توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین الملل
آنچه در مورد پاسخ ۱۴ آوریل ایران به اسرائیل مهم محسوب می‌شود، ابعاد نظامی و اطلاعاتی آن از حیث شکلی و ماهوی است. طبیعی است که در زمان اجرای یک عملیات نظامی آنچه در لحظه مخابره می‌شود صرفاً داده‌های شکلی مانند هدف، موقعیت همچنین گستره آن خواهد بود سپس سایر اطلاعات به صورت قطره‌چکانی و براساس یک سناریو هدایت شده به بیرون درز می‌کند. این روال عموماً در تمام دنیا ثابت شده است و در مورد عملیات وعده صادق هم همین موضوع را شاهد هستیم. اهدافی که در این عملیات مشخص شده بودند از حیث شکلی روی نقشه و عکس‌های ماهواره‌ای عیان است که پایگاه نواتیم و رامون را باید مورد اشاره قرار داد اما آنچه در این بین باید مدنظر قرار بگیرد، ماهیت آنها به‌خصوص پایگاه هوایی نواتیم (Nevatim Airbase) است.
قبل از آنکه بخواهیم اهمیت پایگاه هوایی نواتیم را تشریح کنیم باید به یک نکته بسیار مهم توجه کرد و آن هم ساختار ارتش اسرائیل و اهمیت نیروی هوایی این رژیم است. واقعیت این است که اسرائیل از حیث تجارت به دریا وابسته است و بخش اعظمی از روابط اقتصادی آن دریاپایه محسوب می‌شود اما در مورد توان نظامی آن باید به این نکته توجه شود که اسرائیل عملاً بر نیروی هوایی خود اتکا دارد. علت این مساله هم این است که ارتش اسرائیل اساساً تنها ارتشی است که بخشی از آن همیشه و به عنوان نظامیان رسمی مشغول به کار هستند و مابقی آن که نیروهای ذخیره را سروشکل می‌دهند، شهروندان عادی هستند که در موقع بحران وارد بدنه ارتش می‌شوند. به عنوان مثال، زمانی که اسرائیل وارد یک جنگ می‌شود و یک جدال جدید را در دستور کار قرار می‌دهد، کسانی که کسب‌وکار آزاد دارند و از قبل رسته آنها مشخص شده و آموزش‌های دوره‌ای خود را گذرانده‌اند، ملزم هستند تا کار خود را رها کنند و وارد ارتش شوند و در جایگاه سازمانی خود قرار بگیرند. از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون هم این موضوع بارها انجام شده است. به گونه‌ای که نیروهای ذخیره به حالت آماده‌باش درآمده‌اند و همین موضوع نشان می‌دهد که ارتش اسرائیل از حیث انسانی محدودیت‌های جدی دارد. بر همین اساس اسرائیل سعی می‌کند که در کنار این معضل که دهه‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، دو اقدام را انجام دهد؛ نخست خریداری تجهیزات انفرادی، گروهی، پدافندی و… برای به روز نگه داشتن خود به‌خصوص سربازانش در نیروی زمینی که البته در پاسخ اخیر ایران به این رژیم ضعف‌های گسترده تسلیحات و تجهیزات آن مشخص شد و دوم تقویت نیروی هوایی خود برای پوشش این ضعف عمیق و گسترده است.
باید توجه داشت که در این میان راهبرد ایالات‌متحده در قبال نیروی هوایی اسرائیل هم یکی از محورهایی است که باعث می‌شود، اسرائیل تمرکز بیشتری روی این بخش از ارتش خود داشته باشد. آمریکا از دهه‌ها پیش این راهبرد را مطرح کرد که در خاورمیانه، نیروی هوایی اسرائیل باید به روزترین و قوی‌ترین باشد و درست است که مصر در همسایگی اسرائیل «بزرگ‌ترین ارتش عربی» به حساب می‌آید اما توجه داشته باشید، جنگنده‌هایی که آمریکا در اختیار اسرائیل قرار داده به انضمام تسلیحات مرتبط با آن از آخرین کلاس‌های نوع خود به حساب می‌آیند که اف ۳۵ نمونه علنی آن است. این در حالی است که لابی یهود در ایالات‌متحده از سنا تا کارخانه‌های ساخت تسلیحات و تجهیرات نظامی مانند لاکهید مارتین که سازنده انواع و اقسام جنگنده‌های اف به حساب می‌آید را با خود همراه کرده تا بتواند نیروی هوایی اسرائیل را در سطح بالای خود تجهیز کند.
با نیم‌نگاهی به این توضیحات حالا می‌توان درک کرد که چرا فرود آمدن موشک‌های ایران در پایگاه هوایی نواتیم تا این حد برای اسرائیل مهم بوده است؛ به گونه‌ای که این رژیم روی نیروی هوایی خود حساب جداگانه باز می‌کرد که تمام این معادلات حالا زیر یک علامت سوال بزرگ قرار گرفته است!
۱۰ نکته در مورد پایگاه نواتیم
استقرار در عمق صحرای نقب که بیش از ۵۰ درصد آمایش سرزمینی اراضی اشغالی را در بر می‌گیرد. پایگاه هوایی نواتیم دقیقاً همزمان با پایه‌گذاری اسرائیل در سال ۱۹۴۷ احداث شده و چندین جنگ بزرگ را از سر گذرانده است. ازجمله جنگ‌های مشهور ۱۹۴۸، جنگ ۶ روزه، نبرد یوم کیپور و نبرد دره بقاع که به عنوان مرکز حضور مدرن‌ترین جنگنده‌های نیروی هوایی اسرائیل به مصاف ارتش‌های عربی می‌رفتند. همچنین عملیات مشهور اوپرا در سال ۱۹۸۱ به منظور نابودسازی رآکتور اتمی رژیم سابق بعث عراق نیز به مرکزیت پایگاه هوایی نواتیم انجام شده بود که ابعاد امنیتی و پشت پرده این عملیات را می‌توانید در کتاب راه نیرنگ، نوشته ویکتور استروفسکی که خود افسر موساد بوده، مطالعه کنید که توسط انتشارات اطلاعات ترجمه و به چاپ رسیده است.
اگرچه پایگاه نواتیم میزبان انواع مختلفی از جنگنده‌ها و اسکادران‌های نیروی هوایی اسرائیل بوده است اما در سال ۲۰۱۶ به منظور مرکز عملیات مدرن‌ترین و حیاتی‌ترین جنگنده‌های اسرائیل یعنی اف ۳۵های تازه خریداری شده از ایالات‌متحده آمریکا انتخاب شد.
دلیل انتخاب پایگاه نواتیم به عنوان اصلی‌ترین آشیانه جنگنده‌های استراتژیک اف ۳۵ این بود که اسرائیل معتقد بوده که اساساً همسایگان آن و حتی کشورهای عربی منطقه جرأت و توان حمله موشکی به آن را ندارند و اساساً زیرساخت حمله برای آن را ندارند. تل‌آویو از سوی دیگر هیچ‌گاه فکرش را نمی‌کرد که جمهوری اسلامی ایران بخواهد روزی این پایگاه که در وسط بیابان قرار دارد را مورد هدف قرار دهد اما این اتفاق رخ داد و حالا دیگر این پایگاه استراتژیک پس از ۷۶ سال در تیررس قرار دارد.
اسرائیل در دو نوبت اقدام به سفارش جنگنده نسل پنجم و پنهانکار اف ۳۵ کرده که در نوبت اول ۵۰ فروند را تحویل گرفته و یک سفارش ۲۵ فروندی جدید نیز به تازگی به آن اضافه شده است و به نوعی نشان از تجمیع توان عملیاتی نیروی هوایی اسرائیل دارد.
حضور اسکادران ۱۰۳ سوپرهرکولس که یک ناوگان ترابری- پشتیبانی به حساب می‌آید همچنین می‌تواند میزبان تانکرهای سوخت‌رسان هوایی برای همراهی جنگنده‌ها در آسمان باشد.
حضور اسکادران مرکب ۱۱۶ و ۱۴۰ جنگنده‌های اف۳۵ که گفته شده در هدف قرار دادن کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق مشارکت داشته‌اند.
حضور اسکادران آموزشی ۱۱۷ که ماموریت و مسئولیت تربیت و آموزش خلبانان اف ۳۵ اسرائیل را به صورت تخصصی به عهده دارد.
حضور اسکادران ۱۲۲ نیروی هوایی اسرائیل که وظیفه جاسوسی همچنین شنود هوایی و منطقه‌ای با استفاده از آواکس‌ها را داشته است. در این اسکادران، افسرانی از واحد اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل با نام «آمان» هم حضور دارند.
آشیانه هواپیمای ویژه رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر اسرائیل که به «بال صهیون» معروف است.
ایفای نقش مستقیم در حمله به کنسولگری ایران در دمشق به عنوان مبدأ تِیک‌آف (TakeOff) و برخاستن جنگنده‌های اسرائیل.
نکته نهایی در مورد پایگاه نواتیم که با پاسخ اخیر ایران به اسرائیل مربوط بوده این است که مقامات غربی به نقل از برخی منابع اسرائیلی اعتراف کرده‌اند که ۹ موشک به پایگاه هوایی نواتیم و نقب اصابت کرده اما نکته اصلی ماجرا این است که پایگاه هوایی با نام نقب وجود خارجی ندارد و احتمالاً هر ۹ اصابت ادعا شده مربوط به نواتیم خواهد بود که باز هم در دل آن خسارت‌هایی گنجانده شده است که آسیب به هواپیماهای سی ۱۳۰ هرکولس مستقر در پایگاه هوایی نواتیم یکی از خسارت‌های مذکور به شمار می‌رود. با نگاهی به ارزش ذاتی و ماهوی پایگاه هوایی نواتیم به این نتیجه می‌رسیم که اسرائیل همین حالا یک ضربه بسیار سختی را از ناحیه این پایگاه متحمل شده و به نوعی همین موضوع، امنیت روانی سربازان و فرماندهان و شاکله ارتش به‌خصوص نیروی هوایی اسرائیل را به خطر انداخته است.
