توسط : نمایندگان جبهه پایداری مجلس خواستار استعفا و کنارهگیری عارف از معاون اولی رئیسجمهوری شدند
گروه سیاسی: محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور در حالی صبح دیروز برای شرکت در بیستوچهارمین اجلاس نخستوزیران سازمان همکاری شانگهای، عازم مسکو شد که فضای رسانهای کشور همچنان متاثر از شایعات درباره استعفای اوست. عارف در رأس هیاتی رسمی و با همراهی محمد اتابک، وزیر صمت، تهران را ترک کرد؛ سفری که طبق برنامهریزی دولت یکی از مهمترین مأموریتهای دیپلماتیک پس از اسنپبک محسوب میشود. درحالی که در روزهای اخیر، برخی رسانهها و منابع ادعاهایی را درباره استعفای معاون اول و جایگزینی او با نامهایی مانند اسکندر مومنی یا اسحاق جهانگیری منتشر کرده بودند؛ شایعهای که طی ماههای گذشته، بارها درباره رئیسجمهور و معاونان او تکرار شده است.
پس از انتشار شایعه، معاون اطلاعرسانی دولت سپس رئیس شورای اطلاعرسانی دولت، این ادعا را قاطعانه تکذیب کردند. الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاعرسانی در گفتوگویی تأکید کرد که هیچ برنامهای برای استعفا وجود ندارد و تمام اعضای دولت محکم و هماهنگ در حال تلاش برای حل مشکلات کشور هستند. علیرضا خامسیان، معاون عارف نیز در واکنش به این شایعه با لحنی تند که نشان میداد تیم معاون اول، این شایعه را بخشی از یک عملیات هدفمند علیه دولت میداند، گفت: «در آستانه یکی از مهمترین سفرهای دولت، کسانی که درکی از منافع ملی ندارند به دنبال حاشیهسازی برای دولت هستند. به چه قیمتی؟ حرمت رسانه و روزنامهنگاری را پاس بدارید».
عارف باید به منزل برود!
اما در حالی که تصاویر حضور عارف در فرودگاه مهرآباد منتشر میشد، تابناک گفتوگویی با کامران غضنفری، نماینده مردم تهران را منتشر کرد که میگفت: «آقای عارف بهتر است به منزل برود و استراحت کند». او با بیان اینکه البته نمایندگان مجلس قبلا چندین بار به دلیل دو تابعیت بودن فرزند عارف به او تذکر داده بودند، افزود: «ما اعلام کردیم که به دلیل این موضوع، ایشان نمیتواند در هیچیک از مشاغل حساس حضور داشته باشد». نماینده مردم تهران در مجلس تاکید کرد: «حکمی که برای عارف در ارتباط با پست معاون اولی ریاست جمهوری صادر شده، خلاف قانون و حضورش هم در آن پست خلاف است». غضنفری افزود: «لذا هرگونه تصمیمی که عارف در پست معاون اولی رئیسجمهور بگیرد و یا هر نامهای که امضا کند، خلاف قانون است و دولت بعد میتواند همه آن نامههایی که به امضای او رسیده را ابطال کند چون از نظر قانونی وجاهت ندارد». او در ارتباط با انتقاداتی که از عارف بابت ناتوانی در مدیریت مطرح میشود، گفت: «این موضوعات هم بیشتر از جانب افراد همطیف ایشان مطرح میشود و معتقدند که عارف، برش، کارآیی در تصمیمگیریها و کارها را ندارد و بهتر است دیگر به منزل برود و استراحت کند. وی به درد کارهای مدیریت اجرایی نمیخورد». البته که اظهارات غضنفری نه با روایت دولت همخوانی دارد و نه با حضور عارف در یک اجلاس بینالمللی و تنها کارکرد آن دامن زدن به شایعات در فضای رسانهای است.
جنگ روایتها یا رقابتهای درونجریانی؟
بر پایه اظهارات منتشرشده کارشناسان سیاسی از دو جناح، برداشت غالب این است که شایعه استعفای عارف بخشی از یک رقابت یا اختلاف درونجناحی نیست و بیشتر به یک جنگ روانی سازمانیافته شباهت دارد؛ جنگی که در آن هم گروههای داخلی و هم رسانهها و کانالهای خارج از کشور مشارکت میکنند.
حسین کنعانیمقدم، فعال سیاسی اصولگرا، ریشه طرح مکرر این شایعات را بخشی در «حمله به عارف پس از ماجرای تابعیت فرزندان» و بخشی دیگر را در «فشار برخی اصلاحطلبان تندرو برای تغییر سیاستهای دولت» میداند. به گفته او: «بخشی از اصلاحطلبان میخواهند از پزشکیان عبور کنند. این جریان انتظار دارد ،کابینه کاملاً مطابق خواستههای طیف رادیکال چیده شود. هر جا دولت خلاف نظر آنها عمل کند، شایعهپراکنی آغاز میشود». از سوی دیگر، او هشدار میدهد که چنین فضاسازیهایی میتواند، بیثباتی سیاسی ایجاد کند و هزینه آن مستقیما بر دوش مردم بیفتد.
اما انتشار دوباره شایعه استعفای عارف را نمیتوان یک اتفاق پراکنده یا هیجان لحظهای دانست؛ مرور رسانهها نشان میدهد این خبرسازی در امتداد یک الگوی تکرارشونده شکل گرفته و هر بار در نقطهای حساس از فعالیت دولت بروز میکند. آخرین نمونه آن درست در آستانه سفر عارف به مسکو بود؛ سفری که اهمیت دیپلماتیک بالایی دارد و همزمانی انتشار شایعه با این رویداد از نگاه برخی از تحلیلگران، نوعی تلاش برای حاشیهسازی و انحراف افکار عمومی از دستورکار دولت تلقی شد.
در کنار این همزمانی، موضوع تابعیت فرزند عارف نیز طی هفتههای گذشته فضای سیاسی را مستعد شایعهپذیری کرده است. حمید رسایی، نماینده مجلس چندین بار مدعی «غیرقانونی بودن» حضور عارف در سمت معاون اول شده اما اظهارات مقامات دولتی نشان میدهد، دولت این ادعاها را فاقد مبنای حقوقی میداند. کامل تقوینژاد، دبیر هیات دولت در گفتوگو با خبرآنلاین تأکید کرده که اگر ایراد قانونی وجود داشت، دستگاههای مسئول از ابتدا ورود میکردند. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در گفتوگو با همین رسانه گفته که از «غیرقانونی بودن» موضوع اطلاعی ندارد.
رقابت، فشار و جنگ روانی
در همین حال، گزارش ها نشان میدهد که اولین جرقه این شایعه از سوی یک رسانه اصلاحطلب زده شده است. مسئلهای که کنعانیمقدم آن را نشانهای از اختلافات درونی اصلاحطلبان و تلاش بخشی از این جریان برای فاصلهگذاری از پزشکیان تفسیر کرده است. در تحلیلهای سیاسی، شایعه استعفا همچنین به عنوان ابزاری برای فشار بر دولت توصیف شده است. ابزاری که در فضای قطبی شده کنونی با کوچکترین جرقهای مجددا مطرح میشود و نشان دهنده آن است که سیاست ایران همچنان درگیر هیاهوی درونی و جنگ روایتهاست. برخی جریانها با طرح مکرر این ادعاها میکوشند، دولت را به تغییرات زودهنگام در کابینه وادار کنند. از سوی دیگر برخی کارشناسان، این موج خبری را بخشی از جنگ روانی در شرایط حساس منطقهای و اقتصادی میدانند.
در واقع استمرار این شایعات ناشی از مجموعهای از عوامل است؛ از ابهامات باقیمانده درباره قانون مشاغل حساس و موضوع تابعیت فرزندان مسئولان گرفته تا فشارهای جناحی برای تأثیرگذاری بر کابینه، تمایل برخی طیفهای اصلاحطلب به فاصلهگذاری سیاسی از دولت، فضای قطبی شده ناشی از تحولات منطقهای و اقتصادی و البته نقش پررنگ شبکههای اجتماعی در تکثیر سریع روایتهای غیررسمی. انتشار همزمان شایعه استعفای عارف در آستانه سفر او به مسکو نیز نشان داد که «عملیات روایتسازی» علیه دولت چهاردهم همچنان فعال است و اظهارنظرهای متفاوت از جمله اظهارات غضنفری و ادعاهای تکراری رسایی در کنار رقابتهای پنهان در جناحهای سیاسی به این شایعات ضریب میدهند. با این حال، تکذیب صریح دولت بهویژه واکنشهای حقوقی و سیاسی منتشرشده، تلاش دارد خط پایانی بر این شایعات بگذارد.
