اثری ندارند و اگر این روند ادامه یابد، وزارت بهداشت باید واکسن مناسب برای این زیرسویه تولید کند. علیرضا ناجی (ویروسشناس) نیز تصریح کرده که سویه جدید خطرناکی در گردش نیست و جهان عمدتاً با زیرسویههای شناخته شده اُمیکرون سروکار دارد. به گفته او؛ گونههایی مانند JN.1 و LP.8.1 شناسایی شده در سال ۲۰۲۳ درحال گسترشاند که جهشهایی در پروتئین اسپایک دارند و قدرت سرایت بالاتری ایجاد میکنند اما بیماریزایی کمتری نسبت به واریانتهای پیشین دارند. همچنین داوود یادگارینیا، متخصص عفونی، افزایش بستری و مراجعات تنفسی را تایید کرده و گفته است، روند ابتلا درحال صعود است و به نظر میرسد سویه اُمیکرون همچنان فعال باشد.
علل احتمالی بازگشت شیوع
کارشناسان چند عامل را در افزایش فعلی موثر میدانند. کاهش رعایت پروتکلهای بهداشتی یکی از مهمترین آنهاست. مردانی میگوید، پس از پاندمی کرونا، بیش از ۸۰ درصد مردم دیگر توصیههای بهداشتی را دنبال نمیکنند و کمتر از ۲۰ درصد همچنان ماسک میزنند و فاصلهگذاری را رعایت میکنند. سفرها و ترددهای نوروزی نیز میتواند عامل دیگری باشد؛ ویروسشناسان اذعان دارند مسافران ورودی از کشورهای مختلف (آمریکا، کانادا، استرالیا و …) ممکن است ناقل سویههای جدید باشند. علاوه بر این، کاهش ایمنی جمعی با گذر زمان از آخرین دُز واکسن یا ابتلا، استقبال اندک از واکسن آنفلوآنزا و کم بودن میزان تزریق دُز تقویتی کرونا از دیگر دلایلی است که مطرح میشود. به طور کلی، پایان اضطراری کرونا باعث عادیانگاری شده و بسیاری افراد خطر را کماهمیت جلوه دادهاند؛ در نتیجه موجهای اندک فصلی بدون هشدار جدی در برخی مناطق مشاهده میشود.
واکنش عمومی و اقدامات پیشگیرانه
در پی هشدارهای وزارت بهداشت و کارشناسان، برخی رسانهها و کارشناسان نسبت به بازگشت تدریجی کرونا واکنش نشان دادهاند. از مردم درخواست شده در اماکن عمومی پررفتوآمد (مانند مترو، اتوبوس و مراکز خرید) از ماسک استفاده کنند و در فضاهای سربسته، تهویه را بهبود بخشند. متخصصان تاکید میکنند افراد مسن، بیماران زمینهای و کادر درمان حتی در میتینگهای بزرگ حتماً ماسک بزنند و فاصلهگذاری اجتماعی را رعایت کنند. در شهر بوشهر توصیه شده با شستوشوی دستها و تهویه مرتب فضاهای بسته از گسترش ویروس جلوگیری شود و افراد مبتلا در منزل استراحت کنند تا از انتقال به دیگران جلوگیری شود. این تدابیر با هدف محافظت از سلامت عمومی مطرح شدهاند و نباید باعث وحشت مردم شوند؛ بلکه تلاش میشود با رعایت همین راهکارهای ساده، جلوی شیوع بیشتر گرفته شود.
واکسیناسیون و داروهای موجود
مسئولان تاکید کردهاند: فعلاً واکسیناسیون تکمیلی کرونا برای عموم ضرورتی ندارد و تاکید اصلی بر افزایش واکسیناسیون آنفلوآنزا در گروههای پرخطر است. بررسی سیاست واکسنی نشان میدهد، استقبال اندک از واکسنهای آنفلوآنزای وارداتی و حتی تولید داخلی در سال گذشته یکی از کاستیها بوده است. با این وجود بسیاری معتقدند در صورت ادامه افزایش موارد، بهروزرسانی واکسنهای کرونا براساس سویههای جدید ضروری است.
در حوزه درمان نیز داروهای ضدویروسی مانند پکسلووید نقش مهمی دارند. این داروی خوراکی میتواند از وخامت بیماری در بیماران مسن و دارای ضعف ایمنی جلوگیری کرده و نیاز به بستری را کاهش دهد.
