توسط : رئیس مجلس شورای اسلامی خطاب به نمایندگان:
امر جناحی را هرگز بر امر ملی مقدم نکنیم و از رئیسجمهور و مجموعه دولت حمایت کنیم
نشست روز گذشته مجلس شورای اسلامی، خطوط اصلی جدال سیاسی دولت و مجلس طی ماههای آینده را مشخص کرد؛ جدالی که در کانون آن بنزین، استیضاح وزرا و چگونگی مواجهه مجلس با دولت قرار دارد. همزمان تلاشهایی از سوی هیأت رئیسه بهویژه محمدباقر قالیباف برای کنترل تنش و هدایت فضای مجلس به سمت حمایت از دولت مشاهده میشود.
تلاشهایی که با سخنان صریح او در صحن علنی همچنین برنامهریزی برای مذاکره با رئیسجمهور پیش از برگزاری جلسات استیضاح نمود بیشتری یافته است. در همین چارچوب، مجموعه اظهارات نمایندگان، بیانیه ۲۴۱ امضایی درباره سوخت و روایتهای تازه از مذاکرات هیأت رئیسه با رئیسجمهور، تصویری دقیق از میز بازی سیاست ارائه میدهد؛ مجلس میخواهد دولت را به حرکت وادارد اما مراقب است، تلنگر به کابینه به بحران تبدیل نشود. به همین دلیل هم رئیس مجلس روز گذشته در صحن علنی پیام صریحی را خطاب به نمایندگان صادر کرد و گفت: امر جناحی را هرگز و با هیچ بهانه و عذری بر امر ملی مقدم نکنیم. موفقیت دولت را موفقیت خود بدانیم و از رئیسجمهور دلسوز و پرتلاش و مجموعه دولت حمایت کنیم.
جرقه اصلی تنشهای معیشتی
سنگ بنای فشار این روزهای مجلس، موضوع بنزین است. نمایندگان با انتشار بیانیهای کمسابقه با ۲۴۱ امضا، دولت را رسماً مکلف کردند که سهمیه سوخت یارانهای را از کارت سوخت به کارت بانکی منتقل کند. آنها تأکید کردند که دولت با گذشت ۹ ماه از تصویب قانون بودجه ۱۴۰۴ هنوز آییننامه اجرایی را نهایی نکرده و این «تعلل غیرقابل توجیه» بهمعنای تضییع حق عمومی است.
منتقدان طرح سهنرخی بنزین مانند مالک شریعتی معتقدند بدون شفافسازی سازوکار توزیع، افزایش قیمت فقط مصرفکننده را تحتفشار قرار میدهد بدون اینکه قاچاق کاهش یابد یا مصرف مدیریت شود. آنها هشدار میدهند که اگر سهمیه به کارت بانکی نرود، عدالت و کارایی هر دو از بین میرود. بنابراین بهنظر میرسد سوخت، امروز فقط یک مسئله اقتصادی نیست و تصمیمگیری درباره آن میتواند، جهتگیری رابطه دولت و مجلس را در ماههای آینده تعیین کند.
۸ وزیر در صف استیضاح
اما بنزین تنها میدان رویارویی این دو نهاد نیست. در گفتوگوی اخیر مصطفی پوردهقان، نماینده مردم اردکان با تابناک، جزئیات مهمی درباره فهرست استیضاحها و تصمیمات اخیر هیأت رئیسه مجلس منتشر شده؛ اطلاعاتی که نشان میدهد، مجموعهای کمسابقه از استیضاحها در حال شکلگیری است. پوردهقان تأیید کرده که استیضاح وزیر نفت «بارگذاری» شده و با اضافه شدن آن، مجموع وزرایی که طرح استیضاحشان در مجلس مطرح است به ۸ نفر رسیده است. طبق توضیحات او، هیأت رئیسه مصوب کرده ۵ وزیری که زودتر بحث استیضاحشان مطرح شده بود، در اولویت بررسی قرار گیرند اما نکته مهمتر مذاکره هیأت رئیسه با رئیسجمهور قبل از هر جلسه استیضاح است.
پوردهقان میگوید، مصوبه مهمتری نیز تصویب شده که پیش از آنکه وزرا به صحن بیایند و جلسه استیضاح رسمی تشکیل شود، هیأت رئیسه مجلس جلسهای با رئیسجمهور برگزار کند تا درباره وضعیت وزرا گفتوگو شود. هدف هم این است که اگر رئیسجمهور خودش تشخیص دهد، وزیری باید تغییر کند این جابهجایی پیش از جلسه استیضاح انجام شود تا از اتلاف وقت مجلس و دولت جلوگیری شود و مجلس بتواند انرژی خود را صرف مسائل اصلی کشور کند.
پوردهقان همچنین تصریح کرده که یکی از محورهای جلسه پیشرو بین قالیباف و رئیسجمهور پزشکیان، دو وزیری هستند که بیشترین ارتباط را با معیشت و اقتصاد مردم دارند و احتمال دارد در مجلس بیشترین رأی برای استیضاح را بگیرند. او از این دو وزارتخانه نامی نبرده است اما با توجه به شرایط بهنظر میرسد وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و وزارت جهاد کشاورزی بهعنوان وزارتخانههای پرچالش در حوزه معیشت شناخته میشوند. نکته مهمتر در سخنان او این است که اگر رئیسجمهور این دو وزیر را جابهجا کند، «مجلس از استیضاح صرفنظر میکند». این موضوع نشان میدهد مجلس راهی تعاملی برای مدیریت بحران با دولت باز گذاشته اما در عین حال پیام روشنی نیز فرستاده مبنی بر اینکه اگر دولت اقدام نکند، رأی استیضاح سنگین خواهد بود.
حمایت سیاسی همراه با فشار اصلاحی
نطق رئیس مجلس اما نقطه عطف جلسه دیروز بود. او برخلاف موج استیضاحها و هجمههای معیشتی با حمایت علنی از دولت، روایتی متفاوت ارائه کرد و خطاب به نمایندگان گفت: «بهمعنای واقعی موفقیت دولت را موفقیت خود بدانیم و از رئیسجمهور دلسوز و پرتلاش حمایت کنیم». این جمله در زمانی که همزمان بیانیه علیه سیاست بنزینی و صف استیضاحها در جریان است، بار سیاسی مهمی دارد. پیام قالیباف این است که مجلس باید مرز انتقاد و تضعیف را جدا کند. فشار بماند اما دولت نیفتد. سیاستی که دو وجه دارد؛ حمایت برای جلوگیری از بیثباتی و مدیریت تعامل برای اصلاح ترکیب کابینه. بهعبارت دیگر، قالیباف نظمدهنده تنش است. او میخواهد مجلس گزینه آخر را انتخاب نکند. بنابراین فشار برای تغییر قطعاً ادامه دارد اما در چارچوب حفظ دولت. بهنظر میرسد، مجلس نه بهدنبال تقابل صفر و یک بلکه در پی بازتنظیم قدرت و بازتعریف نقش نظارتی خود است.
بر همین اساس، چشمانداز پیشرو چند سناریوی متفاوت را نشان میدهد؛ سناریوهایی که هر کدام میتوانند، مسیر تعامل یا تنش میان دولت و مجلس را تعیین کنند. سناریوی اول، تغییر دو وزیر اقتصادی قبل از صحن است؛ اگر مذاکرات قالیباف-پزشکیان به نتیجه برسد، استیضاحها شکل رسمی نمیگیرند و مجلس خود را پیروز تعامل معرفی میکند. سناریوی دوم، ورود رسمی به صحن و رأیگیری سخت است؛ در صورت عدم تغییر، موج انتقادی بر وزرای نفت، کار و جهاد کشاورزی سنگینتر خواهد شد. چنین وضعی میتواند، اولین بحران جدی دولت در مجلس باشد. سناریوی بعدی نیز توافق بر سر بنزین بهعنوان بسته کاهش تنش است؛ اگر دولت انتقال سهمیه به کارت بانکی را اجرا کند، بخشی از فشار سیاسی کاهش مییابد و فضای استیضاحها مدیریتپذیرتر میشود.
در حال حاضر مجلس در نقطهای ایستاده که هم باید به مردم درباره بنزین پاسخ دهد، هم با بحران معیشت در کابینه کنار نیاید و هم ثبات دولت را نگه دارد. ابزار فشار نیز آماده است؛ ۸ استیضاح، بیانیه ۲۴۱ امضایی و مطالبه کارت بانکی سوخت. در این میان اما سخنان قالیباف ترمز تعادل است؛ او روز گذشته یک نقشه راه ارائه داد: انتقاد کنید، فشار بیاورید، اما دولت را زمین نزنید. بهنظر میرسد، قالیباف تلاش دارد که مجلس بازوی اصلاح باشد، نه تیر خلاص.
