توسط : صنعت گردشگری ایران با نزدیک به صفر رسیدن ورود گردشگر خارجی به ایران درحال نابودی کامل است
فائزه مومنی، گروه اجتماعی
مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی معاونت گردشگری از افت شدید تورهای ورودی خبر داده و گفته که برنامه‌های این مجموعه برای جذب گردشگران چینی با جنگ غزه و اتفاقات سیاسی لغو شد و گردشگران چینی سفر خود به ایران در تعطیلات سال نو چینی را لغو کردند. مسلم شجاعی گفته که جنگ غزه و اتفاقات سیاسی بر گردشگری ایران تاثیر مستقیم داشته است. شجاعی همچنین تاکید کرده که تا عید ۱۴۰۳ تور ورودی به ایران نداریم و به‌جز کشورهای اروپایی و آمریکایی، چینی‌ها و روس‌ها نیز تورهای خود به ایران را به طور کامل لغو کرده‌اند. او به نقل از برخی از آژانس‌داران اعلام کرد که برای سال نو چینی «۲۵ تور داشت که همه کنسل شد. [آژانس] دیگری ۱۸ تور داشت که کامل کنسل شدند».
سال نو چینی یکی از مهم‌ترین جشن‌های چین و شماری از کشورهای آسیای شرقی است و از مهم‌ترین تعطیلات سنتی مردم چین است. هر سال در بهمن ماه، سال چینی نو می‌شود. در واقع شروع سال نو چینی در ماه بهمن (فاصله ۲۱ ژانویه تا ۲۰ فوریه) است. در این بازه زمانی حلول ماه جدید(روز نخست ماه قمری) روز اول سال نو چینی است.
با توجه به آنکه چند سالی است که ایران با چین به صورت گروهی در حوزه گردشگری لغو روادید شده است و از دیگر سو به دلیل روابط خوب سیاسی که دو کشور با یکدیگر دارند، هر سال در بهمن ماه که برابر با تعطیلات سال نو چینی‌هاست، گروه‌های گردشگران چینی به ایران سفر می‌کردند و به نوعی ایران تبدیل به یکی از مقاصد سفرهای سال نو آنها شده بود. اما امسال (۱۴۰۲) اینگونه نبود.
شجاعی همچنین خبر از ورود اینفلوئنسرها برای تقویت بازار گردشگری ایران داده و گفته که «منتظر نمی‌مانیم تا این روند ادامه یابد بلکه برنامه‌ای برای سفر اینفلوئنسرهایی داریم که فالوورهای میلیونی دارند. این اینفلوئنسرها قرار است در بازه زمانی بهمن و اسفند امسال و حتی بهار سال آینده به ایران سفر کنند و از جاذبه‌ها دیدن کنند تا بتوانیم روند بازار ورودی گردشگران را به روند گذشته خود بازگردانیم».
۱۵ بهمن ماه نیز محسن حاجی‌سعید، رئیس هیات‌مدیره جامعه انجمن‌های حرفه‌ای راهنمایان گردشگری ایران در گزارشی از وضعیت صنعت گردشگری در ایران گفته بود که ۳۰ درصد راهنمایان گردشگری از صنعت یا از کشور خارج شده‌اند.
به گفته او، وقتی بحران پیوسته و طولانی‌مدت شود نمی‌توان انتظار داشت که فعالان یک صنف بتوانند به هر طریق در آن صنف باقی بمانند. گردشگری تقریباً ۴ سال است که با بحران‌های مختلف دست‌وپنجه نرم می‌کند و شاید حدود ۴ ماه است که تقریباً فعال شده است.
پیش‌تر نیز ابراهیم پورفرج، رئیس انجمن تورگردانان ایران گفته بود که توقف سفر گردشگران خارجی به ایران باعث تعطیلی صنعت گردشگری و بیکاری گسترده فعالان جامعه تورگردانان شده است. او مشکل اصلی صنعت گردشگری ایران را سفر نکردن گردشگران اروپایی و غربی به ایران حتی به صورت «مجانی» دانست و تاکید کرد: این روزها فقط توریست‌هایی با اهداف زیارتی از کشورهای همسایه به ویژه عراق وارد ایران می‌شوند.
کمتر از یک درصد
بررسی‌های یک وب‌سایت مرجع تحقیقاتی در صنعت سفر و گردشگری در تابستان ۱۴۰۲ نشان داد که سهم ایران از درآمدهای هنگفت صنعت گردشگری جهان، رقمی کمتر از یک درصد است. همچنین آمار و ارقام منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری از نزول چشمگیر ورود گردشگران خارجی به ایران از سال ۲۰۱۹ به بعد حکایت دارد.
براساس آخرین آمار رسمی منتشر شده در وب‌سایت سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) شمار گردشگران ورودی به ایران از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۹ میلادی با شیب ملایمی، روندی صعودی را تجربه کرده است، اما از سال ۲۰۱۹ همزمان با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و وقایع آبان ۹۸ با ثبت رکورد ورود ۲ میلیون گردشگر بین‌المللی به خاک ایران، سقوط چشمگیری در میزان ورود گردشگران بین‌المللی داشته است.
بر این اساس در سال ۲۰۱۹ شاخص گردشگری ایران روی عدد ۱۰۷/۹ بوده است اما در سال ۲۰۲۰ این عدد با کاهش شدید به ۵۵۰/۱ نزول پیدا کرده و در سال ۲۰۲۱ هم با کاهشی دیگر عدد ۸۵۵ را نشان می‌دهد. (این اعداد و آمارهای سازمان جهانی گردشگری بر پایه داده‌ها و آمارهایی است که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ثبت کرده و در اختیار این سازمان بین‌المللی گذاشته است).
مردم آفریقا، منطقه شرق آسیا و پاسیفیک کمترین علاقه را برای سفر به ایران در سالیان اخیر داشته‌اند و خاورمیانه اروپا و جنوب آسیا، منبع اصلی تامین گرشگران خارجی برای ایران بوده است. همچنین سهم سفر دریایی گردشگران خارجی به ایران در دو دهه اخیر بسیار کم بوده و در چهار سال اخیر تقریبا به صفر رسیده است. در سال ۲۰۲۰ در مجموع ۸۷.۴ درصد از راه زمینی و ۱۲.۶ درصد نیز از راه هوایی به ایران سفر کرده‌اند و این آمار در سال ۲۰۲۰ به ترتیب ۱/۶۵ درصد و ۸/۳۴ درصد بوده است.
نکته دیگر در آمارهای سازمان جهانی گردشگری این است که در سال ۲۰۱۶ (آخرین سالی که این اطلاعات در اختیار آنها قرار گرفته است) ۹۹/۷ درصد از مسافران ورودی با «اهداف شخصی» و تنها ۰۳/۰ درصد با مقاصد «تجاری: و «کسب‌وکار» به ایران سفر کرده‌اند.
بسیاری از فعالان و کارشناسان گردشگری پیش‌بینی می‌کنند در وضعیت موجود که بسیاری از کشورها هشدار منع سفر به ایران داده‌اند، این رکود تداوم داشته باشد.
باید امنیت را بالا برد
کارشناسان با برشمردن برخی محدودیت‌های گردشگری و مشکلات آژانس‌های توریستی و هواپیمایی معتقدند این مشکلات درحالی برای شرکت‌های ایرانی وجود دارد که کشورهای همسایه مانند عربستان، قطر و امارات سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه گردشگری و صنعت هوایی انجام داده و به قطب‌های جهانی در این زمینه تبدیل شده‌اند.
این درحالی است که در روزهای ابتدایی بهمن ماه اعلام شد که دولت صدور ویزای توریستی برای شهروندان ۲۸ کشور را یک‌طرفه لغو کرده که از اروپا تنها چهار کشور کرواسی، صربستان، بوسنی و بلاروس در فهرست کشورهایی بودند که شهروندانش می‌توانند بدون اخذ ویزا به ایران سفر کنند.
در شرایطی که صنعت توریسم ایران با بحران مواجه است، عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی جمهوری اسلامی هجدهم تیرماه در واکنش به پلمب مراکز گردشگری به دلیل رعایت نشدن حجاب اجباری گفته بود: «فعلاً سرویس بهداشتی اولویت اول مردم است».
همچنین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری دیروز و همزمان با آغاز به کار نمایشگاه گردشگری گفته که باید با شرایط موجود و بدون ایجاد تغییر گردشگر به ایران بیاید. او گفته «اینکه برخی بهانه می‌آورند که اگر بخواهیم گردشگری را توسعه بدهیم پس در اصول و مبانی تجدیدنظر کنیم کاملا نادرست است. امروز جاذبه‌های بسیاری در ایران وجود دارد که با حفظ همین اصول و مبانی، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند».
با این حال بسیاری از فعالان گردشگری، این صنعت را درحال احتضار می‌بینند و دیگر امیدی به آینده شغلی خود ندارند.
مجتبی برزویی، راهنمای انگلیسی و فرانسوی زبان می‌گوید: گردشگری صنعتی رو به احتضار است. درحال حاضر توریست‌های بسیار کمی به کشور سفر می‌کنند، در واقع توریستی به کشور سفر نمی‌کند.
به گفته او، اوایل دی ماه که راهنمایی دو توریست را بر عهده گرفتم، متوجه شدم ۹۵ درصد هتل‌های ایران خالی است و اصلاً تورهای گروهی به کشور وجود ندارد. روسیه و چین از نظر سیاسی به مواضع دولت ما نزدیک‌ترند اما این کشورها نیز برای جذب توریست موفق نبوده‌اند و بسیاری از آژانس‌داران نیز درحال تغییر شغل بوده و هتل‌ها در آستانه تعطیلی‌اند.
لیدر‌های توریسم از آمار بسیار اندک حضور توریست‌ها در کشور می‌گویند. به عقیده آنها تعداد توریست‌ها در کشور به صفر رسیده است. حسین عبادتی، راهنمای سفر انگلیسی زبان نیز معتقد است که؛ حضور توریست‌ها در ایران به صفر رسیده است. هیچ تور ورودی در کشور مشاهده نمی‌شود. تعداد اندکی توریست در کشور حضور دارند، آن هم تورهای روسی است. مسافر از روسیه به کشور سفر می‌کند اما از مقاصد دیگر نه. درحال حاضر راهنمایان روسی‌زبان، تور‌هایی دارند اما بقیه هیچ توری را راهنمایی نمی‌کنند.
او تنها راهکار جذب توریست در کشور را بالا بردن امنیت می‌داند. به اعتقاد او؛ نکته مهم اینجاست که امنیت روانی بسیار مهم‌تر است. در چند ماه اخیر چند شهروند خارجی دستگیر شدند و این تصور ایجاد شد که برای توریست خارجی در کشورمان امنیت وجود ندارد، در صورتی که اینگونه نیست.
