توسط : تصمیمگیری “ترامپ” و “نتانیاهو” برای آینده غزه و طرح ۲۰ مادهای رئیسجمهور آمریکا، بیش از آنکه صلحساز باشد، یادآور تقسیمهای تحمیلی دوران استعمار است
همزمان با ورود بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به واشنگتن و دیدار با دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، کاخ سفید دست به اقدامی بیسابقه زد و طرح ۲۰ مادهای خود برای پایان دادن به جنگ ویرانگر در غزه را منتشر کرد. این طرح که تلاش میکند، شعلههای تنش را در یکی از پیچیدهترین نقاط جهان خاموش کند از همان ابتدا بازتابهای گستردهای در سطح بینالمللی بههمراه داشت. برخی کشورهای عربی و اروپایی به آن واکنش مثبت نشان دادند و تونی بلر، نخستوزیر اسبق بریتانیا و گزینه مورد علاقه ترامپ برای اداره موقت امور غزه این طرح را ستود و از رئیسجمهور آمریکا قدردانی کرد. طبق گزارش وال استریت ژورنال اسرائیل در تدوین این طرح، نقش کلیدی داشته و بر برخی اصلاحات در پیشنویس نهایی اصرار کرده است. این سند در حالی برای بررسی از طریق قطر به حماس ارسال شده که نگرانیها درباره عملیاتی بودن آن همچنان پابرجاست.
نکتهای که بیش از همه بحثبرانگیز است، پیشنهاد ایجاد مسیری به سوی تشکیل یک کشور فلسطینی است؛ ایدهای که نتانیاهو پیشتر صریحاً با آن مخالفت کرده بود. با این حال طرح قصد دارد یک نقشه راه روشن برای آینده غزه ارائه دهد، از آزادی گروگانها گرفته تا تضمینهای امنیتی و بازسازی اقتصادی. یکی از برجستهترین بندهای طرح، آزادی ۲۰ گروگان اسرائیلی باقیمانده از سوی حماس و تحویل اجساد گروگانهای جان باخته است. در مقابل، صدها فلسطینی زندانی در اسرائیل آزاد خواهند شد و گفته شده است که این تبادل ظرف ۴۸ ساعت پس از امضای توافق انجام میشود. جزئیات نشان میدهد که پس از آزادی همه گروگانها، اسرائیل ۲۵۰ زندانی فلسطینی با محکومیت حبس ابد و ۱۷۰۰ شهروند بازداشت شده پس از هفتم اکتبر را آزاد خواهد کرد. در ازای تحویل بقایا و اجساد گروگانهای اسرائیلی، اسرائیل ۱۵ جسد دیگر از ساکنان جان باخته غزه را تحویل میدهد، حرکتی که از نظر انسانی و نمادین اهمیت فراوانی دارد.
اما این تنها بخش کوچکی از طرح است. سند کاخ سفید، حماس را موظف میکند تا از قدرت کنار برود و اسلحه خود را زمین بگذارد. علاوه بر این اصلاحاتی در اداره خودگردان فلسطینی پیشبینی شده و اسرائیل باید متعهد شود که حملات خود به قطر، به عنوان میانجی اصلی، را متوقف کند. غزه قرار است با ارائه طرحهای اقتصادی و بازسازی زیرساختها، فرصت تازهای برای زندگی و توسعه داشته باشد. تضمینهای امنیتی از سوی ایالات متحده و دیگر قدرتهای منطقهای نیز بخشی از برنامه است تا کسانی که مجبور به ترک غزه شدهاند، امکان بازگشت داشته باشند و ساکنان فعلی نیز تحت فشار برای ترک منطقه قرار نگیرند.
طبق این طرح، غزه تحت اداره یک نهاد انتقالی جدید اداره خواهد شد و اعضای سابق حماس یا میتوانند در منطقه بمانند و به طرح جدید پایبند شوند، یا اجازه خواهند داشت به کشورهای مشخص نشدهای منتقل شوند. نیروهای دفاعی اسرائیل نیز با امضای توافق متعهد میشوند فوراً تمامی عملیاتها را متوقف کرده و مناطق تصرف شده را بازگردانند. علاوه بر این اسرائیل باید تضمین دهد که غزه را اشغال یا الحاق نخواهد کرد، تعهدی که پس از گزارشهای شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره نسلکشی اسرائیل در غزه، اهمیت حیاتی پیدا کرده است. با وجود تمام این وعدهها و جزئیات، بسیاری از تحلیلگران و روزنامهنگاران معتقدند که طرح بیشتر شبیه یک قمار سیاسی است تا نقشهای عملیاتی برای صلح پایدار. فرد کاپلان، روزنامهنگار آمریکایی، در مقالهای عنوان کرده است که پرسشهای بسیاری همچنان بیپاسخ ماندهاند: چه نهادی روند خلع سلاح را نظارت خواهد کرد؟ منابع مالی بازسازی از کجا تأمین میشود؟ تکلیف فلسطینیانی که نمیخواهند از غزه بروند، چه خواهد شد؟ و نقش تشکیلات خودگردان فلسطینی در اجرای اصلاحات چیست؟ این ابهامات نشان میدهد که این اعلامیه، در بهترین حالت، دریچهای تازه به مذاکراتی پیچیدهتر از مذاکرات دو سال گذشته گشوده و بازیگران بیشتری را وارد صحنه خواهد کرد.از سوی دیگر برخی رهبران عرب، به ویژه سعودیها، تأکید کردهاند که مشارکتشان مشروط به موافقت اسرائیل با از سرگیری مذاکرات برای تشکیل دولت فلسطینی است، خواستهای که نتانیاهو به صراحت رد و اعلام کرده که هرگز آن را نخواهد پذیرفت حتی به شکل ظاهری. این تضاد آشکار میان اهداف بینالمللی و مواضع داخلی اسرائیل نشان میدهد که بدون فشار واقعی ایالات متحده بر تلآویو و فشار اعراب بر حماس، تحقق صلح پایدار در غزه به شدت دشوار خواهد بود.
در حالی که کاخ سفید طرح ۲۰ مادهای را با هیاهو و وعدههای جسورانه اعلام کرده است، واقعیت میدان نشان میدهد که مردم غزه هنوز در زیر سایه جنگ و ناامنی زندگی میکنند. شهرهایی که سالهاست با فقر، خرابکاری و ترس دستوپنجه نرم میکنند، ممکن است تنها در صورت اجرای واقعی این طرح، فرصت کمی برای آرامش پیدا کنند. طرح ترامپ، با تمام اهداف بلندپروازانه و وعدههایش، بیش از هر چیز میتواند آغازگر مسیر دشوار مذاکرات باشد؛ مسیری پرپیچوخم که بازیگران متعدد داخلی، منطقهای و بینالمللی را درگیر میکند.
اگر فشارهای سیاسی و دیپلماتیک واقعی اعمال شود شاید بتوان امیدوار بود که این طرح نقطه شروعی برای صلح باشد اما در شرایط کنونی، بسیاری از کارشناسان معتقدند که تحقق کامل آن هنوز در هالهای از ابهام است. در قلب غزه، شعلههای جنگ همچنان زیر خاکستر صلح موقت کمین کردهاند و هر لحظه میتوانند، شعلهور شوند. در همین حال ترامپ به حماس ۳ یا ۴ روز فرصت داد تا به طرح صلح ارائه شده وی برای غزه پاسخ دهد. او تهدید کرد اگر حماس نپذیرد، یک «پایان غمانگیز» خواهد بود. رهبران حماس در سه دوران مختلف کشته شدند و آنها بهای سنگینی پرداختهاند.
