مذاکره و ماشه

پیشنهاد “عراقچی” برای مذاکرات

مواضع اروپایی‌ها در مورد ایران و تاکید آنها بر مکانیسم ماشه از موضوعاتی است که این روزها در عرصه دیپلماسی دائماً بدان پرداخته می‌شود و می‌توان آن را هم در سطح دیپلماتیک و هم عرصه رسانه‌ای به چشم دید. در این خصوص سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با سی.جی.تی.ان (CGTN) که کانال انگلیسی زبان شبکه دولتی چین به حساب می‌آید مجدداً بر هرگونه توافق مذاکره شده، تاکید کرده است. عراقچی طی سفر به چین برای شرکت در اجلاس شانگهای در بخشی از این مصاحبه با او در پاسخ به این سوال که چرا ایران هنوز به زمان بیشتری نیاز دارد تا درباره امکان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده تصمیم‌گیری کند، گفت که اگر هنوز قانع نشده‌ایم به این دلیل است که باید اراده واقعی طرف مقابل را ببینیم؛ اراده‌ای برای رسیدن به یک راه‌حل برد- برد. برنامه هسته‌ای ما صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز است و ما صددرصد نسبت به این موضوع اطمینان داریم. ما هیچ مشکلی نداریم که این اطمینان را با دیگران نیز به اشتراک بگذاریم؛ اما این تنها از طریق مذاکره ممکن است.

شاهد نتیجه خروج آمریکا از برجام هستیم
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان با اشاره به توافق برجام تصریح کرد: ما این مساله را در سال ۲۰۱۵ انجام دادیم؛ با کشورهای موسوم به ۱+۵ مذاکره کردیم، به توافق رسیدیم و آن توافق نهایی شد. در آن زمان جهان آن توافق را به‌ عنوان یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک جشن گرفت و ما همچنان به آن متعهد ماندیم. اما ناگهان ایالات متحده تصمیم به خروج از توافق گرفت (تصمیمی بسیار تأسف‌برانگیز) و تمام آنچه امروز شاهد آن هستیم، نتیجه‌ همان خروج است.

امکان «توافق مذاکره شده» وجود دارد
عراقچی همچنین درباره اینکه آیا امکان بازگشت به یک «توافق مذاکره‌شده» وجود دارد یا خیر، اظهار کرد که این امکان وجود دارد اما همان‌طور که گفته شد این مساله نیازمند اراده‌ای جدی و واقعی از سوی طرف مقابل است؛ باید گزینه نظامی کنار گذاشته شود، رو به جلو حرکت کنیم و به‌دنبال یک راه‌حل از مسیر مذاکره باشیم. فکر می‌کنم ،حمله اخیر به تأسیسات ما اثبات کرد که راه‌حل نظامی برای برخورد با برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد. تنها یک راه‌حل دیپلماتیک و مذاکره‌شده می‌تواند مؤثر باشد و تحقق آن تنها زمانی ممکن است که آنها جاه‌طلبی‌های نظامی خود را کنار بگذارند و خساراتی که به ما وارد کرده‌اند را جبران کنند. آنگاه ما آماده مشارکت در مذاکرات خواهیم بود.
جنگ نمی‌خواستیم اما برای آن آماده‌ایم
عراقچی همچنین در مورد آتش‌بس پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل گفت که این آتش‌بس شکننده است و دلیل آن نیز روشن است؛ هیچ آتش‌بسی از سوی اسرائیل قابل اتکا نیست چراکه سابقه‌ای بسیار بد دارد. بنابراین اگر این آتش‌بس شکسته شود ما کاملاً هوشیار و آماده‌ایم. این خواست ما نیست؛ از ابتدا نیز چنین نبوده. ما این جنگ را نمی‌خواستیم اما برای آن آماده بودیم. ما نمی‌خواهیم این جنگ ادامه پیدا کند اما بار دیگر می‌گویم که ما کاملاً برای آن آماده‌ایم.

مانور سیاسی اروپا به نیابت از واشنگتن؟
اظهارات عراقچی در مورد اینکه امکان حصول یک «توافق مذاکره شده» وجود دارد، موضوعی است که در گذشته هم بدان اشاره شده اما اهمیت این موضوع به این دلیل است که در سوی دیگر این روند، اروپایی‌ها هم در حال مانور سیاسی با اتکا بر مکانیسم ماشه هستند. از روزها و هفته‌های پیش تاکنون بارها و بارها اظهارات مقامات اروپایی به خصوص وزرای خارجه تروئیکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) نشان از آن داشته و دارد که آنها به مواضع خود شدت بخشیده‌اند و در این راستا، مکانیسم ماشه را به عنوان اهرم فشار بر تهران روی میز خود قرار داده‌اند. در کنفرانس خبری مشترک ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه و یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان که در پاریس برگزار شد صراحتاً دیده می‌شود که اروپا قصد دارد از طریق اعمال فشار بر تهران از مجرای مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) ایران را هر چه زودتر به سمت میز مذاکره هدایت کند. وزیر خارجه آلمان در این کنفرانس خبری با اشاره به رایزنی اخیر خود به همراه همتایان فرانسوی‌ و انگلیسی‌اش با سیدعباس عراقچی اعلام کرد که ما با هم با همتای ایرانی‌مان گفت‌وگو کردیم که نشان می‌دهد، فرانسه و آلمان در حال رسیدگی به مهم‌ترین مسائل بین‌المللی هستند که مسلماً همواره ظرفیت تبدیل شدن به یک بحران یا درگیری را دارند که ممکن است به جنگ تبدیل شود. ما فقط به مسائل آسان رسیدگی نمی‌کنیم و مسئولیت مشترکی احساس می‌کنیم که این نشان‌دهنده روابط نزدیک ماست. او با تکرار این موضوع که نباید ایران به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند، گفت که در پی مذاکراتمان در ژنو، تماس دیگری با همکارمان (عراقچی) داشتیم و حداقل توافق کردیم که می‌خواهیم (روند دیپلماتیک) را ادامه دهیم. ما انتظار مذاکراتی قابل اطمینان با ایران و با آمریکا را داریم. هیچ راه دیگری برای حل‌وفصل این مشکل وجود ندارد. همه خواسته اساسی ما را می‌دانند و آن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاحی اتمی است و امکان آن وجود دارد. همچنین همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین نیز ضرورت دارد و این موضوعی است که نیاز به تضمین دارد.

فرجام سخن:
نکته بسیار مهمی که وزیر خارجه آلمان در اظهاراتش بدان اشاره کرده این است که آنها هم نگاه‌شان به مذاکره میان تهران و واشنگتن است و از همین رو می‌توان متوجه شد که آنها به‌رغم اینکه سعی می‌کنند تا خود را بازیگری پر نفوذ و موثر در هرگونه مذاکرات آتی نشان دهند اما باز هم به عنوان مکمل ایالات متحده نقش ایفا می‌کنند و تلاش دارند که از اهرم مکانیسم ماشه به عنوان یک «مولفه تهدیدی» یا «متغیری برای اعمال فشار» استفاده کنند؛ چراکه تمام دیالوگ‌های آنها دقیقاً همان چیزی است که ترامپ از پشت تریبون فریاد می‌زند و آنها حالا به دنبال تند شدن روند مذاکرات و کانالیزه کردن سریع ایران به سمت میز مذاکره هستند.