توسط : انتخابات عراق پایان یافت اما هیچ گروهی اکثریت پارلمان را به دست نیاورد
انتخابات پارلمانی اخیر عراق با پیشتازی ائتلاف «بازسازی و توسعه» به رهبری محمد شیاع السودانی، نخستوزیر، به پایان رسید و این نتیجه، زمینه را برای آغاز رایزنیهای تشکیل دولت جدید در ماههای پیشرو فراهم میکند. کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اعلام کرد، میزان مشارکت در انتخابات که روز سهشنبه برگزار شد ۵۶ درصد بوده و ۷ هزار و ۷۴۴ نامزد برای تصاحب یکی از ۳۲۹ کرسی پارلمان رقابت کردند. بر اساس دادههای کمیسیون، ائتلاف السودانی با کسب یک میلیون و ۳۱۷ هزار رأی در صدر نتایج قرار گرفت و پس از آن حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی با یک میلیون و ۹۹ هزار و ۸۲۶ رأی در رتبه دوم ایستاد. حزب «تقدم» (سنی) به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس پیشین پارلمان، بیش از ۹۰۰ هزار رأی کسب کرد و جایگاه سوم را به دست آورد. در رتبه چهارم، ائتلاف «دولت قانون» (شیعی) به رهبری نوری المالکی، نخستوزیر سابق، با بیش از ۷۰۰ هزار رأی قرار گرفت. کمیسیون انتخابات عراق اعلام کرد که نتایج نهایی انتخابات پارلمانی هفته آینده منتشر خواهد شد، هرچند روز دقیق اعلام نشده است.
نتایج اولیه نشان میدهد تنها ائتلاف «بازسازی و توسعه» و حزب «دموکرات کردستان» توانستهاند از مرز یک میلیون رأی عبور کنند و سایر احزاب موفق به این سطح از حمایت مردمی نشدهاند. با این حال تعداد آرا لزوماً با تعداد کرسیهای کسب شده در پارلمان ارتباط مستقیم ندارد. بر اساس نتایج اولیه، ائتلاف «بازسازی و توسعه» ۴۵ کرسی، ائتلاف «دولت قانون» ۳۰ کرسی، حزب دموکرات کردستان ۲۷ کرسی، حزب «تقدم» ۲۷ کرسی، فراکسیون «صادقون» ۲۶ کرسی، سازمان «بدر» ۱۹ کرسی و ائتلاف «نیروهای دولت» ۱۸ کرسی کسب کردهاند، هرچند این اعداد هنوز نهایی نیستند و ممکن است، تغییر کنند.
در حوزه موصل با اکثریت عرب، حزب دموکرات کردستان به رهبری بارزانی، بیشترین آرا را کسب کرد و به شکلی غیرمنتظره در صدر قرار گرفت، در حالی که حزب «تقدم» به رهبری الحلبوسی دوم شد و ائتلاف «بازسازی و توسعه» در رتبه سوم ایستاد. ترکمانها نیز توانستند دو کرسی در کرکوک از طریق فهرست «جبهه ترکمان عراق» کسب کنند و یک نامزد ترکمان دیگر در موصل پیروز شد. همچنین برای نخستین بار در تاریخ سیاسی عراق، ترکمانها یک کرسی در بغداد به دست آوردند. بالاترین میزان مشارکت در استان دهوک شمالی با ۷۷.۴۷ درصد ثبت شد و کمترین میزان مشارکت در حوزه الرصافة بغداد با ۴۱.۵۵ درصد و استان میسان با ۴۲.۱۵ درصد بود. ریبوار طه، نامزد اتحادیه میهنی کردستان و استاندار فعلی کرکوک با بیش از ۹۶ هزار رأی بیشترین رأی فردی را به دست آورد. با این حال به نوشته برخی منابع، وی انصراف خود از رفتن به پارلمان را اعلام کرده و خواستار ادامه حضور خود به عنوان فرماندار در کرکوک شده است. محمد شیاع السودانی نیز با بیش از ۹۲ هزار رأی دوم شد. محمد الحلبوسی با حدود ۷۲ هزار رأی در رتبه سوم قرار گرفت، نوری المالکی با بیش از ۶۸ هزار رأی چهارم شد و جمال کُوجَر از حزب اتحاد اسلامی کردستان با بیش از ۵۸ هزار رأی پنجم شد. از دیگر نتایج عجیب ۴۹ نامزد از سراسر کشور بودند که هر کدام تنها یک رأی کسب کردند. کرسیهای اقلیتهای دینی به مسیحیان، ایزدیها، فیلیها، شبکها و صابئه منداییها اختصاص یافت.
با توجه به نتایج اولیه، انتظار میرود ائتلاف السودانی برای تشکیل دولت جدید تلاش کند. او پس از اعلام نتایج، آمادگی خود برای گفتوگو و مذاکره با تمامی احزاب را اعلام کرد و این فرصت را دارد که با احزاب شیعه، سنی و کرد وارد ائتلاف شود.
با این حال ممکن است برخی از احزاب تمایل به نخستوزیری مجدد او نداشته باشند و احتمال دارد با ائتلافی از احزاب سنی و کردی دولت جدیدی تشکیل دهند که در این صورت، السودانی در موقعیت اپوزیسیون قرار میگیرد. بر اساس رویه سیاسی عراق پس از ۲۰۰۳ رئیسجمهور باید ظرف ۱۵ روز پس از تأیید نتایج انتخابات، مجلس را برای جلسه دعوت کند. ریاست جلسه نخست بر عهده مسنترین عضو است و رئیس و دو نایبرئیس پارلمان در همان جلسه انتخاب میشوند. پس از آن روند انتخاب رئیسجمهور آغاز میشود و رئیسجمهور باید ظرف ۳۰ روز انتخاب شود. سپس او ظرف ۱۵ روز نامزد فراکسیونی که بیشترین کرسی را کسب کرده، مأمور تشکیل دولت میشود و نخستوزیر موظف است، ظرف ۳۰ روز کابینه خود را معرفی کند. در صورتی که نخستوزیر در این مدت نتواند دولت تشکیل دهد، رئیسجمهور فرد دیگری را برای این ماموریت تعیین خواهد کرد.
فارغ از نتایج اخیر بسیاری انتظار نتیجهای متفاوت داشتند؛ رسانههای منطقهای با تأکید بر احتمال دخالت خارجی و تنشهای سیاسی، فضای ناامیدکنندهای ترسیم کرده بودند. با وجود پیشبینیها درباره پایین بودن مشارکت، حضور گسترده رأیدهندگان بهویژه در روز نخست و میان نیروهای نظامی، تحلیلگران را شگفتزده کرد و نشان داد شرایط برخلاف انتظار پیش رفته است.بررسی عوامل این مشارکت بالا نشان میدهد که عملکرد متعادل دولت محمد شیاع السودانی و ایجاد اعتماد میان گروههای مختلف قومی و مذهبی، نقش پررنگی داشته است. همچنین دعوت مرجعیت عالی نجف به مشارکت بسیاری از بدبینان نسبت به فرآیند انتخابات را به حضور در پای صندوقها ترغیب کرد. رفتار آرام و مسئولانه جریان صدر در اعلام تحریم انتخابات نیز مانع از ایجاد تنش شد و به تداوم فضای مسالمتآمیز رأیگیری کمک کرد.در حوزه رسانه، برخلاف برخی رسانههای خارجی، رسانههای داخلی عراق عمدتاً رویکردی حرفهای و برنامهمحور پیش گرفتند و از دامن زدن به اختلافات و تخریب گسترده پرهیز کردند. همزمان، تحولات پرشتاب منطقهای و احساس استقلال سیاسی عراق در تعامل با بازیگران مهم بینالمللی نیز بر افزایش مشارکت تأثیر گذاشت.
در مجموع، انتخابات ۲۰۲۵ عراق نشان داد، این کشور در مسیر تثبیت ثبات سیاسی و بلوغ اجتماعی قرار دارد. اگر پارلمان جدید بتواند قوانین کارآمد و عدالتمحور تصویب کند و منافع ملی را در برابر فشارهای خارجی حفظ نماید، عراق بیش از گذشته به الگوی «دموکراسی بومی و مقاوم» در منطقه نزدیک خواهد شد.
