توسط : چهلمین روز رحلت آیت‌الله سیدمحمد موسوی‌بجنوردی با حضور بسیاری از چهره‌های مطرح برگزار شد. البته این مراسم جمعه ۱۷ فروردین ۱۴۰۳ در مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی به میزبانی کاظم بجنوردی برادر، سیدحسن خمینی داماد او و خانواده بزرگ بجنوردی‌ها شکل گرفت. حضور چهره‌هایی مانند علی ناطق‌نوری، سیدمحمد خاتمی، اسحاق جهانگیری، سیدمحمدرضا خاتمی، سیدحسین مرعشی، محمد عطریانفر، بهزاد نبوی، محمدرضا تابش، محمدعلی ابطحی، معصومه ابتکار، مهدی هاشمی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمد اشرفی‌اصفهانی، سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد و محمدباقر قالیباف و بسیاری دیگر از تکنوکرات‌های سیاسی و روشنفکران دینی در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نشان داد که اگرچه این جلسه یادبودی برای سیدمحمد موسوی‌بجنودی است اما بیش از آن می‌توان به این جلسه نگاه کرد و بر معنای آن افزود. چه آنکه با کمی گشت در همین جلسه می‌شد دریافت جدا از سخنان سخنرانان که در جایگاه خود مهم بود، جمع‌های چند نفره‌ای نیز در حاشیه مراسم شکل گرفته و افراد درخصوص مسائل کشور و مشکلاتی که بر آن در زمینه اقتصادی و سیاسی حادث شده است، سخن می‌گویند و هر یک علاوه بر انتقاد از دولت در زمینه‌های اقتصادی و سیدابراهیم رئیسی که مسبب وضع موجود است به این می‌اندیشند که برای برون‌رفت از وضعیت فعلی چه باید کرد.
بی‌شک همان‌طور که گفته شد، تجمع این تعداد افراد دغدغه‌مندی که کنش‌های سیاسی و اقتصادی آنها بر مردم روشن است، خود به خود حائز اهمیت است. حتی می‌توان با اغماض محمدباقر قالیباف را نیز به اعداد این افراد افزود. چراکه او نیز این روزها به شدت از سوی جریان تندروی اصولگرایان و پایداری‌ها تحت فشار است. اگر دوستی و رفاقت او را با سیدحسن خمینی فاکتور بگیریم از میان اصولگرایان و افراد درون حاکمیت، تنها او و محمدحسن ابوترابی بودند که به این جلسه آمدند. یکی رئیس فعلی مجلس است که پایه‌های صندلی ریاستش توسط تیم پایداری و نمایندگان جدید لرزان شده است و دیگری امام جمعه موقت و متفاوت تهران است که او نیز میانه‌ای با تندروی و رفتارهای کنونی در دولت و مجلس ندارد. پس آیا می‌توان به حضور این دو در این جلسه، معنای دیگری هم داد و مثلاً تاکید کنیم که حضور قالیباف یک پیام و نشانه به طیف تندروی مجلس و مهم‌تر از آن به سیدابراهیم رئیسی است؟ شاید.
به همین دلیل است که حتی سویه سخنرانی‌ها نیز مهم می‌شود. آنجا که سیدعلی خمینی، نوه امام درباره ضرورت تبدیل شدن فقه به قانون سخن می‌گوید تا از مشکلات سیاسی و اقتصادی عبور کنیم یا آنجا که عمادالدین باقی از آیت‌الله منتظری سخن گفت و خاطراتی از او را زنده کرد.
با این حال، اهمیت این جلسه همچنان که گفته شد، حضور افرادی بود که در این جلسه شرکت کرده بودند. از ناطق‌نوری که اگرچه منتقد شرایط موجود است اما مدت‌هاست از او خبری نیست یا سیدمحمد خاتمی و موسوی‌خوئینی‌ها که افراد رده اول مجمع روحانیون مبارز هستند. یا تکنوکرات‌هایی چون اسحاق جهانگیری و سیدحسین مرعشی از این جناح و محمدباقر قالیباف از آن جناح.
شاید بتوان تاکید این‌چنین مجمعی که عاقلان عرصه سیاست و دین و اقتصاد و فرهنگ در آن جمع شده‌اند، بدیل کسانی است که در شرایط موجود امور اجرایی را به دست گرفته و مشکلات بی‌شماری را در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی به‌وجود آورده‌اند. افرادی که روزگاری هر یک اموری را در دست داشتند و کشور را با مشکلات به نقطه مطلوب رسانده‌اند، امروز با کوهی از تجریبات موثر و ناب آنچنان در حاشیه قرار گرفته‌اند که حیرت‌انگیز است. بر کسی پوشیده نیست که این کشور برای خروج از شرایط بحرانی به افرادی نیاز دارد که هوش و آینده‌نگری و عمل را توأمان داشته باشند. عصر جمعه، عصر تکنوکرات‌ها و روشنفکرانی بود که هنوز به آنها امید هست و هنوز نسخه آنان بهتر از هر نسخه‌ای برای عبور از مشکلات کشور است.
سیدعلی خمینی، نوه امام خمینی در این مراسم طی سخنانی گفت: هیچ کدام از مشکلات اقتصادی و اجتماعی که امروز کشور ما با آنها روبه‌رو هست و در این ۳۰، ۴۰ ساله با آنها روبه‌رو بوده، ناشی از فقه جعفری نیست. به خاطر اینکه دولتمردان و حاکمان ما خیلی وقت‌ها اصلاً سر این مسائل معطل نمانده‌اند. عقیده من این است که مشکلات اقتصادی إلی ماشاالله هست اما هیچ کدام آنها ناشی از فقه ما نیست؛ تورم و این قیمت‌های افسار‌گسیخته ناشی از فقه و فتوای فقهای ما نیست. ناشی از بعضی مشکلات مثل تحریم‌ها، کارشکنی‌ها و ناکاربلدی‌هاست که باید در جای خودش مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.
به گفته خمینی جوان، وقتی فقط در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از بانک‌ها وام‌های خرد ۸۸۰ هزار نفر وام ازدواج و ۷۹۰ هزار نفر وام فرزندآوری گرفته‌اند با این تورمی که امروز با آن روبه‌رو هستیم و در تمام این سال‌ها هم روبه‌رو بوده‌ایم و قیمت دلار که لحظه‌ای بالا می‌رود، اگر شما گفتید خسارت تاخیر تأدیه نداریم، کدام آدم عاقلی است که این وام را به شما پس بدهد؟! کسانی که فقه معطوف به قانون می‌دیدند و فقه معطوف به قانون بحث می‌کردند خیلی صریح گفته‌اند هیچ اشکالی ندارد؛ نه رباست و نه شبهه‌ای دارد بلکه لازم و واجب است. وی تاکید کرد: ما در فقه احکامی داریم. مثلا اگر مساله «خسارت تاخیر تأدیه وام‌ها» را از پیش از انقلاب و دوران ابتدای انقلاب و برخورد شورای نگهبان با این حکم را نگاه کنید، شاهد بسیار روشنی است. ببینید بعضی فقهای ما با این مساله چه کار کرده‌اند. تا مدت‌ها می‌گفتند، ربا و حرام است و نمی‌شود گرفت. اگر در مسجد بنشینید و یک نفر ۱۰ دینار از شما قرض بگیرد، می‌شود این حرف را زد.
معصومه ابتکار هم ازجمله افرادی بود که در مراسم آیت‌الله بجنوردی سخرانی کرد. او به فاصله نسل امروز با نسل‌های پیشین اشاره کرد و گفت: فاصله‌ای که الان ایجاد شده، به خصوص با نسل جوان ما، واقعیت‌ها در کشور ما و دنیا چیز دیگری می‌گوید و ما اگر نتوانیم با سرعت آقای موسوی‌بجنوردی جلو برویم و مسائل را حل کنیم، این فاصله روزبه‌روز بیشتر می‌شود و مشکلات بیشتری را برای جامعه ما فراهم می‌کند.
به عقیده معاون پیشین امور زنان و خانواده، عرصه نباید به گونه‌ای تنگ شود که تنها راه زندگی را در مهاجرت ببینند. در مورد مشکلات اجتماعی و مباحث زنان، متاسفانه نوع برداشت‌ها مشکلات زیادی را به وجود آورده و کماکان هم این مشکلات هست. وی تصریح کرد: با مساعدت گروه بزرگی از فقها و مجتهدین مثل آیت‌الله موسوی‌بجنوردی، لایحه حفظ کرامت و تامین امنیت زنان در برابر خشونت در دولت تصویب شد؛ ولی متاسفانه کماکان در مجلس متوقف مانده است. لایحه برابری دیه زن و مرد هم تنظیم شد. یعنی براساس راهی که ایشان باز کرد، لایحه‌ای با پشتوانه قوی فقهی و حقوقی برای برابری دیه زن و مرد تنظیم شد که در قوه قضائیه متوقف ماند. لایحه تشدید مجازات پدر در صورت قتل فرزند بود که کماکان در مجلس متوقف مانده و لایحه اصلاح قوانین در ارتباط با گذرنامه و بسیاری موارد دیگر متوقف مانده است. متاسفانه حتی در ارتباط با مساله‌ای مثل درج نام مادر در کارت ملی و شناسنامه مقاومت می‌کردند، عده‌ای که نه تنها نگاه فقه پویا را ندارند بلکه متاسفانه انگار در دوره دیگری زندگی می‌کنند و نمی‌توانند برای امروز نسخه مؤثری را بپیچند.
محمدکاظم موسوی‌بجنوردی، برادر آیت‌الله بجنوردی و رئیس مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی نیز در سخنرانی‌ای که به مناسب چهلمین روز درگذشت آیت‌الله موسوی‌بجنوردی داشت با بیان اینکه در زمینه اقتصاد من خبر دارم و مطلع هستم که ایشان با نگاه علمی به مسائل نگاه می‌کرد، یادآور شد» با توجه به اینکه قیمت‌ها در ظروف مرتبط جهانی تعیین می‌شوند، نقش پول و خیلی از مسائل ریزودرشتی که وجود داشت، ورود پیدا می‌کرد و تک‌تک این مسائل را وارد مسائل فقهی می‌کرد؛ و خوشبختانه ایشان با دید وسیعی که داشت، حقوق خیلی از افراد جامعه به خصوص زنان را احیا کرد. مثلاً تمام شروط ضمن عقدی که در قباله ازدواج آمده، یادگار برادرم هستند. وی افزود: ایشان بنا به فرمان استاد خود، حضرت امام خمینی(ره) در شورای عالی قضایی حاضر شدند. از اینجا به بعد بود که ساحت فقاهت و اجتهاد را وارد زندگی و جامعه کرد؛ به طوری که حتی راجع به مسائل اقتصادی، پول، سیستم‌های حاکم، حقوق انسان، حقوق زن و خیلی از این دست مباحث ورود و جایگاه اینها را در فقه تعیین کرد.
