بازگشت به ام‌کلثوم

صنعت سینما در عربستان تا سال ۲۰۱۸ که سالن‌های سینما پس از ۳۵ سال بازگشایی شد، تقریباً وجود نداشت اما این کشور عربی با سرمایه‌گذاری هنگفت در عرصه سینما و برگزاری جشنواره پرزق‌وبرق دریای سرخ و در کنار آن ایجاد مشوق‌هایی برای تولید مشترک با سایر کشورها، با شتاب فراوانی خود درصدد جبران عقب‌ماندگی خود در این حوزه است. در راستای تحولات فرهنگی اخیر در عربستان، این کشور خاورمیانه که تنها چند سالی است سالن‌های سینمای خود را به روی مردم گشوده است، حالا نه ‌تنها به بزرگ‌ترین بازار سینمایی خاورمیانه تبدیل شده بلکه از حیث رشد فروش سینما در رتبه نخست جهان قرار گرفته است. فروش سینمای عربستان در ۶ ماه نخست سال ۲۰۲۳ عدد ۲/۱۳۲ میلیون دلار را ثبت کرده و پیش‌بینی می‌شود، ارزش بازار سینمای عربستان تا سال ۲۰۳۰ به یک میلیارد دلار برسد. سالن‌های سینما در عربستان که تنها ۵ سال است در این کشور ایجاد شده‌اند، توانستند رکورد رشد فروش در تمام دنیا را جا‌به‌جا کنند. نکته جالب درباره سالن‌های عربستان این است که فیلم‌های هالیوودی با کمترین استقبال و فیلم‌های کمدی عربی با بالاترین استقبال مواجه می‌شوند.
پاییز امسال فیلم مهیج «پیک شب» رکورد گیشه سینمای عربستان را برای یک تولید داخلی شکست و با عبور از فیلم هالیوودی «ونکا» به صدر جدول فروش رسید. این فیلم پس از اکران در سراسر عربستان سعودی از ۱۴ دسامبر ۵۸/۱ میلیون دلار از محل ۱۱۴ هزار مخاطب کسب کرد تا بالاترین افتتاحیه برای یک عنوان داخلی را از زمانی که عربستان سعودی به ممنوعیت ۳۵ ساله فعالیت سینماها در دسامبر ۲۰۱۷ پایان داد به نام خود ثبت کند. «پیک شب» درحالی صدرنشین گیشه هفتگی سینمای عربستان شد که فیلم سینمایی «ونکا» محصول برادران وارنر با فروش ۶۱۶ هزار دلاری در مقام دوم و انیمه «پسر و مرغ ماهیخوار» ساخته «هایائو میازاکی» از استودیو جیبلی با ۱۹۵ هزار دلار به رتبه سوم اکتفا کرد.
این درحالی است که تنها ۱۳ درصد از اکران‌های سال ۲۰۲۳ در عربستان به زبان محلی بودند و با این حال بیش از ۳۶ درصد از گیشه از محل اکران این فیلم‌ها به دست آمده که نسبت به سال‌های گذشته رشد ثابتی داشته است.
با این میزان فروش فیلم بومی طبیعی است که مسئولان این کشور به فکر رونق دادن بیشتر به صنعت سینمای این کشور بیفتند. به‌ خصوص با تغییر رویکرد بن‌سلمان در اجرای سیاست‌های فرهنگی در این کشور روی صنعت سینمای عربستان، سرمایه‌‌گذاری جدی صورت گرفته و کارگردانانی از سراسر دنیا برای ساخت فیلم بسیج شدند تا با بودجه‌های چندین میلیون دلاری، فیلم‌هایی را مقابل دوربین ببرند. حالا عربستان تنها کشور عربی است که به طور جدی بر تولید فیلم‌هایی با حضور بازیگرانی با دستمزدهای بالا اصرار دارد؛ «ژان دوباری» فیلم افتتاحیه جشنواره کن امسال و پنج فیلم دیگر در بخش‌‌های مسابقه اصلی و نوعی نگاه کن با حمایت عربستان ساخته شد.
از آن سوی، کارگردانان بومی هم تشویق می‌شوند برای تماشاگرانی که رفتن به سالن سینما را به تفریحات تازه خود در این کشور افزودند، فیلم‌های عربی تولید کند. یکی از مهم‌ترین این تولیدات، ساخت فیلمی درباره «ام‌کلثوم» مشهورترین خواننده جهان عرب است. کارگردانی این فیلم را مروان حامد فیلمساز پیشرو و مطرح مصری به عهده می‌گیرد که این روزها فیلم «کایرا و ال گن» او با موفقیت فراوان روی پرده سینماهای کشورهای عربی منطقه است. نقش اصلی «ام‌کلثوم» را هم مونا زکی، بازیگر سرشناس مصری بازی خواهد کرد. شرکت تازه‌تاسیس سینمایی جنرال اینترتینمنت آتوریتی این کشور عرب زبان حاشیه خلیج‌فارس، تهیه‌کننده «ام‌کلثوم» است. «ام‌کلثوم» اواخر دهه ۲۰ میلادی تبدیل به اولین خواننده جهان عرب شد که کارهایش را میلیون‌ها شنونده عرب‌زبان از طریق وسیله‌های ارتباط جمعی جدید همچون رادیو، گرامافون، تلویزیون و حتی سینما شنیدند. فعلا اطلاعی از داستان ام‌کلثوم در دست نیست و کسی نمی‌داند کدام بخش‌های زندگی این خواننده قرار است به صورت فیلم سینمایی درآید. مروان حامد هم در این رابطه توضیحی نداده و مشخص نیست که داستان فیلم تمام زندگی خواننده را به تصویر می کشد یا تنها بخش‌های مهم و تعیین‌کننده زندگی او را به نمایش خواهد گذاشت. اما آنچه مسلم است این است که ساخت چنین فیلمی در عربستانی که به تازگی پای ستارگان موسیقی پاپ اعم از زن و مرد به آن باز شده و کنسرت‌های پرزرق‌وبرق در آن برگزار می‌شود در راستای همان سیاست‌هایی است که قرار است بن‌سلمان از خاورمیانه، اروپای جدیدی بسازد. ام‌کلثوم، خواننده‌ای است که در تمامی دنیای عرب، محبوب و مشهور بود و اگر فیلمی بخواهد تمامی مرزها را در خاورمیانه بشکند و آوازه فروشش دنیا را پر کند‌ دقیقاً فیلمی درباره شخصیتی است که چهره محبوب عرب‌زبانان باشد. در واقع می‌توان گفت، ام‌کلثوم و زندگی پرفراز‌ونشیب او بهترین سوژه و داستان برای اکران در کشورهای عربی است که هم فروش خوبی خواهد داشت و هم تحولی عظیم در صنعت سینمای عربستان ایجاد خواهد کرد. بن‌سلمان اواخر تابستان امسال گفت: «باور دارم خاورمیانه، اروپای جدید خواهد بود و ۵ سال دیگر عربستان کشوری کاملاً متفاوت می‌شود. این جنگ سعودی است. این جنگ من است. می‌خواهم قبل از آنکه از دنیا بروم، خاورمیانه را در صدر دنیا ببینم». بدون‌شک ساخت فیلمی درباره خواننده محبوب جهان عرب، مقدمه این جنگ و شاید یکی از برگ‌های برنده آن باشد.