توسط : در هفتمین سالگرد حادثه پلاسکو، بیمارستان خصوصی گاندی در شمال تهران دچار حریق بزرگی شد که تا ساعاتی مردم نگران این موضوع و بیماران آن بودند. مرکز درمانی که به عنوان «هتل بیمارستان» از آن یاد می‌شد حوالی ساعت ۲۰/۱۸ روز پنج‌شنبه نمای کامپوزیتی آن در دو طبقه بالای درحال تعمیر چنان دچار آتش‌سوزی مهیبی شد که پای وزیر کشور را به مهلکه و بازدید حضوری از روند اطفای حریق باز کرد. همزمان دادستان تهران نیز از تشکیل پرونده قضایی برای حادثه آتش‌سوزی این مرکز درمانی خبر داد. محمدحسن بنی‌اسد، مدیرعامل هتل بیمارستان گاندی در زمان افتتاح این بیمارستان گفته بود این هتل بیمارستان در فضایی بالغ بر ۳۲ هزار مترمربع ساخته شده است. این مجموعه شامل بیمارستانی در ۱۷ طبقه و هتلی در ۲۱ طبقه است. بیمارستان بخش‌های مختلفی دارد از جمله زنان، داخلی قلب، جراحی قلب، کودکان، جراحی اعصاب و اتاق‌های عمل عمومی. مدیرعامل هتل بیمارستان گاندی گفته بود «این بیمارستان دارای ۱۰۰ تخت بستری، ۴۰ تخت بخش‌های ویژه، ۱۷ اتاق عمل و بیش از ۹۰ سوئیت اقامتی جهت اسکان بیماران یا همراهان دارد.» مدیران بیمارستان می‌گویند این بیمارستان با هدف استفاده بیماران خارجی طراحی شده بود. با این حال به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی این ساختمان ۵ مرتبه اخطار ناایمنی دریافت کرده که توجهی نشده بود. آتش‌سوزی این بیمارستان حوالی ساعت ۲۲ شب پنج‌شنبه بدون مصدوم و فوتی اطفا شد. جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی اعلام کرد که تقریبا همه بیماران و افراد داخل را به بیرون منتقل کردند. وزارت بهداشت اعلام کرد ۹۳ نفر بیمار در بیمارستان گاندی تهران هنگام وقوع حادثه حضور داشتند که ۹۱ نفر از آن‌ها به سایر مراکز درمانی منتقل شدند. بنابر اعلام این وزارتخانه، دو نفر دیگر هم به دلیل آنکه به تازگی از اتاق عمل بیرون آمده بودند در محل امنی اسکان داده شدند تا وضعیت آن‌ها به ثبات برسد و به بیمارستان دیگری منتقل شوند. به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی، آتش از قسمت نمای ساختمان آغاز شده و به دلیل جنس آن به سرعت پیشروی کرده بود همچنین شعله‌های آتش از طریق نما به بخش‌هایی از داخل ساختمان نیز سرایت کرده بود. آتش‌نشانان در این شرایط و از چندین جهت عملیات خود برای اطفاء حریق که در بخش شرقی ساختمان رخ داده بود را آغاز کردند. به گفته او؛ قسمت شرقی ساختمان عمدتا مربوط به بخش هتلینگ و اقامتی این بیمارستان بود و از این رو بیماران چندان در معرض حریق قرار نگرفتند. با این وجود با کمک گروهی دیگر از آتش‌نشانان همچنین عوامل اورژانس و کادر بیمارستان نسبت به تخلیه بیمارستان و انتقال بیماران اقدام شد. آتش‌سوزی بیمارستان گاندی مربوط به قسمت مهمانپذیر بیمارستان بوده است. اشاره ملکی همانطور که در بالا نیز گفته شد به نمای کامپوزیتی بیمارستان بود. کامپوزیت وقتی آتش بگیرد مثل چوب می‌سوزد؛ شاید هم شدیدتر از چوب. بین دو لایه نازک آلومینیومی آن یک لایه پلاستیک قرار دارد که شعله‌ور می‌شود. نمای کامپوزیت ممنوع است ولی همچنان ساخته و نصب می‌شود و هنگام آتش‌سوزی شعله را دورتادور دیوارها منتقل می‌کند. ساختمان‌های بلند زیادی در کلانشهرهای ایران نمای کامپوزیتی دارند و آماده آتش‌سوزی هستند. نمونه‌اش بخشی از نمای بیمارستان رسول اکرم(ص) تهران که سال گذشته آتش گرفت. شهرداری تهران هنگام صدور پروانه ساخت، این نما را تایید نمی‌کند اما ظاهرا هنگام بازسازی می‌شود از کامپوزیت استفاده کرد. مالکان ساختمان‌های فرسوده‌ای که می‌خواهند ظاهر آن را تغییر دهند، مشتری کامپوزیت هستند. آجرهای پوک و سیمان ترک‌خورده با این نمای براق فلزی پوشانده و چند طبقه تجاری و اداری کهنه و فرسوده، ناگهان تبدیل به ساختمان مرکز تجارت جهانی می‌شود. هرچند به گفته حسین نظری، معاون خدمات شهری شهرداری تهران این حریق یک آتش‌سوزی عادی» بود!
معضل ناایمن‌ها
از دی ماه سال ۱۳۹۵ تا امروز، ساختمان‌های ناامن یکی از موضوعات مطرح در رسانه‌ها بوده اما هنوز مشخص نیست، سرنوشت دیگر ساختمان‌های ناامن شهر از جمله مراکز درمانی چه خواهد شد. آن هم در شرایطی که در ۱۰ تیر ۱۳۹۹ در پی انفجار و آتش‌سوزی در مرکز درمانی سینا در تهران، دست‌کم ۱۹ نفر کشته و ۱۴ نفر نیز مصدوم شدند. پس از آن سازمان آتش‌نشانی تهران اعلام کرد، انفجار در انبار کلینیک که محل نگهداری سیلندرها بوده این حادثه را رقم زده است. گزارشها نیز حاکی از آن بود که این مرکز درمانی تجهیزات ضروری اطفای حریق را نداشت. بر اساس گزارشها طی سال‌های اخیر سازمان آتش‌نشانی، شهرداری تهران و دیگر سازمان‌ها با وجود اختلاف در جزئیات و آمار بر سر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که پایتخت ایران نزدیک به ۳۵۰۰ ساختمان پرخطر دارد. به گفته مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در خرداد ماه سال ۱۴۰۱ از این تعداد ۱۲۹ ساختمان وضعیت بحرانی دارند. سال ۱۴۰۱ سرانجام طلسم معرفی ساختمان‌های غیرایمن تهران شکست و ناصر امانی، عضو شورای شهر اعلام کرد: «دادستان کل کشور موافق است که طبق قانون آزادی انتشار اطلاعات، منعی برای انتشار لیست ساختمان‌های پرخطر تهران وجود ندارد».این فهرست شامل مجموعه بناهایی است که به داشتن بافت فرسوده شهری شهرت دارند. اما انتشار اسامی ساختمان‌ها از ابهام ماجرا کم نکرده و گره تخریب و ایمن‌سازی را برای شهر تهران نگشود.غلامعباس ترکی، معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور، خرداد ماه سال ۱۴۰۲ با اعلام تشکیل پرونده قضایی برای ساختمان‌های غیرایمن، فهرستی را در اختیار رسانه‌ها قرار داد که تنها نام ۹۳ ساختمان در آن بود. در این فهرست نه تنها نام مجموعه‌های تجاری پرتردد مانند مجتمع تجاری اداری خلیج فارس، بازارچه سنتی ستارخان، مجتمع تجاری یادگار، پاساژ ناهید، پاساژ میلاد قائم، پاساژ مهستان، مرکز تجاری افرا، ساختمان علاء‌الدین، پاساژ کویتی‌های انقلاب، مجتمع تجاری بام‌لند و ده‌ها مجتمع تجاری دیگر قرار داشت بلکه قرار داشتن نام برخی از مراکز درمانی مانند بیمارستان‌های رسول اکرم، امام، لولاگر، بوعلی، سینا، طرفه، شهدای یافت‌آباد و برخی مجتمع‌های مسکونی، ساختمان وزارتخانه‌ها و کارخانه‌ها و انبارهای درون شهری حاکی از آن بود که فاجعه پلاسکو می‌تواند در هر گوشه شهر بار دیگر رخ دهد. هرچند تجربه آتش‌سوزی ساختمان گاندی نشان داد که خطر تنها مربوط به پرخطرترین‌ها نیست و آتش‌سوزی در بسیاری از ساختمان‌های پایتخت، می‌تواند منجر به بروز یک فاجعه شود. همچنین مجموع سخنان مقام‌های وزارت بهداشت و مدیران شهری آشکار می‌کند که شمار مراکز درمانی پرخطر در پایتخت بسیار بیشتر از اعداد و ارقامی است که دادستانی، وزارت بهداشت و شهرداری منتشر کرده‌اند. کامران عبدولی، معاون حفاظت و پیشگیری از حریق سازمان آتش‌نشانی، دی ماه ۱۴۰۰ در خبری اعلام کرد که بیش از ۱۵۰ ساختمان درمانی در تهران در وضعیت «خطر بسیار زیاد» قرار دارند و بی‌درنگ باید برای ایمن‌سازی آن‌ها اقدام شود. داده‌های آماری وزارت بهداشت نیز آشکار می‌کند که بیش از ۷۰ درصد بیمارستان‌های تهران ایمنی لازم را ندارند. بیشتر این بیمارستان‌ها در مناطق جنوبی و مرکزی شهر واقع‌اند. پیش‌تر حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران گفته بود که تعداد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی پایتخت که اخطار آتش‌نشانی دارند آن‌قدر زیاد است که اگر همه آن‌ها تعطیل شوند، درمان در تهران مختل خواهد شد. دی ماه ۱۴۰۱ مدیرکل منابع فیزیکی وزارت بهداشت گفت، ایمن‌سازی بیمارستان‌های فرسوده ۱۵۰ هزار میلیارد تومان هزینه دارد. حدود ۶ ماه بعد در مرداد سال جاری، سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت، اعتبار مورد نیاز نوسازی بیمارستان‌ها را ۱۸ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. هر دو مقام دولتی هم ادعا کردند که وزارت بهداشت چنین پولی ندارد! کمتر از یک ماه پیش نیز علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در همایشی با عنوان «مدیریت خطر حوادث و بلایا در نظام سلامت» گفت، اوضاع پایتخت از نظر «بیمارستان‌داری» خوب نیست و سازه‌های بسیاری از مراکز درمانی آن‌قدر ناپایدار است که ممکن است هر لحظه فرو بریزند. او ضمن اشاره به تقسیم‌بندی چهارگانه میزان استحکام ساختمان‌ها گفت که «بیشتر ساختمان‌های بیمارستان‌های تهران حکم متروپل را دارند و باید درشان بسته شود». قدرت‌الله محمدی، رئیس سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران، آبان ماه سال ۱۴۰۱ پس از حادثه فروریختن برج متروپل آبادان اعلام کرد که با پیگیری‌های انجام شده، تعداد ساختمان‌های پرخطر تهران از ۱۲۹ به ۱۱۹ ساختمان رسیده است، عددی که باز هم با تعداد ساختمان‌های اعلام شده، همخوانی ندارد. هرچند دیروز رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران مدعی شد از نظر ایمنی در برابر حریق با اقدام‌های صورت گرفته، تعداد ابنیه پرخطر و فرسوده تا ۷۵ ساختمان کاهش یافته ولی آنچه باعث نگرانی کارشناسان می‌شود، مشخص نبودن نحوه محاسبه میزان خطر در کمین این ابنیه و خارج شدن آن‌ها از فهرست ساختمان‌های پُرخطر است. از سوی دگر نبود نظارت بر نحوه تجهیز ساختمان‌های پرتردد تهران برای مقابله با اولین نشانه‌های حریق تنها مختص اماکن قدیمی و فرسوده نیست. شهریور ماه سال جاری یکی از مجتمع‌های تجاری نوساز و مشهور تهران به نام پالادیوم دچار حریقی گسترده شد. طی یک سال گذشته موارد مشابه آتش‌سوزی در مراکز تجاری و درمانی تهران، نگرانی از شرایط ایمنی ساختمان‌های پرتردد پایتخت را افزایش داده است. فروردین ماه سال جاری، خبر آتش گرفتن پاساژ قدیمی در محدوده بازار تهران، زنگ خطر را برای یکی از مناطق به شدت پرخطر شهر در برابر آتش‌سوزی به صدا درآورد. میزان گسترده فرسودگی و غیرایمن بودن بازار بزرگ تهران و تراکم جمعیت و فضای به شدت محدود برای تردد در دالان‌ها و راهروهای آن، کافی است که رخ دادن حادثه‌ای مشابه پلاسکو، قربانیان بسیار زیادی بر جای بگذارد. در ۱۲ دی ماه آتش به سراغ یکی دیگر از ساختمان‌های تهران رفت و مجتمع تجاری در خیابان لاله‌زار درگیر حریق گسترده شد. اما بزرگ‌ترین آتش‌سوزی ۱۲ ماه گذشته در خیابان بهار تهران در اسفند سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد که به کشته شدن یکی از نیروهای آتش‌نشانی منجر شد و خاموش کردن شعله‌های آن ساعت‌ها طول کشید. طبق گزارش سازمان آتش‌نشانی این ساختمان ۶۰ ساله اگرچه فاقد سیستم اطفای حریق بود،ولی در فهرست ساختمان‌های غیرایمن تهران ثبت نشده بود.
با انتشار خبر هر آتش‌سوزی در مراکز تجاری، مسکونی و درمانی در شهری که فرونشست زمین و زلزله آن را تهدید می‌کند و کابوس پلاسکو را در خاطر دارد، این سؤال مطرح می‌شود که در صورت رخ دادن چنین حوادثی در مراکز پرتردد تهران همچون بازار بزرگ با صدها ساختمان غیرایمن، آیا یکی دیگر از روزهای غم‌انگیز پایتخت مشابه سی‌ام دی ماه سال ۱۳۹۵ و یا تیر ماه ۹۹ در کلینیک سینا رقم خواهد خورد؟
