انتخاب‌های بهت‌‌آور

هیات داوران هر سال تماشاگران جشنواره را شگفت‌زده می‌کند

نامزدها و برگزیدگان جشنواره فیلم فجر هر سال مایه شگفتی و تعجب علاقه‌مندان به سینما و منتقدان می‌شود. این رسمی همیشگی است که انگار داوران باید انتخاب‌هایی داشته باشند که بیش از اینکه تایید آنهایی که به تماشای فیلم‌هایی نشستند را در پی داشته باشد، مایه بهت و حیرت‌شان شود.
امسال هم چیزی غیر از سال‌های گذشته نیست. هیات داوران همان انتخاب‌هایی را داشتند که مانند هر سال همگان را شگفت‌زده کرده و چیزهایی از چشم آنها پنهان مانده که این ظن را تقویت می‌کند که شاید سفارش یا توصیه‌ای در میان بوده است. البته هر سال هیات داوران بعد از جشنواره در گفت‌و‌‌گو‌های مختلف اعلام می‌کنند که دبیر جشنواره هیچ دخالتی در آرای آنها نداشته و آنها را کاملاً آزاد گذاشته تا هر چه می‌خواهند، انتخاب کنند اما شگفتی‌هایی که هر ساله در انتخاب نامزدها و برگزیدگان وجود دارد، مانع از این می‌شود که این صحبت‌های داوران مورد قبول علاقه‌مندان سینما قرار گیرد.
به طور مثال، در نامزدهای بهترین فیلمنامه تنها نام سه اثر به چشم می‌خورد که این احتمالاً نشان‌دهنده سخت‌گیری و وسواس داوران در انتخاب بهترین فیلمنامه است اما اینکه «صبح اعدام» بهروز افخمی در میان این آثار باشد، خود باعث تعجب است. چراکه اگر با اغماض، کارگردانی افخمی را در این فیلم تا اندازه‌ای قابل تأمل بدانیم،‌ فیلمنامه «صبح اعدام» را نمی‌توان جزو بهترین سناریوهای جشنواره دانست و اتفاقاً فیلم از همین نداشتن فیلمنامه منسجم و درست آسیب دیده است. اتفاقی که در یک اثر بیوگرافی به راحتی می‌تواند رخ ندهد چراکه متریال حاضر و آماده در دسترس فیلمساز است و او نیازی ندارد که از تخیل خود بهره ببرد و داستانی سرهم کند. محمود کلاری هم با اینکه فیلمی قابل قبول را جلو دوربین برده اما فیلمنامه کم‌حجمی دارد که البته در راستای موقعیت و داستانی است که او برای ساخت انتخاب کرده اما «تابستان همان سال» بیشتر فیلمی خوش‌ساخت با تصاویری چشم‌نواز است تا فیلمی که بر پایه سناریو شکل گرفته باشد.
«بهشت تبهکاران» فیلمی است که اصلاً بر پایه یک سریال ساخته شده است. پرش‌هایی که در فیلم اتفاق می‌افتد نشان از این دارد که مسعود جعفری‌جوزانی بیش از اینکه به ساخت فیلمی سینمایی فکر کند، هدفش ساخت‌ مینی‌سریال بوده است. در واقع مشابه همان اتفاقی که در فیلم «موقعیت مهدی» که از سریال «عاشورا» برگرفته شده بود در «بهشت تبهکاران» هم رخ داده و اینکه داوران با تماشای این فیلم تشخیص داده‌اند که فیلمنامه این اثر واجد نامزدی در جشنواره است، خود از همان عجایب داوری در این دوره است. با اغماض می‌توان نامزدی بهروز افخمی در این بخش را هم پذیرفت و به طور کلی نامزدی «صبح اعدام» در ۸ رشته که البته افخمی اعلام کرد، تدوین فیلم را به تنهایی انجام نداده و خود نباید در این رشته نامزد شود، یکی دیگر از شگفتی‌های این دوره از جشنواره است. خوشبختانه جواد عزتی برای «تمساح خونی» و علی ثقفی برای ‌«پرویزخان» در این رشته نامزد شدند که این انتخاب یکی از نکات قابل توجه در انتخاب‌ هیات داوران است.
«آسمان غرب» به اذعان بسیاری از تماشاگرانی که به تماشای این فیلم نشستند، فیلم برگزیده‌ای نیست. نه بازی بازیگرانش قابل قبول است و نه فیلم آنقدرها مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار گرفت. با این حال این اثر، نظر هیات داوران را آنچنان به خود جلب کرده که آن را در میان نامزدهای بهترین فیلم قرار دادند! جالب‌تر از آن اینکه «صبح اعدام» هم در این بخش به چشم می‌خورد و اینکه فیلم افخمی در میان بهترین فیلم‌های جشنواره قرار گیرد از آن اتفاق‌هاست که اصلاً نمی‌توان آن را هضم کرد.
اعلام اسامی دو نفر از بازیگران «شور عاشقی» هم در میان نامزدها، شگفتی بسیاری برانگیخت. چراکه این فیلم پس از نمایش با واکنش منفی بسیاری از منتقدان مواجه شد و بازی هیچ یک از بازیگرانش هم به چشم تماشاگران نیامد اما جالب اینجاست که در میان انتخاب‌های هیات داوران، نام دو نفر از بازیگران این فیلم در نقش‌ اصلی و مکمل به چشم می‌خورد. نبود نام هادی حجازی‌فر در میان بهترین نقش مکمل مرد هم جای تعجب دارد چراکه اگر از برخی نکات مثبت فیلم بگذریم، نمی‌توان بازی حجازی‌فر که مورد توجه تماشاگران این فیلم قرار گرفت را نادیده انگاشت. بازی این بازیگر در میان همه بازی‌های فیلم‌های جشنواره به خوبی به چشم آمد و به یادماندنی شد اما داوران این بازی را ندیدند و بازیگران «شورعاشقی»، «بهشت تبهکاران» و «صبح اعدام» را نامزد دریافت سیمرغ کردند!