توسط : تصویب اعلامیه نیویورک برای آینده فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل
گروه بینالملل: مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز جمعه ۱۲ سپتامبر، برابر با ۲۱ شهریور ۱۴۰۴، شاهد رأیگیری و تصویب طرحی بود که بار دیگر مساله تشکیل دولت فلسطینی با راهکار موسوم به «دو دولتی» را مورد تأکید قرار میداد. در نتیجه این رأیگیری، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اکثریت قاطع به قطعنامهای که توسط فرانسه و عربستان سعودی ارائه شده بود و «اعلامیه نیویورک» در مورد حل مسالمتآمیز مساله فلسطین و اجرای راهحل دو دولتی و تشکیل کشور فلسطین را تأیید میکرد، رأی داد. این قطعنامه با کسب ۱۴۲ رأی مثبت، ۱۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع، «اعلامیه نیویورک» درباره حلوفصل مسالمتآمیز موضوع فلسطین و راهکار دو دولتی را تصویب کرد. اعلامیه ۷ صفحهای نیویورک، نتیجه یک کنفرانس بینالمللی در سازمان ملل متحد در ماه ژوئیه به میزبانی عربستان سعودی و فرانسه درباره این مناقشه چند دههای است. ایالات متحده و اسرائیل این رویداد را تحریم کردند. این طرح که با رأی مخالف آمریکا و رژیم اسرائیل مواجه شد، یک روز پس از آن تصویب شد که «بنیامین نتانیاهو»، نخستوزیر اسرائیل، اعلام کرد کشور فلسطین تشکیل نخواهد شد. نکته قابل تأمل در رأیگیری روز جمعه، عدم حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از حامیان مهم مساله فلسطین بود؛ غیبتی که شاید موجب ایجاد ابهام در نقشآفرینی تهران در قبال مساله نخست جهان اسلام در سازمان ملل متحد شده باشد. در این باره اشاره به این نکته ضروری است که موضع ایران درباره مساله فلسطین همواره بر یک اصل بنیادین استوار بوده است: صلح پایدار و واقعی تنها زمانی محقق میشود که حقوق تاریخی و غیرقابل سلب ملت فلسطین به رسمیت شناخته شود. در طول چهار دهه گذشته تهران بارها اعلام کرده که راهکار موسوم به «دو دولتی» در شرایط فعلی نهتنها قادر به پایان دادن به بحران غرب آسیا نیست بلکه با نادیده گرفتن ریشههای اصلی درگیری عملاً به تداوم وضعیت موجود یاری میرساند. ایران در توضیح علل خودداری از مشارکت در رأیگیری مجمع عمومی سازمان ملل درباره قطعنامه پیشنهادی فرانسه و عربستان سعودی بر این نکته تأکید کرده است که این بیانیه نهتنها به ریشههای واقعی بحران فلسطین و منطقه غرب آسیا نمیپردازد بلکه راهحلی عملی و واقعبینانه برای پایان دادن به این درگیریها هم ارائه نمیدهد. ایران همچنین به صراحت اعلام کرده که درخواست بیانیه برای خلع سلاح گروههای مقاومت فلسطینی برخلاف اصول جمهوری اسلامی ایران است. با خودداری از مشارکت در رأیگیری اخیر مجمع عمومی درباره بیانیه نیویورک، ایران بار دیگر بر موضع اصولی و دیرینه خود تأکید کرد؛ موضعی که اشغالگری و سیاستهای آپارتاید رژیم صهیونیستی را ریشه اصلی بحران میداند و هرگونه راهحل تحمیلی و ناعادلانه را محکوم میکند. ایران معتقد است که حذف موضوعاتی چون حق دفاع مشروع فلسطینیان و ایجاد منطقه عاری از سلاحهای هستهای، بیانیه مذکور را از اعتبار حقوقی و سیاسی تهی کرده و نشان میدهد که تنها راه تحقق صلح پایدار، برگزاری همهپرسی آزاد در میان ساکنان اصلی فلسطین و اتکای کامل به اراده مردم این سرزمین است. حذف حقوق ملتهای تحت اشغال عملاً فلسطینیان را در برابر اشغالگری بیدفاع میگذارد.
واکنشها به تصویب «اعلامیه نیویورک»
رئیسجمهور فرانسه تصویب «اعلامیه نیویورک» در مجمع عمومی سازمان ملل را گامی در مسیر حرکت به سوی صلح دانست و بر حمایت پاریس از تشکیل کشور فلسطین تأکید کرد.
تشکیلات خودگردان فلسطین نیز از رأی قاطع اکثریت کشورها برای تصویب اعلامیه نیویورک و ضمائم آن به عنوان نتیجه کنفرانس سازمان ملل متحد در مورد حلوفصل مسالمتآمیز مساله فلسطین و اجرای راهحل دو دولتی که به ریاست عربستان و فرانسه برگزار شد، استقبال کرد. جنبش آزادیبخش ملی فلسطین (فتح) نیز از رأی قاطع مجمع عمومی سازمان ملل متحد که با اکثریت قاطع، اعلامیه نیویورک و ضمائم آن را تصویب کرد و آن را به یک سند رسمی سازمان ملل متحد در تأیید راهحل دو کشور و تجسم حق مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت خود و تأسیس یک کشور مستقل با پایتختی اورشلیم شرقی تبدیل کرد، استقبال نمود. دبیرکل اتحادیه عرب نیز از این اقدام استقبال کرد. «جمال رشدی»، سخنگوی «احمد ابوالغیط»، دبیرکل اتحادیه عرب گفت که رأی قاطع به نفع این قطعنامه نشاندهنده اجماع فزاینده بینالمللی در مورد لزوم پیشبرد اجرای راهحل دو دولتی است و خاطرنشان کرد، کشورهایی که به این قطعنامه رأی مثبت ندادند، در سمت اشتباه تاریخ قرار دارند.
مسیر دشوار تحقق دولت فلسطین
از منظر حقوقی، قطعنامههای مجمع عمومی الزامآور نیستند اما پشتوانهای نمادین برای فشار سیاسی بر اسرائیل و حامیانش ایجاد میکنند. اگرچه اعلامیه فرصتی برای بهبود نسبی شرایط انسانی و بازسازی زیرساختها فراهم میآورد، نبود ضمانت اجرایی و شکافهای داخلی فلسطینی (میان فتح و حماس) میتواند کارآمدی آن را کاهش دهد. به طور کلی، اعلامیه نیویورک بیشتر یک سرمایه سیاسی و نمادین برای فلسطین است تا یک توافق الزامآور. آینده آن وابسته به توانایی رهبران فلسطینی در ایجاد همگرایی داخلی، جذب کمکهای عملی بینالمللی و یافتن راهی برای تعامل با بازیگران مخالف کلیدی است. در غیر این صورت، این سند خطر دارد به یک بیانیه دیپلماتیک بیاثر بدل شود.
