ایران در دوره سیدمحمد خاتمی چگونه تصویری داشت که در گذر زمان از اذهان جوان‌های معترض و منتقد محو و زدوده شده است؟
گروه راهبرد: بیانیه ســیدمحمد خاتمی و پیشنهادهای پانزده‌گانه او برای گذر از بحران‌ها و بازســازی امید اجتماعی و ترمیم رابطه دولت- ملت با واکنش‌ها و روایت‌های مختلفی همراه شــد. متن زیر که در دو بخش ارائه خواهد شــد، واکنشــی اســت به بیانیه اخیر سیدمحمد خاتمی در توضیح اینکه چگونه جامعه ایرانی و نسل نورسته سال‌های بعد انقلاب و اصلاحات از ایده‌های شیخ اصلاحات گذر کرد. فراز نخســت این مقاله که در توضیح و تبیین ایــران دوران زمام‌داری و ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی است در این شماره ارائه می‌شود و بخش دوم مقاله که تبیین‌کننده چگونگی گذار از محمد خاتمی و ایده هایش است، فردا در همین صفحه منتشر خواهد شد.
مسعود مصفا؛ تحلیلگر سیاسی
در میان روحانیون سیاستمدار امام موسی‌صدر، شخصیتی بود که در زمان حیاتش منزلت و توانمندی او به‌درســتی شناخته شد و مورد استقبال شیعیان و قاطبه مســلمانان لبنان قرار گرفت. شهید بهشــتی، شخصیتی بود که ابعاد و عظمت وجودیاش در دوران حیاتش ناشــناخته ماند؛ تا آنجا که برخی محرمان انقلاب هم چشم دیدن او را نداشــتند و در تخریب او حتی نزد امام کوتاهی نکردند؛ به‌حدی کــه به‌رغم خصوصیات برجسته او از جمله اجتهاد نو،تدبیر، اقتدار، انضباط تشکیلاتی و توانمندی در کادرسازی و تسلط بر علوم زمان، امام رحمت‌الله‌علیه پس از شهادتش، مظلومیت غم‌انگیز وی را وجه بارز او توصیف کرد و تادّباً تخریب‌کنندگان وی را سرزنش کردند. سیدمحمد خاتمی دوران معاصر ما شبیه‌ترین شخصیت فرهنگی، سیاسی به این دو بزرگوار است. چهره ممتازی که اصلاحات و تحول‌خواهی را جایگزین روح شورشگری کرد و از جنبه‌هایی شباهت بیش‌وکم به شهید بهشتی و امام موسی‌صدر داشته و دارد. نگارنده در این مجال تلاش دارد در حد بضاعت و امکان ضمن بیان برخی اتفاقات، علت شکاف به وجود آمده بین سیدمحمد خاتمی با جماعتی از دوستان دیروزش را ریشه‌یابی کند. ایران در دوره ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی، دریچه‌ای رو به ساحت آگاهی، آزادی، اقتدار، رفاه و احترام متقابل با جهان است. روزی که خاتمی برای خدمت فراگیر به صحنه آمد، مردم او را نمی‌شناختند لکن با فهم شرایط درک مطالبات نسل نوخاسته به‌طور شــگفتآوری در حمایت از وی متحد شدند و برخلاف میل بلوک مهمی از نظام سیاسی،وی را برای اداره امور کشور برگزیدند خاتمی در اقتصاد، انقلاب کرد. روزی که می‌رفت، بالاترین رشد ۸ ساله را داشت. تورم ۹ درصد، سود ســپرده‌گذاری ۱۴ درصد، فعالان اقتصادی املاک و ســرمایه‌های ثابت خود را می‌فروختند و وارد چرخه تولید می‌کردند. خارجی‌ها در ایران به دنبال شریک معتبر برای سرمایه‌گذاری و صنایع بودند، همه در حال تجهیز تکنولوژی روز اروپا بودند. بزرگترین پتروشیمی‌ها پایه‌گذاری شد. صنعت خودرو با تولید زانتیا، ۲۰۶ ، رونیز، ماکسیما، پیکاپ، سـمند، پراید، مزدا ۳ ،سوزوکی و حتی شــروع مونتاژ بنز با هدف افزایش کیفیت قطعه‌سازان تولید ظرف چند سال،نیاز همه اقشارجامعه را تامین کردند؛ به‌طوری که بدون نیاز به واردات خودروهای لوکس با کمترین اختلاف بین طبقات اقتصادی(پراید ۵ و ماکسیما ۲۶میلیون تومان) با تیراژ میلیونی وضعیت کاملاً مقبولی را در صنعــت خودرو رقم زده بود. تولید کامیون‌های روز اروپا از بنز و ولوو و تولید ماشــین‌آلات ســنگین روز گرفته تا بیل و لودر بلدوزر کوماتسو.
تولید همزمان محصولات ولوو در هپکو اراک و کارخانه ولوو سوئد همراه با تحویل هزاران دستگاه ماشین‌آلات سنگین به‌صورت تمام قسط به فعالان صنعت احداث و معدن‌داران. با قطع وابستگی اروپا به انرژی روسیه و چرخش به انرژی ایران قهراً امنیت ایران در پیونــد با امنیت اروپا قرار گرفت. در صنعت احداث تحول شد، پیمانکاران ایرانی به‌رغم احداث ابرپروژه‌های که دودهه قبل برایشان دست‌نیافتنی بود، این دوران با همکاری اروپایی‌ها و با بهره‌گیری از مدیریت مدرن گوی رقابت را از پیمانکاران آمریکایی و چینی و ترکیه‌ای می‌ربودند و صدور خدمات فنی مهندسی درآمد ارزی جدیدی برای کشــور حاصل کرد که فرصت شغلی فراوان و با درآمد کافی هم برای کارگران، مهندسان و تکنسین‌های ایرانی رقــم زد و از این محل شــرکت‌های خصوصی روزبــه‌روز در حال تقویت خود برای حضــور بهتر در بازارهای جهان بودند. تحول دروضعیت زیرساخت‌های خدمات به شهروندان آغاز شده بود. از بیمارستان‌سازی مثل بیمارستان میلاد تا بازسازی و استاندارد ورزشـگاه آزادی برگــزاری بازی ایــران- آلمان شــروع تحول در زیرساخت‌های حملونقل زمینی و هوایی و دریایی.
در دیپلماسی خارجی،سیاست تنش‌زدایی با تعریف منافع مشترک،قدرت ایران را به حدی رساند که‌خدمت ارزنده‌ای به ایدئولوژی انقلاب اسلامی در همان دوره انجام شد. تا آنجا که شرط تعامل ایران با اروپا طرد دشمنان،قرارگرفتن آن در لیست تروریسم و اخراجشان توسط پلیس‌فرانسه از پاریس به ده‌کوره‌های اروپا شد. بیشترین ضربه به مشــروعیت اسرائیل زمان شارون توســط ایران زده شد و در آلمان راهپیمایی‌های چند ده هزار نفری بر ضدجنایات حکومت اشغال‌گر برگزار می‌شد. درسایه اعتبار جهانی قدرت اقتصادی بیشترین حمایت‌های معیشــتی و تسـلیحاتی از حزب‌الله هــم همان موقع صورت می‌پذیرفت. به طوری که اسـرائیل مجبور شد، برنامه ۱۰ساله برای عبور از بحران‌مشروعیت جهانی برای جا انداختن سیاست مظلوم‌نمایی قوم یهود تدارک ببیند. همزمان گسترش رابطه با اروپا منجر به باز شــدن دست سیاســتمداران در مذاکره با شرق شــد. آنان نه مثل امروزه و از ســر ناچاری بلکه از موضع عزت با چین و روس وارد مذاکره می‌شــدند، خرید اس۳۰۰ و موشک‌ها و تجهیزات پیشرفته از چین و روسیه، خرید موشک ضدناو موسوم به موشـک‌های ضدتانک مطمئناً حداکثر طی دو دهه سرمایه‌گذاری اروپا در صنایع ایران به خصوص گاز اروپا برای تقویت بنیه دفاعی ایران توجه به رقابت‌پذیری ایران با روسیه در صادرات گاز، درهای زرادخانه‌های نظامی خـود را بر ایران می‌گشـودند و کمپانی‌های های‌تک اروپایی هـم مجاز بودند، تجهیـزات لازم برای تولید سلاح و موشک در ایران را تامین کنند. بین کره و ژاپن رقابت بر سر مشارکت در میادین نفتی بین انگلیس،ایتالیا و فرانسه رقابت بر سر میادین گاز ایران شکل گرفته بود.
دولتهای اروپایی در رقابت شدید با یکدیگر،کمپانی‌های خود را تشــویق می‌کردند تا به هر نحوی حتی سرمایه‌گذاری و انتقال تکنولوژی سهم بیشتری از بازار ایران را از آن خود کنند و بتوانند قســمت بیشتری از پولی که بابت معاملات ازجمله نفت و گاز خود به‌ایران می‌دهند را برگردانند تا در تراز تجاری با ایران مثبت بمانند. ایران در آستانه جهشی تاریخی بود که دامنه قدرت فراگیر و پایدار آن از منطقه فراتر می‌رفت و بر روسیه و عربستان و قدرتهای همسایه تاثیرات شگرفی می‌گذاشت! صدالبتـه پایه اصلی این قدرت مشــارکت و حمایت بالای مردم و رضایت نسـبی آنها از دولت و نظام نشأت می‌گرفت. به مرور نظم این معادله طوری شکل گرفت که برندگان واقعی آن، مردم، نظام و ارکانش از مقام رهبری تا نیروهای نظامی، متحدان ایران، شرکای تجاری ایران از شـرق دور تا اروپا بودند. بازندگان این صحنه کسی نبود جز اسرائیل، عربستان، روسیه، منافقین و عناصری در داخل که قدرت از کف داده و به دنبال منفعت شخصی بودند.
دیدگاه خود را بنویسید