توسط : احساس خطر ترامپ از ائتلاف سهگانه
دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در موضعی کمسابقه، به دیدار روزهای اخیر مسئولان ارشد چین، روسیه و هند در نشست شانگهای واکنش نشان داد. وی با انتشار پیامی در تروث سوشیال ضمن انتشار عکسی مشترک از سران روسیه، چین و هند نوشت: «به نظر میرسد هند و روسیه را به چین تاریک باختهایم.» وی در ادامه افزود که امیدوار است این سه کشور آیندهای طولانی و پررونق با هم داشته باشند! ترامپ پیشتر در پیامی با اشاره به رژه نظامی بزرگ ارتش چین نوشت: «سؤال بزرگی که باید به آن پاسخ داده شود این است که آیا شی جینپینگ، رئیس جمهور چین از کشورش به خاطر حجم عظیم حمایت و بهای انسانی که ایالات متحده آمریکا به چین داد تا به آن در تضمین آزادیاش در مقابل مهاجم خارجی غیردوست کمک کند، اشاره خواهد کرد یا خیر.» به باورتحلیلگران و ناظران غربی سیاستهای تعرفهای دونالد ترامپ نهتنها روابط واشنگتن و دهلینو را تضعیف کرده بلکه به گفته کارشناسان میتواند به تقویت پیوندهای چین و هند بینجامد. چین با بهرهگیری از این فرصت در حال بازتعریف جایگاه خود در نظم نوین جهانی است. هند در حالی روند جدید در سیاست خارجی را پیش گرفته است که روابط این کشور با آمریکا تحت ریاستجمهوری ترامپ تضعیف شده؛ مذاکرات تجاری بینتیجه مانده و اعمال تعرفه ۵۰درصدی بر کالاهای هندی بهدلیل خرید نفت روسیه، نگرانی صادرکنندگان هند را افزایش داده است. همزمان، مسکو و دهلینو با تکیه بر شراکت دیرینه دوران جنگ سرد، کانالهای همکاری را حفظ کردهاند. گردهمایی اخیر رهبران چین، روسیه و هند در چین نیز بازتاب زیادی در محافل سیاسی و رسانه ای غرب داشته است. اندیشکده فارن افرز در تحلیلی به قلم «جیک سالیوان» و «کرت ام. کمپبل» که در دولت جو بایدن سابقه خدمت به عنوان مشاور امنیت ملی و معاون وزیرخارجه را داشتند معتقدند که واشنگتن باید دهلینو را به خود نزدیکتر کند، نه دورتر. در فرازهایی از این تحلیل آمده است: در شرایطی که جهان درگیر دگرگونیهای ژئوپلیتیک، جنگ اوکراین، بحران تایوان و بازترسیم اتحادهای منطقهای است، روابط واشنگتن و دهلینو نیز در نقطهای حساس قرار دارد. دو نویسندهی سرشناس حوزه سیاست خارجی آمریکا، هشدار دادهاند که اگر ایالات متحده نتواند هند را در چارچوب یک ائتلاف راهبردی پایدار حفظ کند، خطر از دست رفتن یکی از مهمترین شرکای استراتژیک قرن بیستویکم وجود دارد.
بحران اعتماد و پیام دهلی نو
به گفته نویسندگان، روابط آمریکا و هند در سالهای اخیر دچار تنش شده است:
سیاستهای تعرفهای و تجاری دولت آمریکا، بیاعتمادی اقتصادی ایجاد کرده است.
نگاه واشنگتن به دهلینو همچنان در چارچوب سنتی «موازنه هند ـ پاکستان» تعریف میشود؛ حال آنکه هند امروز یک بازیگر مستقل جهانی است.
در سطح سیاسی، اظهارنظرهای تند مقامات آمریکایی و بیتوجهی به حساسیتهای هند، باعث سردی روابط شده است. نخستوزیر نارندرا مودی نیز پیام روشنی به غرب داده: «من گزینههای دیگری دارم.» اشاره او به روابط رو به گسترش با چین و روسیه است. در چنین شرایطی، از نگاه کامبل و سالیوان، خطر واقعی این است که شکاف فعلی به بحرانی غیرقابل ترمیم تبدیل شود.
چرا هند برای آمریکا حیاتی است؟
وزن ژئوپلیتیک: هند تنها دموکراسی بزرگ آسیایی با رشد اقتصادی سریع است که میتواند در برابر نفوذ چین موازنه ایجاد کند.
بازار و اقتصاد: اقتصاد هند با بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت، در حال تبدیل شدن به سومین اقتصاد بزرگ جهان است.
نقش امنیتی: حضور هند در ائتلافهایی مانند «کواد» شامل آمریکا، ژاپن، استرالیا، هند نشان داده که میتواند وزنهای مهم در امنیت هند ـ پاسیفیک باشد.
فناوری و نوآوری: از انرژی هستهای تا فناوریهای دیجیتال و فضایی، همکاری هند با آمریکا میتواند زنجیره تأمین جهانی را متنوع و امنتر کند.
مقاله تأکید میکند که آمریکا باید به جای فشار، یک ائتلاف راهبردی ۱۰ ساله با هند شکل دهد که:
شامل همکاری در حوزه دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی باشد.
به زنجیرههای تأمین فناوری و انرژی پاک پیوند بخورد.
در مسائل جهانی مانند تغییرات اقلیمی و امنیت سایبری نیز به اشتراک عمل برسد.
مهمتر از همه، استقلال استراتژیک هند را به رسمیت بشناسد.
طبق این مقاله چنین ائتلافی نیازی به «معاهده دفاعی متقابل» به سبک ناتو ندارد بلکه باید بر همگرایی منافع و اهداف مشترک استوار باشد.
هشدار در مورد نگاه سنتی واشنگتن
یکی از نقدهای اصلی مقاله این است که آمریکا نباید روابط با هند را همچنان در سایه پاکستان تعریف کند. دوران «هند و پاکستان» بهعنوان دو ضلع یک معادله سپری شده است. امروز هند خود یک قدرت جهانی در حال ظهور است و باید جایگاهی مستقل در سیاست خارجی آمریکا داشته باشد.
فرصتها و خطرها
فرصت: در صورتی که واشنگتن با احترام و درک متقابل پیش برود، میتواند هند را به نزدیکترین شریک راهبردی خود در آسیا تبدیل کند؛ چیزی که برای مهار چین حیاتی است.
خطر: در صورت ادامهی رویکرد سرد و فشارزا، هند ممکن است عملاً به سمت محور چین – روسیه متمایل شود و آمریکا بزرگترین فرصت ژئوپلیتیک خود در قرن بیستویکم را از دست بدهد.
دو نویسنده در پایان تأکید میکنند که آیندهی نظم بینالملل بهشدت به روابط آمریکا و هند وابسته است. آنها هشدار میدهند:
سیاست «دوری از هند» میتواند برای واشنگتن هزینهای سنگین داشته باشد.
باید هند را نه صرفاً یک متحد منطقهای بلکه یک شریک جهانی دانست.
تنها در صورت ایجاد یک ائتلاف پایدار و واقعبینانه است که میتوان به موازنهای موفق در برابر چین و ثبات بیشتر در نظام بینالملل دست یافت.
