توسط : رئیسجمهور در مصاحبه با انبیسی و نشستهای حاشیهای مجمع عمومی سازمان ملل از خطوط قرمز هستهای، تماسهای دیپلماتیک و نگاه تهران به تحولات منطقه سخن گفت
حضور رئیسجمهور در هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، فرصتی برای بازخوانی دوباره مواضع ایران در برابر غرب و منطقه بود. پزشکیان شامگاه جمعه در مصاحبه با شبکه NBC آمریکا برای نخستین بار صریحا شرط مذاکره با دونالد ترامپ را لغو تحریمها اعلام کرد؛ موضعی که میتواند هم سیگنالی از آمادگی تهران برای انعطاف در شرایط برابر تلقی شود و هم هشداری که بدون رفع فشارها، گفتوگو معنایی نخواهد داشت. سخنان او در حاشیه دیدارها و نشستهای جانبی نیز بر همان خط اصلی استوار بود، اینکه ایران حاضر به مصالحه بر سر اصول و حقوق مشروع خود نیست اما در عین حال راه دیپلماسی را مسدود نمیبیند.
شرط مذاکره با ترامپ
رئیسجمهور شامگاه جمعه طی مصاحبهای با رسانه خبری «انبیسی نیوز» عنوان کرد: «اگر ترامپ تحریمها را بردارد با او گفتوگو خواهم کرد». او با تأکید بر اینکه «ایران هیچگاه به دنبال سلاح هستهای نبوده، نیست و نخواهد بود» تصریح کرد: «اگر بنا باشد ما را متهم کنند، اجازه بازدید از مراکز هستهای را نخواهیم داد. چگونه انتظار دارند بعد از فعال شدن اسنپبک چنین اجازهای بدهیم؟» این بخش از سخنان پزشکیان تلاشی بود برای ترسیم خطی روشن میان گفتوگوی برابر و مذاکره تحت فشار؛ همان «دیپلماسی مشروط» که طی دو دهه گذشته شالوده سیاست ایران در برابر غرب بوده است.
رئیسجمهور در بخش دیگری از اظهارات خود فاش کرد که عباس عراقچی، عضو تیم سیاست خارجی ایران در طول مجمع عمومی سازمان ملل، تماسهایی با استیو ویتکاف داشته و ارتباطاتی به صورت واسطهای از طریق فرانسه نیز برقرار شده است. او تأکید کرد: «ما آمادهایم اگر طرف مقابل دستورات خود را اجرا کند و تحریمها لغو شود، در چارچوب گفتوگوهای منطقی پیش برویم. اما نمیتوانیم زیر بار خواستههای غیرمنطقی برویم». اشاره مستقیم پزشکیان به تماسهای دیپلماتیک نشان میدهد که کانالهای غیررسمی و میانجیگر هنوز زندهاند و ایران حتی در پرتنشترین مقاطع، ارتباطات پنهان و آشکار را از دست نداده است.
گفتوگو با خبرنگاران پیش از ترک نیویورک
رئیسجمهور همچنین بامداد دیروز پیش از بازگشت به تهران در جمع خبرنگاران با اشاره به مذاکرات هستهای گفت: «صدای مظلومیت و حقانیت مردم ایران را به گوش جهانیان رساندیم. درخصوص مکانیسم پسگشت به تفاهم نرسیدیم زیرا درخواست آمریکا غیرقابل قبول بود. با طرفهای اروپایی به نتیجه رسیدیم اما نگاه آمریکا چیز دیگری است. آنها میخواهند تمام اورانیوم غنی شده را به آنها بدهیم و در عوض تنها ۳ ماه فرصت دهند؛ چنین چیزی قابل قبول نیست». وی تصریح کرد: «اگر قرار باشد بین این خواسته غیرمنطقی و اسنپبک یکی انتخاب شود، ما اسنپبک را انتخاب خواهیم کرد. تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده شده و ایران با اتکا به مردم، همسایگان و همکاری با گروههای بریکس و شانگهای از این مرحله عبور خواهد کرد». به نظر میرسد این موضع پزشکیان هم پیامی روشن به واشنگتن است مبنی بر اینکه ایران حاضر است، تبعات اسنپبک را بپذیرد اما تن به توافقی تحقیرآمیز ندهد و هم نوعی پیشدستی رسانهای برای آمادهسازی افکار عمومی داخلی و متحدان خارجی محسوب میشود.
پزشکیان: قصد خروج از ان.پی.تی را نداریم
رئیسجمهور همچنین در گفتوگو با خبرنگاران غربی افزود: «حتی اگر تحریمهای شورای امنیت بازگردد، ایران قصد خروج از پیمان NPT را ندارد. قدرتهای خارجی به دنبال بهانهای سطحی برای به آتش کشیدن منطقه هستند. او افزود: «ما نمیخواهیم از انپیتی خارج شویم. قدرتهای خارجی به دنبال یک بهانه سطحی برای به آتش کشیدن منطقه هستند».
پزشکیان درباره روند مذاکرات هستهای نیز اظهار کرد: «دولت ترامپ در گفتوگوهای هستهای حتی در مذاکرات پیش از حمله اسرائیل، صداقت نشان نداد. دیوار بیاعتمادی میان ما و آمریکاییها بسیار بلند است. ما چند بار به تفاهمهایی رسیدیم اما هیچگاه از سوی آمریکاییها جدی گرفته نشد». این مواضع و تأکید بر پایبندی به NPT حتی در سختترین شرایط از سوی مقامات ایران، بخشی از راهبرد تهران برای مدیریت مشروعیت در صحنه جهانی به نظر میرسد با این هدف که نشان دهد، مسئولیت نقض توافقها بر دوش طرف مقابل است، نه ایران.
پزشکیان همچنین در پاسخ به پرسشی درباره احتمال جنگ گفت: «ما نه به دنبال جنگ هستیم و نه از آن میترسیم. ایران هیچگاه آغازگر جنگ نبوده اما اگر کسی به ما حمله کند، پاسخ کوبنده خواهد گرفت». این ادبیات دوگانه هم در امتداد سیاست رسمی نظام قرار دارد و هم پاسخی است به تبلیغات غرب که ایران را تهدیدگر منطقه معرفی میکند؛ تصویری که پزشکیان تلاش داشت با تأکید بر بازدارندگی و دفاع مشروع آن را معکوس کند.
رئیسجمهور بار دیگر تصریح کرد: «دکترین عملیاتی ایران همان است که رهبر انقلاب فرمودهاند؛ ما به دنبال سلاح هستهای نیستیم و نخواهیم بود». او افزود: «اگر ضعیف باشیم ما را خرد خواهند کرد. باید قدرت علمی، فرهنگی و دیپلماتیک خود را افزایش دهیم و با وحدت و انسجام از این بحرانها عبور کنیم». تکرار فتوای رهبر انقلاب در این موضعگیری عملا خط قرمزی است که ایران در سیاست خارجی خود همواره به آن تکیه و به وسیله آن، مشروعیت بینالمللی مواضع خود را تقویت میکند.
درنهایت، مجموع اظهارات و مواضع پزشکیان در نیویورک را میتوان بر پایه این منطق واحد خواند که ایران آماده گفتوگو است اما نه از موضع ضعف؛ مسیر دیپلماسی باز است اما تنها در شرایطی که تحریمها برداشته و حقوق ملت ایران محترم شمرده شود. تأکید بر پایبندی به NPT بازدارندگی در برابر تهدید جنگ و استناد مکرر به فتوای هستهای رهبر انقلاب از سوی رئیسجمهور، پیام روشن تهران را به جهانیان منتقل کرد؛ ایران تهدیدگر نیست اما از حقوق خود نیز کوتاه نخواهد آمد. این خطمشی نشان میدهد که حتی در برابر شدیدترین فشارها، راهبرد «نه به تسلیم، آری به مذاکره برابر» همچنان محور حرکت دستگاه دیپلماسی ایران باقی مانده است.
