توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
رئیس‌جمهوری چین روز دوشنبه برابر با ششم ماه می در چارچوب سفری رسمی وارد فرودگاه اورلی پاریس شد و توسط گابریل آتال، نخست‌وزیری فرانسه مورد استقبال قرار گرفت. براساس گزارش یورونیوز، شی بلافاصله در کاخ الیزه از سوی امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پذیرایی شده و برگزاری مراسم رسمی در هتل ملی لِزَنْوَلید و چندین مصاحبه رسانه‌ای از برنامه‌های فشرده صبح روز اول این دیدار مهم بوده است. همچنین نشست‌های دوجانبه میان شی و ماکرون به همراه جلسات مطبوعاتی و نیز یک نشست تجاری میان مقامات فرانسه و چین ازجمله دستور کار سفر شی خواهد بود.
در این میان شی در یک سخنرانی از پیش نوشته شده درباره روابط دو کشور در بدو ورود به فرودگاه پاریس بر عزم چین و فرانسه برای گسترش همکاری‌ها تاکید کرد. شی جین پینگ در سخنرانی خود اظهار کرد که در ۶۰ سال اخیر، روابط چین و فرانسه برای مدتی طولانی در رأس روابط چین با کشورهای بزرگ غربی بوده و الگوی خوبی از یک جامعه بین‌المللی با همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری برد – برد میان کشورهایی با سیستم‌هایی مختلف بوده است.
وی همچنین گفت که گسترش روابط چین و فرانسه به ملت‌های دو کشور سود می‌رساند و ثبات و انرژی مثبت به این جهان آشفته تزریق می‌کند. شی تصریح کرد که چین آماده تحکیم دوستی دیرینه، تقویت اعتماد متقابل سیاسی، ایجاد اجماع راهبردی و تعمیق مبادلات و همکاری با فرانسه است. در این راستا، خبرگزاری فرانسه گزارش داد که انتخاب پاریس به عنوان تنها قدرت اصلی اروپایی در برنامه سفرش نشان‌دهنده اهمیتی است که رهبر دولت تک‌حزبی کمونیستی با بیش از ۴/۱ میلیارد نفر جمعیت به ماکرون به عنوان رئیس‌جمهوری یک کشور قدرتمند اتحادیه اروپا طی دو سال در تهاجم روسیه قائل است. ماکرون در افتتاحیه نشست سه‌جانبه اولیه با حضور اورزلا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا گفت که هماهنگی با پکن در مورد بحران‌های بزرگ ازجمله اوکراین کاملاً تعیین‌کننده است و بر قوانین عادلانه برای همه در تجارت اروپا و چین تاکید کرد.
ماکرون در افتتاحیه این نشست سه‌جانبه همچنین اظهار کرد که آینده قاره اروپا به وضوح به توانایی ما برای ادامه توسعه روابط با چین به شیوه‌ای متعادل بستگی دارد. فون درلاین هم در این نشست سه‌جانبه گفت که برای رقابت عادلانه با چین در تجارت جهانی به این کشور فشار خواهد آورد و افزود که در گفت‌وگوهای قبلی با شی به صراحت گفته است که عدم تعادل فعلی در دسترسی به بازار پایدار نیست و باید به آن رسیدگی شود.
او معتقد است که اروپا نسبت به روابط خود با چین که یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال یکی از مهم‌ترین روابط به شمار می‌رود بسیار شفاف عمل کرده ولی فکر می‌کنیم که باز هم باید در این خصوص شفاف‌سازی و هماهنگی‌های بیشتری انجام شود. شی جین پینگ هم در آغاز نشست پاریس گفت که جهان امروز وارد دوره جدیدی از آشفتگی و تغییر شده اما چین و اروپا به عنوان دو نیروی مهم در جهان باید به طور مداوم کمک‌های جدیدی به صلح و توسعه جهانی داشته باشند.
چند مساله!
اینکه هدف شی از سفر به فرانسه سپس حضور او در صربستان و مجارستان چیست و او قرار است در این راستا چه اقداماتی را انجام دهد یا اینکه می‌خواهد چه سندی را امضا کند، موضوعی است که ابعاد مختلف دارد اما یک نکته در این میان بسیار مهم جلوه می‌کند و آن هم حس ترس و واهمه اروپا از چین و تحولاتی است که در نظام بین‌الملل جریان دارد. دو روز پیش جوزف بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی خود واقع در دانشگاه آکسفورد صراحتاً این ترس و واهمه را عملیاتی و عیان کرد. او گفت: «من چین را می‌بینم که به جایگاه ابرقدرتی می‌رسد. آنچه چین در ۴۰ سال گذشته انجام داده در تاریخ بشریت بی‌نظیر است. در ۳۰ سال گذشته، سهم چین از تولید ناخالص داخلی جهان از ۶ درصد به تقریباً ۲۰ درصد رسیده است، درحالی که ما اروپایی‌ها از ۲۱ درصد به ۱۴ درصد و ایالات‌متحده از ۲۰ درصد به ۱۵ درصد رسیده است». بورل معتقد است که چین درحال تبدیل شدن به یک رقیب برای اروپا و ایالات‌متحده بوده؛ نه‌تنها در تولید کالاهای ارزان بلکه به عنوان یک قدرت نظامی در خط مقدم توسعه فناوری و ساخت فناوری‌هایی که آینده غرب را شکل خواهند داد، جهش چشمگیری داشته است. این سخنان را اگر در کنار اظهارات رئیس کمیسیون اروپا، رئیس‌جمهوری فرانسه و حتی مقامات ایالات‌متحده قرار دهیم به خوبی می‌بینیم که ساختار سیاسی- امنیتی غرب اساساً در یک صف‌بندی مشخص علیه پکن قرار دارد.
در این راستا اما باید متوجه بود که حزب کمونیست خلق چین عملاً سمت‌وسوی دیگری را برگزیده است و بسیار هوشمندانه و البته زیرپوستی درحال رخنه به بدنه و بطن آرگونومی اقتصادی و حتی فرهنگی اروپاست. واقعیت این است که دو غول این ماجرا یعنی چین و آمریکا سعی می‌کنند یک موازنه مشخص را در قبال روابط دوجانبه خود در دستور کار قرار دهند؛ به‌گونه‌ای که در اوج تخاصم اقتصادی و سیاسی میان دو طرف در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ باز هم شاهد آن بودیم «جنگ تعرفه‌ها» به سمت‌وسویی رفت که عملاً مقامات پکن و واشنگتن مجبور شدند مجدداً برای تنظیم و ایجاد یک بالانس مشخص در این پرونده، پای میز مذاکره بنشینند. این تنش حداقل به نظر می‌رسد میان چین و آمریکا در شرایط فعلی که دولت بایدن در کاخ سفید مستقر است نسبت به دوران ترامپ کمتر شده باشد اما در این راستا اروپا همچنان گرفتار روابط اقتصادی با چین است. در این راستا، اساساً پرونده اوکراین و روابط چین با روسیه بخشی از این فرآیند تقابلی به حساب می‌آید که هم جنبه سیاسی و نظامی دارد و هم جنبه اقتصادی و تکنولوژیک. در این خصوص ال‌ویر فابری، پژوهش‌گر ارشد موسسه تجاری «ژاک دلور» معتقد است که نگرانی اصلی حمایت‌‌هایی است که در زمینه فناوری‌های دوگانه از چین را شامل می‌شود و این قابلیت وجود دارد که پکن به تجدید تجهیزات نظامی روسیه کمک کند. جانکا اورتل، مدیر برنامه آسیای شورای اروپا در روابط خارجی (ECFR) هم معتقد است که ماکرون و اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا با چالشی مهم مواجه خواهند شد و آن هم ارسال «یک پیام واضح» است مبنی بر اینکه اروپا آماده تحریم بیشتر شرکت‌های چینی به دلیل حمایت انتقادی از تلاش‌های جنگی مسکو است. در این راستا، اولویت تجاری فرانسه بهبود دسترسی شرکت‌های فرانسوی و اروپایی به بازار چین و به دست آوردن شرایط رقابتی عادلانه برای آنهاست که در این سفر این موضوع هم بررسی خواهد شد. این در حالی است که براساس گزارش یورواستات، در سال ۲۰۲۳، کسری تجاری اتحادیه اروپا (افزایش واردات به نسبت میزان صادرات) با چین نسبت به اوج خود در سال ۲۰۲۲ با ۲۷ درصد کاهش به ۲۹۱ میلیارد یورو رسیده است.
به موازات این روند باید توجه داشت که چین و حزب کمونیست به دنبال آن است تا در این اتمسفر بتواند از فضای فعلی اروپا به نفع خود استفاده کند. پکن به خوبی بر شکاف ایجاد شده در اتحادیه اروپا بابت مدل مواجهه با مسکو در پرونده اوکراین واقف است و می‌داند که برخی از کشورهای اروپایی به دلیل وابستگی به انرژی روسیه نمی‌توانند بیش از حد با ایالات‌متحده در اوکراین همراه شوند و به این دلیل یک شکاف علنی را نمایان می‌کنند که حالا چین درصدد استفاده از آن به نفع خود است. حتی در مورد نوع برخورد اروپا و چین هم اختلاف‌نظر زیادی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که در کشورهای شرق اروپا ما شاهد آن هستیم که «مدارس کنفوسیوس» که اصلی‌ترین و قوی‌ترین اهرم نفوذ و دیپلماسی فرهنگی چین به حساب می‌آید با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند و به همین دلیل است که شی پس از فرانسه قرار است به صربستان و مجارستان سفر کند. حال باید دید او چگونه می‌تواند علاوه بر تعمیق نفوذ چینی در اروپا با دست پُر به پکن بازگردد!
