توسط : نشست گروسی و کالاس درباره پرونده هستهای ایران
گروه بینالملل: «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی عصر دوشنبه از دیدار خود با «کایا کالاس»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه مجمع راهبردی «بِلِد» در اسلوونی خبر داد. گروسی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «نشست مهم و به موقعی با معاون کمیسیون اروپا و کایا کالاس درباره مأموریت اجتنابناپذیر آژانس در ایران داشتیم.»
وی با قدردانی از حمایت اتحادیه اروپا از فعالیتهای آژانس افزود: «پشتیبانی اتحادیه اروپا از کار ما در این زمینه و فراتر از آن بسیار ارزشمند است.»
این دیدار در حالی صورت گرفت که سه کشور اروپایی عضو برجام اخیراً روند فعالسازی مکانیسم موسوم به «ماشه» علیه ایران را آغاز کردهاند؛ اقدامی که با واکنش ایران و رد مشروعیت آن از سوی روسیه و چین مواجه شده است.
با آغاز جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و حمله ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران، نخستین تبعات جدی این بحران در حوزه روابط با آژانس بینالمللی انرژی اتمی نمود پیدا کرد. بازرسان این نهاد که بر اساس پیمان عدم اشاعه سلاحهای هستهای(NPT) مأموریت نظارت بر برنامه هستهای ایران را بر عهده دارند، خاک کشور را ترک کردند. این اقدام، همزمان با سکوت آژانس در قبال تجاوز آشکار اسرائیل و عدم صدور بیانیه محکومیت، باعث شد که مقامات ایرانی با دیدگاه انتقادی به نقش مدیرکل آژانس نگاه کنند. در روزهای پس از آغاز حمله، مسئولان جمهوری اسلامی ایران بهویژه وزیر امور خارجه به نقش گزارش جامع رافائل گروسی اشاره کردند که در شورای حکام پیش از جنگ ارائه شده بود و به باور تهران، زمینه لازم برای حمله اسرائیل را فراهم کرده بود.
تحولات ماههای اخیر نشان میدهد که این بحران و اظهارات مقامات کشورمان، روابط ایران و آژانس را از یک چارچوب فنی و نظارتی صرف به یک مسأله حساس امنیت ملی تبدیل کرده است. مقامات ایران معتقدند که ادامه همکاریها باید با چارچوبی محدود، هدفمند و تحت نظارت شورای عالی امنیت ملی صورت گیرد تا منافع حیاتی کشور حفظ شود. همچنین تصمیم مجلس شورای اسلامی برای واگذاری موضوع به شورای عالی امنیت ملی، نشانه انتقال موضوع از سطح فنی و دیپلماتیک به بالاترین سطح امنیتی و راهبردی کشور است و نشان میدهد که همکاری با آژانس دیگر یک مسأله صرفاً نظارتی نیست بلکه بخشی از محاسبات امنیت ملی و استراتژیک ایران محسوب میشود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه روز سهشنبه ۱۱ شهریور ماه در نشست خبری هفتگی درخصوص تداوم مذاکرات با آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفت: تاکنون هیچ تصمیمی درباره ادامه دو دور مذاکراتی که با آژانس داشتیم، گرفته نشده است. قطعاً اقدام سه کشور اروپایی آثار و تبعات خود را در سایر حوزهها نشان داده و نشان خواهد داد. این اقدام سه کشور اروپایی بسیار غیرمسئولانه و غیرمنطقی بوده و علاوه بر آن ما معتقدیم از لحاظ حقوقی و قانونی نیز هیچ مبنایی نداشته است.وی ادامه داد: تاکنون دو دور مذاکرات با حضور نمایندگان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی با آژانس برگزار شده است؛ این مذاکرات در سطح معاون مدیر کل آژانس بوده و تاکنون به نتیجه نهایی مشخصی منجر نشده است. ورود دو بازرس آژانس نیز صرفاً برای بارگذاری سوخت رآکتور اتمی بوشهر بود که طبق عرف و مقررات موجود باید انجام میشد تا از تداوم کار نیروگاه اتمی اطمینان حاصل شود. در حال حاضر بازرسی در ایران انجام نمیشود و بازرسی حضور ندارد. بقایی افزود: تماس ما با آژانس همچنان برقرار است زیرا ایران عضو معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و موافقتنامه جامع پادمان است و این ارتباطها در سطح نمایندگی ما در وین ادامه دارد. با این حال در رابطه با تدوین شیوهنامه تعامل پس از تحولات جدید و حمله به تأسیسات هستهای ایران، در چارچوب مصوبه مجلس، کار نهایی نشده و همچنان در مرحله تصمیمگیری است.
با این حال محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در اظهاراتی بیان کرده که ایران به زودی در برابر مکانیسم ماشه اقدامی بازدارنده خواهد کرد. در همین حال وزارت خارجه فرانسه مدعی شد، فعال کردن مکانیسم ماشه نشان میدهد که فرصتی برای دیپلماسی وجود دارد. امیدواریم که ایران قبل از پایان مهلت یک ماهه که به او داده شده به میز مذاکره بازگردد. تهدیدهای اخیر کشورهای غربی علیه ایران در حالی صورت میگیرد که علی لاریجانی، دبیر عالی شورایعالی امنیت ملی نیز اعلام کرده که راه مذاکره با آمریکا بسته نیست و ایران به دنبال مذاکره عاقلانه است. او با انتشار پستی در ایکس نوشت: «راه مذاکره با آمریکا بسته نیست. این آمریکاییها هستند که فقط حرف از مذاکره میزنند اما پای میز مذاکره نمیآیند و به غلط ادعا میکنند، جمهوری اسلامی مذاکره نمیکند.» لاریجانی تصریح کرد: «ما خواهان مذاکرهای عاقلانه هستیم. اما آنان با طرح موضوعاتی که خودشان میدانند، امکان تحقق ندارد- مانند محدودیتهای موشکی- عملاً مسیر مذاکره را مسدود میکنند.»
اروپا و هم آمریکا میخواهند پرونده ایران را برای همیشه ببندند
پروفسور «شیرین طهماسبهانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا در اظهاراتی در مورد فعالسازی مکانیسم ماشه علیه ایران گفت: اروپا و آمریکا در تلاشاند تا پرونده ایران را برای همیشه ببندند. او میگوید اگر ایران حاضر به گفتوگو با آمریکا شود، ممکن است فعالسازی مکانیسم ماشه به تعویق بیفتد اما بعید است، ایران چنین کند. اروپا با هدف افزایش فشار این مکانیسم را فعال کرده و نگرانیهایی درباره تأسیسات هستهای و اورانیوم غنی شده ایران دارد، هرچند این نگرانیها بیشتر بهانهاند. همچنین حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین موجب نارضایتی اروپا شده است. در نهایت، هانتر تأکید میکند که تلاش ایران برای ایجاد شکاف میان اروپا و آمریکا اشتباه بوده و گفتوگوی زودهنگام با آمریکا میتوانست، مانع بسیاری از مشکلات شود.
