توسط : محمد عطریانفر
محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران می‌گوید که استقرار دولت روحانی و پیامد یک فراز و بازه دو ساله مذاکرات حرفه‌ای و نیرومند، ایران توانست در ۱۳۹۴ به دستاورد عظیم دانش هسته‌ای دست یابد. جایگاه و توافقی که با محوریت و کارگزاری دیپلماسی خارجی ایران یعنی آقای محمدجواد ظریف به ثمر نشست و آن مسأله برجام بود. برنامه جامع هسته‌ای ایران به‌گونه‌ای بود که اجازه می‌داد، ایران حق غنی‌سازی را برای خود داشته باشد اما در چارچوب پادمان‌ها و الزامات پذیرفته شده هسته‌ای جهان حرکت کند و با تضمین‌‌های کافی، اعتمادسازی خود را با دنیای پیرامون تقویت کند. بنابراین، این دستاورد به ما اجازه می‌داد که بتوان به حل همه بحران‌های تحریم رسید و سایۀ شوم تحریم شکننده را از سر کشور و مردم رفع کرد. اما با پیروزی ترامپ در انتخابات و بد عهدی و خروج آمریکایی‌ها از برجام و البته برخی تندروی‌ها که در داخل از سوی عناصر افراطی داشتیم، نتوانستیم سایه شوم تحریم‌ها را از سر کشور رفع کنیم.
او در گفت‌وگویی که با جماران داشت درباره چالش‌ها، ابرچالش‌ها و بحران‌های پیش روی دولت در عرصه‌های مختلف تحلیل کرده است. عطریانفر گفت: نخست چالشهای فرامرزی است که طی سه دهه گذشته بر سر راه اِعمال مدیریت دولت‌های مستقر در ایران قرار داشته و دارد و عمدتاً واجد سیرتی و جنسی واحد است و ماهیت یکسانی دارند. کشور در دوره بحرانی عمیقی به سر می‌برد. روابط بین‌المللی ایران در نسبت با کشورهای منطقه و قدرت‌های بزرگ جهان، دچار چالش سنگینی است. چالشهای جهانی بین ایران و کشورهای دنیا عمدتاً تابعی از تحولات و تنش‌های مهم هسته‌ای است که ما را در فرآیندی سنگین در نبرد تمام عیار با قدرت‌های بزرگ جهانی قرار داده است.
به گفته عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران، مشخصاً از سال‌های میانی دولت دوم سیدمحمد خاتمی به این سو، موضوع هسته‌ای ایران در صدر گفت‌وگوها، چالش‌ها و مناقشه‌های جهانی به‌خصوص در پیوند با قدرت‌های هسته‌ای بزرگ قرار دارد. در مقاطعی این چالش بین ایران و کشورهای اروپایی بود سپس آمریکا هم به روند مناقشه‌ها اضافه شد. بر اساس برآوردهای کلی و در طول تاریخ سرنوشت حاکمیت دولت- ملت در ایران و از جمله در مقایسه با چالش‌هایی که بین برخی از کشورهای ضد امپریالیست با دنیای استکبار جهان بوده است، چنین چالش سنگینی که در این دوران بین ایران و قدرت بزرگ جهانی و در رأس آنان آمریکا برقرار شده، نداشتیم. وی ادامه داد: حقیقت این مناقشه به افزایش نیرومندی برمی‌گردد که ایران در فرآیند تاریخی سه دهه گذشته برای خود کسب کرده است؛ این قدرت فراگیر، هم ناشی از استقلال سیاسی ایران و هم متأثر از گفتمان انقلاب ایران است که امام منادی بزرگ او بود و ما ذیل سیاست‌ها، تدابیر و نگاه‌های راهبردی امام در روزگار پسا امام، آن فرآیندها را تعقیب می‌کنیم.
آن طور که محمد عطریانفر می‌گوید، چالش بزرگ ایران به حدّی عمیق و گسترده است که تمامی ابعاد زندگی شهروندان ایرانی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. نظام مقتدر ایران در یک فرصت نه چندان فراخ طی سه دهه بدون اینکه از مشارکت، کمک و ظرفیت علمی قدرت‌های هسته‌ای استفاده کند، توانست توان هسته‌ای خود را افزایش دهد و با توجه به دستاورد دانشمندانی که داشت جزو خانواده اتمی جهان شد.
سایه شوم تحریم‌ها را از سر کشور رفع کنیم
در ادامه این گفت‌وگو، محمد عطریانفر گفت: اگرچه وفق سیاست‌ها و تدابیری که رهبری اتخاذ و اعلام کرده، ما هیچ‌گاه قصد تولید سلاح هسته‌ای نداریم اما به هرحال این امر به خاطر اصل توانمندی غنی‌سازی، نگرانی بسیاری برای دشمنان ایجاد کرده و لاجرم شهروندان در این رویارویی تمام عیار، تبعات و هزینه‌های سنگینی را می‌پردازد. این چالش بزرگ جهانی علیه ایران از سال‌های ۸۰ (دولت دوم آقای خاتمی) تا به امروز ادامه پیدا کرده اگرچه با فراز و فرودهای سیاسی بسیاری مواجه بوده است.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران با بیان اینکه امروز جوان و نیروهای کارآمد ایرانی تحت فشار تحریم بخشی از توان، میدان رقابت و دستاوردهای خود را از دست داده و نمی‌تواند به آنچه اراده کرده برسد، افزود: از این منظر، تمامی دولت‌هایی که در طول سالیان دو دهه در ایران مستقر شدند، این چالش عمده آنها بوده است که یک روزی باید حل شود. دولت‌ها در ایران با توجه به موقعیتی که قانون اساسی به آنها اختیاراتی می‌دهد، مسئول و متکفل حل مشکلات اقتصادی و معیشتی و آینده‌نگری برای نسل جوان و دیگر اقشار ملت ایران هستند. آثار شکننده و تبعاتی که از ناحیه تحریم امروزه به بار نشسته، اقتصاد ایران را فلج و تحت فشار قرار داده است؛ به گونه‌ای که در بلندمدت، نرخ تورم در ایران سالیان متمادی وحشتناک اوج گرفته، سبد خرید مردم تضعیف و معیشت مردم دچار آسیب شده است و دهک‌هایی از طبقات متوسط شهری از لایۀ میانی به دهک‌های پایین‌تر سقوط کرده‌اند و جزو طبقات فقیر محسوب می‌شوند. لذا رادیکالیسم امریکایی و داخلی، مخاطرات داخلی زیادی را بر سر راه ملت ایران قرار داده است.
وی ادامه داد که با این مقدمه تفصیلی بر آن است که اعلام کند دولت‌های مستقر اعم از خاتمی، احمدی‌نژاد، روحانی و رئیسی با چنین مصائبی مواجه بوده‌اند و امروز آقای پزشکیان وارث این مشکلات است و باید بتواند از این عقبه تاریخی و سنگین عبور کند. به اعتقاد عطریانفر، چالش دوم به ناترازی و بی‌عدالتی عملکرد مسئولان حوزه‌های انتصابی نظام در قیاس با مسئولیت‌پذیری مدیران در حوزه انتخابی برمی‌گردد. متأسفانه ایران اسیر کج‌فهمی و توسعه نایافتگی برخی مسئولان خود به خصوص در بخش‌های انتصابی قدرت سیاسی است.
وی با بیان اینکه این نگاه بسیار مخاطره‌آمیز است، گفت: چون برای شهروندان و نظام اهمیت ندارد کدام گفتمان به قدرت برسد، مهم این است هر گفتمانی که قدرت اجرایی کشور را به دست بگیرد، موظف است به ملت و شهروندان ایرانی خدمت کند. طبعاً وقتی بخش انتصابی قدرت سیاسی ایران علیه بخش‌های انتخابی مقاومت و مخالفت می‌کند و درگیر می‌شود، نتیجه آن مناقشه فرساینده، سخت و بی‌معنا در چشم مردم می‌رود و رفاه و آسایش و امنیت و رضایتمندی مردم را ضعیف می‌کند.
دولت پزشکیان باید چالش‌ها را مدیریت کند
آن‌طور که محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران در ادامه سخنانش می‌گوید: امروز دولت آقای پزشکیان با چالش عمده هسته‌ای، تحریم، حل مناقشه ایران با دنیا و متقابلاً حل مناقشه جهان با ایران مواجه است. ایشان باید این چالش‌ها را مدیریت کند تا بتواند کشور را در تراز واقعی و منطقی خود قرار دهد. این چالشی میراثی است که برای رییس جمهور منتخب از گذشته‌ها رسیده و به فوریت در برابر چشم و راه آقای پزشکیان قرار دارد. علاوه بر این چون آقای پزشکیان با گفتمان اصلاح‌طلبی به قدرت رسیده و برخلاف باور و تحلیل‌های آماریِ حضرات رقیب به پیروزی رسیده و آنها را شکست داده و از صحنه خارج کرده (که به شدت آنها را عصبانی کرده چون علاقه داشتند بعد از رحلت مرحوم آقای رئیسی؛ دولت بعدی نیز گفتمان آنان را نمایندگی کند و این اتفاق نیفتاده است) پیش‌بینی می‌کنیم ممکن است در مقام مخالفت علیه دولت بسیج شوند و زیان‌هایی به کشور وارد کنند.
نظر عطریانفر درباره اینکه در حوزه مسائل اجتماعی با چالشهای جدی مثل مسأله حجاب، رو به پیری رفتن مردم ایران و غمگین بودن ایرانی‌ها مواجهیم، این است که پیش‌تر به بحث تحریم و مشکلات اقتصادی مردم اشاره شد اما نگاه ما به دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی، فرادولت است. فراتر از دو گفتمان چپ و راست. چالشهای فرهنگی و اجتماعی بیشتر به تفاوت در نگاه برمی‌گردد. نگاه متفاوتی که یک روز باید دوگانگی و پراکنگی نگاه را حل کرد. وی با بیان اینکه در طول تاریخ ۴۵ ساله انقلاب ایران تا به امروز دو نظریه گفتمانی داشته و داریم، گفت: برخی جمهوریت را وجه تبعی و عارضی بر اسلامیت نظام می‌دانند و برخی آن را جزء‌لاینفک و جنبه ذاتی حاکمیت به رسمیت می‌شناسند. گفتمان حضرت امام(ره) از جنس دوم است. وی ادامه داد: این گفتمان متفاوت از نظریه‌ای است که می‌گوید: رأی مردم تشریفاتی است و نقش مردم در مقام تأیید عملکرد ما باید به کار آید و صحت عمل مجریان، مدیران و حاکمان، تابعی از رأی مردم محسوب نمی‌شود. آنها تصور می‌کنند، تافته جدا بافته‌اند و پدیده‌هایی از مردم بهتراند و باید برای ملت و کشور فارغ از پسند شهروندان برای آنان تصمیم بگیرند. این دو نظریه در طول تاریخ انقلاب تاکنون با هم جنگیده‌اند. امروز که ما با مشکلات جهانی مواجه هستیم، نظریه‌ای که مردم را در موقعیت واقعی خود به رسمیت نمی‌نشاند همان جریانات تندرو، رادیکال و افراطی است که در حوزه اصول‌گرایی موج می‌زند و برخی از بحران‌ها و تشنجات را در جامعه به وجود می‌آورد.
به باور عطریانفر، موضوع مباحث فرهنگی و چالشهای اجتماعی در این گفتمان باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اگر چنانچه بخواهیم به صورت اصولی مشکلات جامعه را تحلیل و حل کنیم، چاره‌ای نداریم مگر اینکه به گفتمان عزتمندی که امام پایه‌گذار آن بود، برگردیم. حتی مردم اگر در برخی از مشکلات و مصیبت‌های اجتماعی و فرهنگی خود، تلقی اشتباه داشته باشند و از منظر حضرات و رهبران سیاسی و فرهنگی کشور دچار اشتباه و ارتکاب آن شوند، خودشان باید یک روزی آن اشکال را حل کنند. او در ادامه سخنانش با تاکید بر اینکه حجاب هم از جمله این موضوعات است و نمی‌توان با جبر حکومت، مردم را در مباحث اجتماعی به خط کرد، گفت: جامعه ایرانی، سربازخانه و پادگان نیست که به فرمودۀ رهبران، شهروندان به خط شوند و گوش به فرمان، اجرای فرمان کنند. فرامین اجتماعی و فرهنگی، تابعی از حل مسأله در درون و در ذهن جامعه است. توفیق پایدار رهبران این است که در سویدای قلب و روح و روان مردم نفوذ کنند، دغدغه‌های مردم را بفهمند و راهکارهای فطری و طبیعی ارائه کنند. به جبرِ سرنیزه حکومت، نمی‌شود تحولاتی را در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی رقم زد.
عطریانفر در پایان این مصاحبه عنوان کرد: مسأله حجاب که در ایران همیشه چالشی بوده، واکنش منطقی حاکمیت در گذشته‌های دور به گونه‌ای بود که جامعه خود باید ناهنجاری‌های اجتماعی فرهنگی را اصلاح کند. البته بخشی از اصلاح جامعه می‌تواند تابعی از فرصت‌هایی باشد که رهبران سیاسی و مشخصاً نهاد قدرت در روند تربیت کاملاً فرهنگی جامعه در پیش بگیرد. حاکمیت تکالیفی دارد که جامعه را نسبت به جنبه‌های مثبت فرهنگی‌اش توجیه کند و بستر تربیت نسل‌های جوان را آماده کند؛ اینکه حکمرانان گامی به سمت تربیت مردم، جامعه و نسل جوان برندارند و سیاست‌های خشن و سرکوب‌گرانه‌ای پیش بگیرند و تصور کنند که مردم موظف‌اند، سویدای ذهن و آرمان حاکمیت را بخوانند و مطابق آن عمل کنند، چیزی است که عملاً شکست خورده و در گفتمان امام پذیرفته شده، نیست.
وی معتقد است که مسئولان ارشد نظام باید به این نکته واقف شوند که دیدگاه امام در مباحث اجتماعی و فرهنگی این بود که جامعه خود باید بالنده شود، ارتقا پیدا کند و بفهمد. البته حاکمیت و نهاد قدرت مسئولیت دارند، زمینه تربیتی جامعه را به گونه‌ای فراهم کنند تا مردم، با فهم و تدبیر خودشان به سطحی از منزلت و فهم اجتماعی و فرهنگی دست پیدا کنند و آن را مبنای حیات سیاسی و اجتماعی خود قرار دهند.
