توسط : درباره انتخابات آتی شوراهای شهر و روستا
گروه اجتماعی: طی روزهای اخیر مصوبه تمدید ۶ماهه فعالیت شورای ششم شهر و روستا با مخالفت شورای نگهبان و هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام مواجه شد. با توجه به ایرادات قانونی که این دو نهاد به این مصوبه گرفته‌اند، احتمالاً انتخابات شوراها در همان تاریخ خود، یعنی ۳۰ خرداد سال آینده برگزار خواهد شد.
این پیشنهاد که توسط مالک شریعتی، نماینده نزدیک به علیرضا زاکانی مطرح شده بود که در نهایت با ۱۳۶ رای موافق، ۱۰۰ رای مخالف و ۳ رای ممتنع به تصویب رسید. براساس این پیشنهاد، دوره کنونی فعالیت شوراهای شهر و روستا تا ۲۳ دی ۱۴۰۴ تمدید دوره هفتم نیز از ۲۴ دی ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.
اما همان زمان تصویب پیشنهاد مذکور نیز مشخص بود که این مصوبه برای تبدیل شدن به قانون چالش‌هایی را پیش‌رو خواهد داشت. چه آنکه شورای نگهبان طی روزهای اخیر پس از بررسی تعویق انتخابات شوراها، اعلام کرد که این مصوبه دارای ابهاماتی در بحث سازوکارهای اجرایی برگزاری همزمان انتخابات شوراها و انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس است. علاوه بر این براساس نظر شورای نگهبان، مصوبه مجلس از نظر زمان‌بندی انجام وظایف شوراها مانند تصویب بودجه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نیز دارای ابهاماتی است. به همین دلیل، این مصوبه به مجلس بازگردانده شد تا اصلاحات لازم بر روی آن انجام شود.
همزمان هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از بررسی تعویق انتخابات شوراها، این مصوبه را مغایر با سیاست‌های کلی انتخابات دانستند و آن را رد کردند. علاوه بر مخالفت شورای نگهبان و هیات عالی نظارت با تعویق انتخابات شوراها، مسئولان وزارت کشور نیز به‌عنوان مجری انتخابات، پیش از این اعلام کرده‌اند که حتی اگر مصوبه مجلس به قانون نیز تبدیل شود، از نظر قانونی امکان برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس در ۴ حوزه انتخابیه بندرانزلی، بندرعباس، نقده و بستان‌آباد به پایان رسیده و عملاً امکان برگزاری انتخابات در این ۴ حوزه وجود ندارد.
تلاش مجدد مجلس
با این اوصاف اما محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس تلویحاً اشاره کرده که میزان مشارکت در انتخابات شوراها دلیل اصلی تمدید ۶ماهه خواهد بود! هرچند این تمدید ۶ماهه هم جز ادامه مدیریت سراسر ضعف زاکانی بر شهرداری، خروجی دیگری نخواهد داشت و احتمالاً نمی‌توان به مشارکت مردم هم حتی چند ماه بعد از موعد قانونی هم امیدوار بود، اما در نهایت مجلسی‌ها خواستار تمدید فعالیت و برگزار نشدن انتخابات هستند.
جوکار گفته که «آنچه که درباره این موضوع در نظر گرفته می‌شود این است که انتخابات هرچه باشکوه‌تر برگزار شود و مردم در سرنوشت خودشان مشارکت کنند. به‌ویژه در بحث شوراها که یک نهاد مردم‌پایه است و در حقیقت حکمرانی مردمی را ما در سطح شهرها و روستاها شاهد هستیم، لذا باید انتخابات به‌گونه‌ای رقم بخورد که بالاترین میزان مشارکت را پای صندوق‌های رای شوراها داشته باشیم».
رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس همچنین با اشاره به چالش‌های ۵ساله شدن شوراهای ششم تاکید کرده که «برای انتخابات آینده براساس آنچه که در قانون پیش‌بینی شده، یعنی همزمانی انتخابات شوراها و ریاست‌جمهوری، اگر بخواهیم سه سال آینده انتخابات را برگزار کنیم، همزمانی انتخابات شوراها با همزمانی انتخابات مجلس خواهد بود. به این صورت که ما در اسفندماه انتخابات مجلس را داریم و در خرداد سال بعد از آن انتخابات شوراها باید همراه با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود. مجلس ناظر بر انتخابات شوراهاست. لذا در زمانی که باید مجلس صلاحیت کاندیداها را بررسی کند، انتخابات خودش درحال برگزاری است».
او اضافه کرد: «ضمن اینکه به طور مثال، اگر شورای بعدی ۳ساله باشد و بخواهند ۷ خرداد انتخابات شوراهای دوره بعد از آن را برگزار کنند، تازه مجلس فعلی به پایان رسیده و مجلس بعدی شروع به کار می‌کند و تا هیات‌های نظارت جدید در مجلس بعدی در استان‌ها و شهرستان‌ها و هیات نظارت مرکزی تشکیل شود قطعاً زمان انتخابات می‌گذرد و چنین چیزی اصلاً امکان ندارد، لذا باید تدبیر لازم برای این کار را داشته باشیم که بتوانیم هم نظر شورای نگهبان را تامین کنیم، هم بتوانیم انتخابات را در یک فرصت زمانی خوبی برگزار کنیم». با این وجود اینکه اعضای کمیسیون شوراها و امورداخلی مجلس خبر از بررسی نحوه برگزاری انتخابات شوراها در جلسه عصر روز شنبه مجلس داده‌اند، تا لحظه نگارش این خبر هنوز خروجی این جلسه مشخص نیست اما با فرض اینکه انتخابات روز سی‌ام خردادماه برگزار شود، می‌توان دورنمایی از شرایط گروه‌های سیاسی که تمایل به حضور در انتخابات شوراها دارند، داشت.
احتمال ورود جلیلی به انتخابات شوراها
ورود سعید جلیلی، رقیب پزشکیان و دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، به رقابت‌های انتخابات شورای شهر تهران هرچند هنوز به‌عنوان یک گمانه‌زنی مطرح است اما می‌تواند معادلات درونی جناح اصولگرا را تغییر دهد و تاثیرات قابل توجهی بر رقابت‌ها با جناح مقابل داشته باشد. آن هم زمانی که یار غار او یعنی زاکانی، خود مدعی تمدید دوران مدیریت بر شهرداری تهران است.
جلیلی که با سابقه‌ای طولانی در نهادهای امنیتی و سیاست خارجی شناخته می‌شود، خود را به‌عنوان نماینده جریان «انقلابی‌گری اصیل» معرفی می‌کند. پایگاه حمایتی او شامل بخشی از نهادها، بدنه سنتی اصولگرایان و عدالت‌خواهان است و شعارهایش عمدتاً بر عدالت اجتماعی، مبارزه با فساد و تقویت اقتصاد مقاومتی تمرکز دارد. جلیلی احتمالاً قصد دارد با انتقاد از عملکرد گذشته، این‌بار خود را به‌عنوان گزینه اصلی مدیریت شهری در سال ۱۴۰۴ معرفی کند. اما چالش اصلی جلیلی فقدان تجربه در حوزه مدیریت شهری است که ممکن است او را در رقابت با دیگران آسیب‌پذیر کند.
پاشنه‌آشیل زاکانی
علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران، که با وجود انتقادات گسترده هنوز حمایت بخش‌هایی از اصولگرایان را با خود دارد، در این رقابت وارد می‌شود.
جریان زاکانی احتمالاً با شعارهایی در دفاع از دستاوردهای شهرداری و وعده بهبود وضعیت مدیریت شهری وارد میدان خواهد شد. با این حال، نارضایتی‌های عمومی از عملکرد شهرداری و به‌ویژه حضور پرقدرت منتقدان او در میان اعضای شورای ششم باعث می‌شود تا دفاع از او توسط حامیانش دشوارتر شود. در واقع اگر زاکانی نتواند اعتماد عمومی را جلب کند، حتی حمایت اصولگرایان هم قادر به نجات او نخواهد بود.
قالیباف با لیست می‌آید؟
به احتمال قوی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس و شهردار سابق تهران، که همچنان نفوذ گسترده‌ای در بدنه شهرداری دارد، در رقابت‌ها با یک لیست حاضر خواهد شد. پایگاه حمایتی قالیباف وسیع است و شامل بخشی از پرسنل شهرداری است. لیست او با تمرکز بر تجربه مدیریتی خود و وعده‌های ثبات، وارد رقابت خواهد شد، ممکن است در نهایت نتواند حمایت قابل توجهی به دست آورد، چراکه پایگاه رای او نیز در میان مردم در سال‌های اخیر کاهش یافته است.
اصلاح‌طلبان و انتخابات
در کنار رقابت‌های شدید اصولگرایان، باید به احتمال ورود اصلاح‌طلبان به انتخابات شورای شهر نیز اشاره کرد. درواقع اصلاح‌طلبان ضلع سوم این انتخابات هستند که با توجه به طیف‌های درونی، به نظر می‌رسد بتوانند به یک لیست واحد برسند. اصلاح‌طلبان و جناح دولت، هر دو چشمی به شورا و شهرداری تهران دارند و باید دید که وضعیت چگونه خواهد شد.
ترکیب اصولگرایان و آینده شورا
با توجه به رقابت‌های سنگین و کاهش اقبال عمومی نسبت به انتخابات، پیش‌بینی می‌شود که ترکیب پایداریچی‌ها و قالیبافی‌ها در بهترین حالت وارد شورای شهر تهران خواهند شد.
اگرچه قالیبافی‌ها ممکن است در این دوره هم باز به دلیل اقبال پایین مردم به شرکت در انتخابات رای زیادی به دست نیاورند و پایگاه‌های رای آنها هم کاهش یافته است، ولی این ترکیب احتمالی می‌تواند همچنان تاثیر زیادی در شکل‌گیری ترکیب شورای شهر تهران داشته باشد. شاید اگر دولت و قالیباف بتوانند لیست مشترکی بدهند، احتمال رای نیاوردن تمام جناج پایداری، تا حدودی کاهش پیدا کند. در نهایت، به نظر می‌رسد که رقابت‌های داخلی جناح اصولگرا همچنان پیچیده و پرچالش خواهد بود و شاید تنها با ائتلاف‌های موقت یا تغییر در استراتژی‌های رقابتی باشد که جریان‌های مختلف قادر به بقا در این عرصه خواهند بود.
