پدیده نشت گاز

انفجار در رشت

گروه اجتماعی:‌ یک‌شنبه‌شب ۲۹ تیرماه،‌ انفجاری مهیب در خیابان باهنر رشت رخ داد که به تخریب کامل یک ساختمان دوطبقه (شامل طلافروشی، گیم‌نت و آموزشگاه زبان) انجامید و دست‌کم ۱۹ نفر را مصدوم کرد. شهرام مومنی، رئیس سازمان آتش‌نشانی رشت، در جمع خبرنگاران تأیید کرد که انتشار گاز شهری از انشعابی در مغازهٔ طلافروشی باعث وقوع انفجار شدید شده است. کارشناسان و تیم نشت‌یاب شرکت گاز نیز نشت گاز از شعبه مربوط به این مغازه را تأیید کردند. ضمن اینکه بررسی فیلم دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهد، مالکین محل چند دقیقه پیش از انفجار متوجه بوی گاز شده بودند. رسانه‌های محلی گزارش دادند که این حادثه علاوه بر تخریب طلافروشی اصلی ۱۶ تا ۱۹ مجروح و انهدام کامل بنا را در پی داشته است. در پی انفجار رشت، دو انفجار گاز دیگر در استان گیلان نیز گزارش شد: یکی در مرکز شهر رشت و دیگری در شهرستان رضوانشهر. به‌طوری که رسانه‌ها دیروز گزارش دادند، مجموع این دو انفجار در گیلان ۲۶ مجروح بر جای گذاشته است. طبق گزارش‌ها، انفجار دوم (یک‌شنبه‌شب حدود ساعت ۲۳) در منطقه «فاز یک فرهنگیان» رضوانشهر رخ داد؛ در این حادثه واحد مسکونی منشأ انفجار و چندین خانه اطراف آسیب دیدند. فرماندار رضوانشهر گفت، ساکنان واحد اصلی در زمان حادثه در منزل نبوده‌اند و تلفات جانی نداشته ‌است. ۸ نفر از ساکنان خانه‌های مجاور نیز به‌ خاطر شدت انفجار دچار مصدومیت سطحی شده‌اند که سرپایی درمان شدند. به گفته مسئولان محلی، علت دقیق هر دو انفجار همچنان در دست بررسی است.

سایر انفجارهای اخیر
در چند هفته گذشته موارد مشابهی نیز در تهران و استان‌های دیگر رخ داده که مجموعاً نشان از تکرار رخداد نشت گاز دارد؛
۵ تیرماه (تهران)- گزارش نشت و انفجار کپسول گاز در یک منزل مسکونی در خیابان امام خمینی (کوچه انوری) تهران ۸ مجروح بر جای گذاشت. نیروهای اورژانس ۶ آمبولانس را به محل اعزام کردند و در این حادثه ۷ نفر پس از درمان اولیه به بیمارستان منتقل شدند.
۱۹ تیرماه (تهران)- انفجار گاز شهری در یکی از طبقات برج پامچال محله چیتگر تهران ۷ نفر را مصدوم کرد. سخنگوی اورژانس تهران اعلام کرد این حادثه بر اثر نشت گاز رخ داده و همه مصدومان به مراکز درمانی منتقل شدند. رسانه‌ها نیز گزارش دادند، قوه قضائیه پس از بررسی اعلام کرده که انفجار از بی‌احتیاطی مالک(حین نصب گاز شهری به جای کپسول قدیمی) بوده و ارتباطی با تروریسم نداشته است.
۳۰ تیرماه(قم)- انفجار ناشی از تجمع گاز خانگی در واحد مسکونی یک مجتمع پردیسان قم حدود ۷ نفر را مصدوم کرد. امیرعباس بقایی، فرماندار قم، توضیح داد این حادثه صبح همان روز روی داد و بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد، علت صرفاً نشتی گاز در سیستم خانگی بوده است. او افزود اکثر مصدومان آسیب‌های سطحی دیده‌اند و همه تحت مراقبت پزشکی قرار دارند.
با این حال به طور عمده علل اصلی حوادث اخیر، داخلی و ناشی از نقص فنی یا بی‌احتیاطی گزارش شده است: رئیس آتش‌نشانی تهران(قدرت‌الله محمدی) با اشاره به آمار ۵ سال اخیر گفت در سال ۱۴۰۲ تعداد انفجار گاز در تهران ۲۴ مورد (دو حادثه در ماه) بوده که این عدد در ۱۴۰۳ به ۳۴ مورد افزایش یافته و از ابتدای ۱۴۰۴ تاکنون نیز ۷ مورد دیگر ثبت شده است. وی تصریح کرد بیشتر این انفجارها ناشی از نشت گاز در تجهیزات فرسوده، شیلنگ‌های قدیمی، وسایل گازسوز غیراستاندارد و رعایت نکردن اصول ایمنی است. برای مثال استفاده از سماورهای گازی بدون ترموکوپل ایمنی و یا تست نشتی با فندک، حوادث مشابهی در قم و تهران به‌ وجود آورده است. محمدی در گزارشی توضیح داد که در یکی از حوادث اخیر خانواده‌ای نیمه‌شب پس از سفر از گازسوز خانگی استفاده کردند؛ شعله خاموش شد اما جریان گاز ادامه یافت و با جرقه برق صبح انفجاری رخ داد که مصدوم شدگان آن شبانه انتقال یافتند.

واکنش مسئولان و شرکت گاز
مقامات مختلف ضمن تأکید بر لزوم رعایت نکات ایمنی، هرگونه ارتباط این انفجارها با خرابکاری یا جنگ را صریحاً تکذیب کرده‌اند. مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تهران با «شفافیت کامل» اعلام کرد تا این لحظه هیچ انفجار گازی در تهران یا دیگر شهرها به‌ دلیل خرابکاری یا جنگ ثبت نشده است و تمامی این حوادث ریشه در مشکلات فنی و کوتاهی در رعایت ایمنی دارد.
مسئولان آتش‌نشانی و استانداری نیز به شهروندان توصیه کرده‌اند برای نصب یا تبدیل وسایل گازسوز حتماً از افراد متخصص استفاده کنند. به گفته محمدی در یکی از همین انفجارها، مالک منزل به‌طور کاملاً غیراصولی اقدام به تست نشتی گاز با فندک کرده بود که این عمل منجر به انفجار شده است. در همین حال، مقامات قم و رشت نیز وقوع انفجارها را ناشی از نشت گاز خانگی دانسته و بررسی تروریستی ماجرا را رد کرده‌اند. از سوی دیگر، شرکت ملی گاز ایران نیز با انتشار آمار و گزارش فنی، عموم مردم را از توهم خرابکاری برحذر داشته است. در گزارشی که رسانه‌ها منتشر کردند، مدیر HSE شرکت گاز اعلام کرد در سال ۱۴۰۳ بیش از ۲۱۹۶ حادثه مرتبط با مشترکان گاز در کشور به ثبت رسیده که حدود ۹۰درصد آنها ناشی از انفجار یا آتش‌سوزی داخل منازل بوده است. او افزود متوسط روزانه ۶ حادثه در کشور رخ می‌دهد و این آمار در واقع «زنگ هشداری جدی» است که نشان می‌دهد باید بیشتر به اصول ایمنی در مصرف گاز خانگی توجه کرد. طبق گفته وی، بررسی‌های کارشناسی به‌روشنی نشان می‌دهد ۷۲ درصد تمام حوادث گاز، ناشی از نشت گاز بوده و هیچ‌گونه شواهدی از خرابکاری یا اقدامات تروریستی در آنها مشاهده نشده است. او تأکید کرد این حوادث در یک کشور ۹۰ میلیونی اجتناب‌ناپذیر است اما با ارتقای آگاهی عمومی و رعایت مقررات ایمنی، می‌توان بخش عمده‌ای از آنها را پیشگیری کرد. به‌عنوان نمونه، تحلیل آماری شرکت گاز نشان داده ۴۴ درصد حوادث مربوط به شیلنگ‌های گاز فرسوده یا پاره‌ شده، ۱۸.۷درصد به دلایل دیگر نشتی، ۱۱.۷درصد به‌خاطر استفاده از وسایل گازسوز غیراستاندارد، ۵.۸ درصد از نشتی در لوله‌کشی داخلی و بقیه موارد عمدتاً نقص‌های ایمنی در وسایل گازسوز یا قرار دادن مواد قابل اشتعال در نزدیکی شعله بوده است.

شایعات و ابهامات
با این حال در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها، شایعاتی مطرح شد که انفجارهای اخیر به حملات سایبری یا خرابکاری خارجی مربوط هستند. این اظهارنظرها اما از سوی کارشناسان رد شده است. فارس یادآوری کرده که «در فضای روانی پس از جنگ» برخی چنین تصوری دارند اما بررسی علمی نشان می‌دهد، آمار حوادث گازی در کشور تغییری نکرده و وقوع آنها پیش‌تر هم طبیعی بوده است. یادآوری شده که در ۵ ماه اول سال ۱۴۰۲ حدود ۳۵ انفجار گاز خانگی رخ داده که جان ۱۲ نفر را گرفت و اینها عمدتاً ناشی از کوتاهی و بی‌احتیاطی بوده است. در عین حال مدیرعامل آتش‌نشانی تهران تأکید کرده، انتشار میانگین ۶ حادثه گاز در روز نباید ما را به گمانه‌زنی‌های غلط بیندازد؛ او هشدار داده این موضوع یک زنگ خطر برای رعایت نکردن اصول ایمنی است نه نشانهٔ خرابکاری.