توسط : سازندگی در آستانه انتخابات پارلمانی عراق بررسی میکند، آیا منطقه در آستانه تحول است؟
عراقیها در آستانه یک دوره انتخابات پارلمانی قرار دارند که در زمانی حساس برای خود کشور و منطقه برگزار میشود.
به گزارش آسوشیتدپرس، روند رأیگیری از روز یکشنبه آغاز میشود؛ در این دوره نیروهای امنیتی و نیز آوارگانی که در اردوگاهها اسکان دارند، امکان شرکت در انتخابات را خواهند داشت و رأیگیری سراسری برای روز سهشنبه برنامهریزی شده است.نتیجه این انتخابات مشخص خواهد کرد که آیا محمد شیاع السودانی، نخستوزیر کنونی، موفق به حفظ کرسی خود برای یک دوره دیگر خواهد شد یا خیر. این انتخابات همزمان با نگرانیها درباره احتمال تشدید درگیری میان اسرائیل و ایران برگزار میشود و بیم آن میرود که اسرائیل یا ایالات متحده، حملاتی علیه گروههایی که از سوی ایران حمایت میشوند در خاک عراق انجام دهند. بغداد تلاش دارد میان تهران و واشنگتن، تعادل حساسی برقرار کند، در حالی که فشارهای آمریکا بر کاهش نفوذ و فعالیت گروههای مقاومت افزایش یافته است.
چارچوب نظام انتخاباتی
این دور، هفتمین انتخابات پارلمانی پس از تهاجم آمریکا در سال ۲۰۰۳ است که به سرنگونی صدام حسین انجامید. پس از سقوط رژیم صدام، خلأ امنیتی گستردهای ایجاد شد که عراق را وارد دورهای طولانی از درگیریهای داخلی و خشونت کرد و زمینه را برای ظهور گروههای افراطی از جمله داعش فراهم ساخت. هرچند در سالهای اخیر سطح خشونت تا حد زیادی فروکش کرده، دغدغههای اصلی مردم اکنون معطوف به کمبود فرصتهای شغلی و ضعف خدمات عمومی است؛ از جمله قطعیهای مکرر برق با وجود ذخایر بزرگ انرژی.بر اساس قانون ۲۵ درصد از ۳۲۹ کرسی پارلمان به نمایندگان زن اختصاص دارد و ۹ کرسی نیز به اقلیتهای مذهبی تعلق میگیرد. همچنین سنت تقسیم قدرت پس از ۲۰۰۳ پابرجاست: ریاست پارلمان معمولاً به یک سنی، نخستوزیری به یک شیعه و ریاست جمهوری به یک نماینده کرد سپرده میشود. میزان مشارکت رأیدهندگان در سالهای اخیر کاهش یافته است. در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۱ میزان مشارکت به ۴۱ درصد رسید که نسبت به ۴۴ درصد در سال ۲۰۱۸ نزولی بود.از حدود ۳۲ میلیون واجد شرایط، تنها ۲۱.۴ میلیون نفر اطلاعات خود را بهروز کرده و کارت رأی دریافت کردهاند؛ این رقم کمتر از حدود ۲۴ میلیون ثبتنام شده در انتخابات ۲۰۲۱ است. بر خلاف دورههای گذشته این بار هیچ صندوق رأی در خارج از کشور برپا نخواهد شد.
بازیگران و رقبا
در این انتخابات ۷۷۴۴ نامزد ثبتنام کردهاند که عمدتاً وابسته به احزاب فرقهایاند اما شماری نامزد مستقل نیز حضور دارند.
ائتلافهای شیعی به رهبری نوری المالکی و عمار الحکیم و چند گروه مرتبط با تشکلهای مسلح از بازیگران مهم هستند. در صف اهل سنت، جناحهایی به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس سابق پارلمان و محمود المشهدانی، رئیس فعلی پارلمان، فعالاند. همچنین دو حزب عمده کرد- حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان- در میدان رقابت حضور دارند. چند گروه شبهنظامی شیعه که رابطه نزدیکی با ایران دارند از طریق احزاب وابسته در انتخابات شرکت کردهاند؛ برای نمونه کتائب حزبالله با ائتلاف «حرکت حقوق» و بلوک «صادقون» به رهبری قیس الخزعلی از جمله این بازیگراناند. با این حال یکی از جریانهای اثرگذار این بار کنار کشیده است: جریان صدر به رهبری مقتدی صدر، روند رأی دادن را تحریم کرده است. این جریان که در انتخابات ۲۰۲۱ بیشترین کرسیها را به دست آورده بود پس از ناکامی در مذاکرات تشکیل دولت و بنبست سیاسی با دیگر تشکلهای شیعه از فرآیند سیاسی کناره گرفت. منطقه شهرک صدر در حاشیه بغداد که نزدیک به ۴۰ درصد جمعیت پایتخت را دربرمیگیرد همواره نقش مهمی در توازن قوای شیعی داشته است؛ با این حال در روزهای پیش از انتخابات، خیابانهای این منطقه که معمولاً پرتحرکند تا حد زیادی خالی از تبلیغات انتخاباتی است و تنها تابلوهایی محدود با فراخوان به تحریم دیده میشود. گروههای اصلاحطلبی که پس از اعتراضات گسترده اکتبر ۲۰۱۹ پدید آمدند در انتخابات شرکت کردهاند؛ اما به دلیل اختلافات داخلی، محدودیت منابع و فقدان حمایت گسترده سیاسی، توان تأثیرگذاری بالایی ندارند.
ابهامها درباره روند رأیگیری
پیش از برگزاری انتخابات، گزارشهایی درباره فساد و خرید آراء منتشر شده است. همچنین ۸۴۸ نامزد به دلایل مختلف از سوی هیاتهای انتخاباتی رد صلاحیت شدهاند؛ از جمله اتهاماتی مثل «اهانت به مناسک دینی» یا «توهین به نیروهای مسلح». تاریخچه انتخابات در عراق نشاندهنده دورههایی از خشونت سیاسی است؛ از ترور نامزدها تا حمله به حوزههای رأیگیری و نزاع میان هواداران جناحها. هرچند خشونت کلی کاهش یافته اما در آستانه این انتخابات نیز یک نامزد هدف قتل قرار گرفت. در ۱۵ اکتبر، صفاء المشهدانی، عضو شورای استان بغداد و نامزد حوزه الطارمیه در شمال پایتخت در انفجار خودروی بمبگذاری شده، کشته شد. ۵ نفر در ارتباط با این حادثه بازداشت شدهاند و پرونده تحت بررسی بهعنوان اقدام تروریستی قرار دارد.
آینده السودانی
محمد شیاع السودانی در سال ۲۰۲۲ با حمایت گروههایی که پیوندهایی با ایران دارند به نخستوزیری رسید و از آن زمان سعی کرده بین تهران و واشینگتن تعادلی برقرار کند و خود را سیاستمداری متمرکز بر بهبود خدمات عمومی نشان دهد. اگرچه دوره نخستوزیری او همراه با ثبات نسبی بوده، راه رسیدن به دوره دوم هموار نیست؛ از سال ۲۰۰۳ تاکنون تنها نوری المالکی توانسته دو دوره نخستوزیر باقی بماند. نتیجه انتخابات بهتنهایی تعیینکننده بقا یا کنار رفتن السودانی نخواهد بود؛ در دورههای گذشته نیز پیروزی ائتلافها همیشه به انتخاب نخستوزیر مورد نظرشان منجر نشده است.السودانی با چالشهایی در درون «چارچوب هماهنگی شیعی» که به او در به دست آوردن قدرت کمک کرد، مواجه است و از سوی دیگر با فشارهای آمریکا درباره مهار گروههای شبهنظامی روبهروست. یکی از موضوعات اختلافبرانگیز آینده نیروهای بسیج مردمی(الحشد الشعبی) است؛ ائتلافی که برای مقابله با داعش شکل گرفت، در سال ۲۰۱۶ رسماً زیرمجموعه ارتش شد ولی عملاً استقلال زیادی حفظ کرده است. اعضای الحشدالشعبی به همراه نیروهای ارتش و دیگر نهادهای امنیتی در فرآیند رأیگیری شرکت خواهند کرد.
