سازمان اوقاف به دلیل پرداخت نکردن اجاره بها توسط وزارت میراث فرهنگى براى سالانه هشت میلیون تومان حکم تخلیه موزه بابل را اجرایى می‌کند
معصومه رضایی؛ گروه اجتماعی
خبرها حاکی از آن است که موزه بابل با حکم قضایی برای تغییر کاربری به حوزه علمیه هفته آینده به سازمان اوقاف تحویل داده خواهد شد. جواد بیژنی عضو پیشین شورای شهر بابل و فعال فرهنگی در همین مورد به سازندگی میگوید: «ساختمان موزه فعلی بابل سابقاً در سال ۱۳۰۷ یا ۱۳۰۸ در دوره رضاشاه به عنوان بلدیه بابل ساخته شد. طراح آن ارمنی بود و ارتن سرداروف که ساختمان شهرداری رشت را ساخته ساختمان فعلی موزه بابل را هم طراحی کرده است. این بنا هم پیش از این به عنوان ساختمان شهرداری استفاده می شد. تا بعد انقلاب هم این رویه ادامه داشت تا اینکه اوایل دهه ۷۰ این فضا به صورت کتابخانه درآمد. بیژنی درباره تاریخچه تبدیل ساختمان به موزه میگوید:سال ۱۳۷۴ مقام معظم رهبری به بابل سفر کردند و پیشنهاد تبدیل این بنا به موزه مطرح شد و اولین موزه استان مازندران به این شکل راه‌اندازی شد. در همین ایام شکایتی مطرح میشود از اداره اوقاف بابل که این ساختمان پیش از دوره پهلوی اول مدرسه علوم دینی بوده به نام قادریه و این مدرسه در محوطه ای بوده که امروز موزه در آن واقع شده اما کل آن قطعه متعلق به مدرسه نبوده و اختلاف هم سر همین است. عضو سابق شورای شهر بابل ادامه می‌دهد: با این حال، اوقاف در نهایت شکایت می‌کند و برای کل آن زمین سند وقفی می‌گیرد. من تحقیقات کردم و متوجه شدم این طور نبوده که ساختمان قادریه در مکانی که امروز بنای موزه بابل در آن است احداث شده باشد بلکه فقط در آن محوطه بوده است.»
بیژنی ادامه می‌دهد: در هر صورت برای آن زمین اوقاف سند وقف می‌گیرد و میراث فرهنگی موظف به پرداخت اجاره بها میشود اما تا سال‌ها بعد از صدور حکم میراث فرهنگی اجاره‌ای پرداخت نمی‌کند تا اینکه شورایی تشکیل می شود، به نام شورای احیای وقف که در چارت اداری تعریف شده نیست. آنجا موضوع موزه مطرح شد که چرا موزه اجاره را پرداخت نمی‌کند و طرح شکایت میکنند و رأی تخلیه را گرفتند. ما پیگیری کردیم اما میراث فرهنگی میگوید که آنها هزینه بسیاری برای آماده سازی ساختمان برای تبدیل به موزه کرده‌اند و برای همین اجاره ای نمی‌دهند اما این اظهارات تاثیری در رأی دادگاه نداشت. در همان سال ۱۳۹۸ عنوان شد که بحث‌هایی با جامع المصطفی از سوی اوقاف شده بود که مستاجر جدید ساحتمان موزه شود. حالا امسال همچنان میراث اجاره بها را پرداخت نکرده و هم قرار شده که هفته آینده اوقاف حکم تخلیه موزه را اجرایی کند. اما جالب است بدانید که هزینه اجاره سالانه هشت میلیون تومان است اما معلوم نیست چرا میراث فرهنگی آن را پرداخت نمی کند. اما ماجرای موزه بابل و اختلاف وزارت میراث فرهنگی با سازمان‌اوقاف بر سر این بنا به امروز و دیروز مربوط نمی شود و از اوایل دهه ۹۰ بارها مسئولان سازمان اوقاف تلاش‌هایی برای به دست آوردن این ساختمان انجام داده‌اند. سابقه اختلاف میان این دو نهاد فرهنگی بر سر موزه بابل به اوایل دهه ۹۰ بر می‌گردد، زمانی که اوقاف خواستار پرداخت اجاره بابت ساختمان موزه شد و میراث فرهنگی هم درخواست دیدن سند وقف بودن ملک را کرد. اگرچه اختلاف در این موضوع مدتی بعد رفع شد، ولی اختلاف بر سر میزان اجاره بها و چگونگی محاسبه آن بروز کرد که همچنان ادامه دارد این ساختمان ۲۱ اسفندماه سال ۷۴ از طرف شهرداری با کاربری فرهنگی در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفت. ساختمان بعد از احیاء مرمت و بازپیرایی در بهمن ماه سال ۱۳۷۵ با نام موزه بابل افتتاح شد.
میراث فرهنگی اوایل دهه ۹۰ پس از آنکه با مطالبه اجاره از سوی اوقاف مواجه شد، طلب سند و قفیت ملک را کرد. گزارش‌های رسانه ای آن دوره نشان می‌دهد که رئیس وقت اداره میراث فرهنگی بابل تاکید داشت که اوقاف سندی مبنی بر وقف بودن به آنها ارائه نکرد، ولی اردیبهشت سال ۱۳۹۷ رأی قضایی به نفع وقف بودن ملک صادر و با پادرمیانی مسئولان محلی و استانی مسکوت ماند. رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بابل همان سال درباره موزه بابل گفته بود: «موزه کنونی بابل در مکانی احداث شد که در سال ۱۲۵۵ هجری قمری، یعنی ۱۸۵ سال پیش توسط مرحوم عبدالقادر به عنوان مکان حوزه علمیه قادریه وقف شده .است. حوزه علمیه قادریه تا سال ۱۲۹۵ فعال بوده و مورد ا استفاده حوزوی قرار داشت، اما در زمان پهلوی اول تخریب و ساختمان جدیدی در آن زمین احداث شد و این ساختمان جدید بلدیه نام گرفت که از سال ۱۳۷۴ به موزه تبدیل شد.» ابهامی که با بررسی گزارش‌های رسانه ای در مورد میان میراث فرهنگی و اوقاف درباره ساختمان و ملک موزه بابل اختلاف بی‌پاسخ می‌ماند این است که آیا در زمان تبدیل ساختمان به موزه، میراث فرهنگی و دیگر مسئولان از وقف بودن ملک باخبر بودند یا خیر؟ با توجه به اینکه مسئول وقت میراث فرهنگی بابل سال ۹۴ به رسانه‌ها میگوید اوقاف به‌رغم درخواست چندین ساله شان هیچ سندی مبنی بر وقف بودن ملک ارائه نکرده، به نظر میرسد در زمان تبدیل ساختمان به موزه دست کم یک طرف از موضوع وقفی بودن ملک بی‌اطلاع بوده است.
این ظن با توجه به اینکه ساختمان متعلق به شهرداری بود و پس از تخلیه در سال ۷۳ به عنوان کتابخانه عمومی سپس موزه در اختیار نهادهای دیگر قرار گرفت تقویت میشود. همچنین عدم وجود سابقه رسانه ای درباره اختلاف اوقاف و میراث فرهنگی تا اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ هم می تواند شاهد دیگری بر پا گذاشتن میراث فرهنگی در مکانی بوده باشد که از سابقه وقف بودن آن بی خبر بود. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که در حال حاضر، میراث فرهنگی برخلاف سال ۹۴ اعتراضی نسبت به وقف بودن ملک و پرداخت اجاره بابت آن ندارد و مشکل بر سر میزان اجاره بهای درخواستی اوقاف از یک سو و هزینه های سنگین مرمت و بازپیرایی ساختمان هنگام تبدیل به موزه از سوی دیگر است. ۱۹۸ حکم قضایی برای تخلیه ساختمان موزه اردیبهشت ماه سال ه پس از طی مراحل مختلف نهایی شد، ولی در آن زمان مجموعه مسئولان استان مازندران و شهرستان بابل به این نتیجه رسیده بودند که حکم اجرا نشود و دو طرف با هم سازش کنند. گفته میشود براساس حکمی که سال ۱۳۹۷ صادر شده، میراث فرهنگی موظف می شود، ماهی ۲۰۰ هزار تومان به عنوان اجاره بها به اوقاف پرداخت کند اما کم کاریهای اداره میراث فرهنگی در پرداخت اجاره باعث میشود تا اوقف حکم تخلیه موزه را بگیرد.
با این حال به نظر میرسد مشکل فقط از سوی اوقاف نیست و آن طور که حسن برزگر، رئیس وقت اداره اوقاف بابل به ایرنا گفته: «اراده ای در میراث فرهنگی برای حفظ موزه بابل وجود ندارد.» البته برزگر گفته بود که اوقاف سند ثبتی واقفی برای ساختمان موزه و اراضی ۲ هزار متری آن دارد. با این حال، یکی از اعضای شورای پنجم شهر بابل گفته که زمین موزه سند ملکی داشته اما اوقاف با این ادعا که قبلاً در دوره قاجار زمین موزه حوزه علمیه بوده موفق میشود، سند ملکی موزه را تبدیل به سند وقفی کند.
دیدگاه خود را بنویسید