پاساژی در مشهد برای بهبود دید بصری مغازه‌ها ستون‌های ساختمان را برداشته است

سیدمجید فرجامی؛  عضو سابق شورای انتظامی سازمان نظام‌مهندسی مشهد

پس از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در تهران و برج سلمان مشهد، توجهات به ساختمان‌های ناایمن جلب شد. خوشبختانه آتش‌سوزی ساختمان سلمان مشهد برخلاف ساختمان پلاسکو تلفات جانی نداشته اما بازتاب رسانه‌ای گسترده این خبر نشان از اهمیت اتفاق داشته است. در همین راستا، شهرداری مشهد در دوره‌ی گذشته لیست ساختمان‌های ناایمن تجاری و اداری را احصا کرده و در ادامه ۱۲ ساختمان بسیار پرخطر نیز معرفی شدند. بعد از آن کارگروه اماکن پرخط، ذیل سازمان آتش‌نشانی و ذی‌نفعان مربوطه از جمله شهرداری مشهد، قوه قضائیه و اداره کل شهرسازی ایجاد شد؛ متاسفانه از آنجایی که اراده‌ای جدی برای ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن وجود نداشت، بعد از یک سال این کارگروه تعطیل شد. بعد از اتفاق تلخ متروپل بار دیگر شهرداری مشهد به تب‌وتاب افتاد و در سال گذشته اعلام کرد که مشهد ۱۳۵ ساختمان ناایمن و پرخطر مشابه متروپل دارد. ساختمان‌های پرخطری که اغلب نوساز هستند. در همین راستا رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد نیز اعلام کرد که طی ۲۰ روز آینده درباره این ساختمان‌ها پرونده تشکیل خواهد شد اما پس از ۳۵۵ روز هنوز، اتفاق ویژه‌ای در این خصوص رخ نداده است. اما چرا موضوعی با این سطح از اهمیت همچنان پیگیری نشده است؟

مشخصا می‌توان گفت یکی از دلایل عدم رسیدگی به این موضوع این بوده که پشت هر ۱۳۵ ساختمان ناایمن اعلام شده یک عبدالباقی وجود دارد که در سیستم صاحب نفوذ بوده و ارتباطات بسیار موثری برای اعمال قدرت داشته است. این در حالی است که روز دوم خرداد، مدیرکل راه‌وشهرسازی استان خراسان طی مصاحبه‌ای اعلام کرده که هزار و ۸۵۰ ساختمان پرخطر در استان خراسان رضوی وجود داشته که عمده آن در  شهر مشهد است. اما اعلام اسامی آنها امنیت روانی جامعه را به خطر می‌اندازد. واقعیت این است که به دلیل ازدحام جمعیت و فشردگی ساخت‌وساز هر اتفاقی که بیفتد، تلخ و بزرگ خواهد بود. به همین دلیل با وجود شرایط بسیار خطرناک، نفوذ افراد خاص و البته مدیرانی که خود در به وجود آمدن این شرایط سهیم هستند، هیچ اتفاقی برای ایمن‌سازی در مشهد نمی‌افتد. می‌توان گفت نیاز نیست مدیرکل راه‌وشهرسازی اسامی تمام ساختمان‌های ناایمن را اعلام کند اما حداقل برای حفظ جان مردم اسامی ۵۰ یا ۱۰۰ ساختمان بسیار پرخطر را می‌توان به مردم اعلام کرد! شاید بتوان گفت اگر ساختمان متروپل اگر فرونمی‌ریخت، عبدالباقی تاکنون ۵ یا ۶ ساختمان دیگر با همین شرایط ساخته بود و مورد حمایت مدیران استانی و شهری قرار می‌گرفت.

در حال حاضر بازار رضا مشهد، مجتمع زیست خاور، بازار حکیم، سرای عزیزالله‌اُف، پاساژ فردوسی، پاساژ فیروزه، بازار حضرتی، بازار مرکزی، پاساژ مدرس و مجتمع تجاری امینی از جمله مکان‌های ناایمن شهر محسوب می‌شوند. در زمانی نه چندان دور در ازای یک مغازه در پاساژ طلافروشان مدرس، مالک مغازه می‌توانست یک ساختمان ۵ یا ۶ واحدی خریداری کند، این یعنی ارزش هر باب مغازه در این مکان‌ها بسیار بالاست و شاید بتوان گفت به همین دلیل است که اساساً بحث ایمنی در این ساختمان‌ها به نتیجه مطلوب نمی‌رسد، چون صاحبان قدرت و ثروت مالکان این اماکن هستند. زمانی تصور این بود که ساخت‌وسازهای غیر اصولی فقط مربوط به حاشیه‌ی شهر است؛ یعنی افرادی که از روی فقر و نداری شبانه یک طبقه به ساختمان خود اضافه کرده‌اند اما در حال حاضر ما با ساخت‌وساز غیر اصولی بزرگ روبه‌رو هستیم یعنی ساختمان‌های ۸ تا ۱۰ طبقه فاقد پایان کار! سوال اینجاست که مگر می‌شود ساختمانی ۸ یا ۱۰ طبقه یک‌شبه و بدون اطلاع شهرداری ساخته شود؟ طبق بررسی‌های نگارنده در مشهد ۵ هزار مجتمع آپارتمانی بسیار ناایمن وجود داشته که مسئولان این موضوع را به فقر نسبت می‌دهند اما مشخصا می‌توان گفت ساخت ساختمان ۸ طبقه برای افراد نیازمند مقدور نیست! در مشهد پاساژی داریم که به دلیل برهم خوردن دید مغازه‌ها، سه ستون آن برداشته شده است! اتفافی عجیب و تخلفی خطرناکی که به تایید شهرداری مشهد و اداره کل شهرسازی رسیده است اما وقتی پرونده به مراجع قضایی ارجاع شده، مسکوت مانده! این در حالی است که ما انتظار داشتیم، مراجع قضایی این موضوع را پیگیری کرده و نتیجه را به افکار عمومی اعلام کنند! پیام این اتفاقات این است که صاحبان ثروت و قدرت با بهانه‌هایی همچون تعطیلی واحدهای تجاری و کسب‌و‌کار شهروندان عادی پوششی برای جلوگیری از پیگیری تخلفشان ایجاد می‌کنند.