توسط : تعلیق دوباره همکاریهای ایران و آژانس؛ چشمها به نیویورک دوخته شد
گروه بینالملل: شورای عالی امنیت ملی در واکنش به مخالفت شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه جلوگیری از بازگشت تحریمهای مرتبط با برنامه هستهای تهران ضمن تأکید بر ادامه رایزنیهای دیپلماتیک از تعلیق همکاریهای خود با آژانس بینالمللی انرژی اتمی خبر داد.
در جلسهای که به ریاست رئیسجمهور برگزار شد بر این نکته تأکید شد که سیاست جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی، تقویت همکاریها به منظور ایجاد صلح و ثبات در منطقه است.
همچنین اقدامات برخی کشورها در صحنه بینالمللی، از جمله عملیات نظامی و تحریمها، مورد بررسی قرار گرفت. در این چارچوب، عملکرد سه کشور اروپایی در زمینه مساله هستهای ایران نیز مورد بحث قرار گرفت و اعلام شد که به رغم تلاشهای وزارت امور خارجه و ارائه طرحهایی برای حل و فصل موضوع، عملکرد این کشورها عملاً مسیر همکاری با آژانس را با چالش مواجه خواهد کرد.
علاوه بر این به وزارت امور خارجه مأموریت داده شد که در چارچوب تصمیمات شورای عالی امنیت ملی، برای حفظ منافع ملی، رایزنیهای خود را ادامه دهد. مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران در واکنش به این تحولات تأکید کرد: «کشورهای اروپایی با فعال کردن سازوکار ماشه، نمیتوانند جلوی ایران را بگیرند». او در سخنرانی خود افزود: «راه را میبندند؟ مغزها و اندیشهها هستند که راه پیدا میکنند یا راه میسازند». پزشکیان همچنین به بمباران تأسیسات هستهای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت: «نطنز و فردو را میتوانند بزنند اما انسانها هستند که نطنز و مهمتر از آن را میسازند و خواهند ساخت». این اظهارات در حالی بیان شد که نمایندگان ایران، از جمله عباس عراقچی، هفته آینده در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با مقامات اروپایی دیدار خواهند کرد تا ضمن حفظ خطوط دیپلماسی، منافع ملی کشور را پیگیری کنند. از سوی دیگر، نماینده آمریکا در سازمان ملل پس از رأیگیری روز جمعه اعلام کرد که بازگشت تحریمها علیه ایران «مانع دیپلماسی واقعی نخواهد شد». اروپاییها، به ویژه فرانسه، بریتانیا و آلمان موسوم به تروئیکای اروپایی، ایران را تحت فشار قرار دادهاند تا پیش از بازگشت تحریمها، دست به اقدام عملی برای توافق هستهای بزند. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه نیز اخیراً با صراحت از جدی نبودن ایران در مسیر توافق انتقاد کرده است. اما ایران بارها تأکید کرده که بازگشت تحریمها «توجیه قانونی یا منطقی» ندارد و ممکن است همکاری با آژانس را «پایان یافته» تلقی کند.
در حالی که ایران روز ۱۸ شهریور توافقی با آژانس برای دسترسی بازرسان به تمام تأسیسات هستهای خود امضا کرده بود، مقامهای کشور اعلام کردهاند که بازگشت تحریمها، مسیر همکاری را متوقف خواهد کرد. مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، رافائل گروسی نیز خواستار ادامه چارچوب همکاری ایران با آژانس شده است اما وضعیت ذخایر اورانیوم غنی شده ایران و دسترسی بازرسان به تأسیسات هستهای هنوز با ابهام روبهروست.
روند بازگشت تحریمهای سازمان ملل، موسوم به «سازوکار ماشه» به گونهای طراحی شده که غیرقابل وتو بوده و در پایان ماه سپتامبر اجرایی خواهد شد مگر آنکه شورای امنیت سازمان ملل، تصمیم به توقف آن بگیرد. ایران ضمن رد کردن هرگونه نقض تعهدات مندرج در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ طرحی را برای حصول توافق با طرفهای اروپایی ارائه کرده بود ولی تروئیکای اروپایی این طرح را ناکافی و فاقد تضمینهای کافی و نقشه راه روشن و زمانبندی شده، دانستند. ایران همچنین معتقد است که اقدام مخرب این سه کشور و تلاش آنها برای بازگشت تحریمهای شورای امنیت، صلح و امنیت منطقه را به مخاطره میاندازد و ساختار رژیم عدم اشاعه را به شدت تضعیف میکند. ایران برای استفاده از ظرفیتهای دیپلماتیک به منظور جلوگیری از احیای تحریمهای سازمان ملل تا جمعه آینده فرصت دارد. به هر حال باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا در مجمع عمومی سالانه سازمان ملل در نیویورک، ایران میتواند از ظرفیت دیپلماسی در سطوح بالا و در سطح ریاستجمهوری برای گشودن گره مکانیسم ماشه استفاده کند یا نه؟
