سیدمحمد خاتمی، رئیسجمهور پیشین کشورمان روز گذشته ضمن دیداری که با اعضای دفتر سیاسی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران داشت، پیامی به سیامین مجمع عمومی این تشکل صادر کرد. او در این پیام، شرط قطعی انتخابات مطلوب را این دانست که اولاً آزاد باشد و تصمیمگیرنده اصلی و نهایی خود مردم باشند؛ دوماً رقابتی باشد تا همه مردم با سلیقههای مختلف،قدرت انتخاب را داشته باشند، سوماً تاثیرگذار باشد یعنی حاصل آن، نهاد و نهادهایی باشد متعلق به مردم، مسئول در برابر مردم و حرکتکننده به سوی آنچه به مصلحت و منفعت مردم است و به عبارت دیگر، انتخابات مطلوب آن است که منجر به استقرار قدرت و سامان حکمرانی و سیاستورزی نظارت شده و کاردان و پاسخگو باشد.
خاتمی همچنین با بیان اینکه هیچکس نمیتواند و نباید در اهمیت انتخابات و نقش ممتاز آن در جامعه تردید کند، گفت: مگر آنان که حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را قبول ندارند و مردمان را محجوران مستضعفی میدانند که نیازمند ارباب و آقا بالاسرند. اگر از من پرسش شود که بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی چه بود؟ میگویم اینکه نظام جانشین رژیم پیشین را یک- جمهوری اسلامی پیشنهاد و معرفی کرد و دو- جمهوری اسلامی به رای مستقیم مردم و ملت گذاشته شد.
رئیس دولت اصلاحات، جمهوریت (همان ساختارى که در دنیای امروز به رسمیت شناخته شده و در بسیارى کشورها استقرار یافته است یعنی جمهوریت مردمسالار) به معنای حاکمیت مردم بر سرنوشت خود، ابتنا قدرت متمرکز، (یعنى دولت به طور عام) بر قدرت منتشر (یعنی مردم و ملت)، ابتنا حاکمیت و مشروعیت آن بر رای و نظر مردم، مسئولیت همه ارکان قدرت متمرکز در برابر مردم، حق مسلم مردم به جابهجایی حکومت بدون توسل به زور و سرانجام، تامین مصلحت عمومی و لوازم اینها یعنی آزادی اندیشه، بیان و اجتماعات و تشکیل و امنیت نهادهای مدنی، اجتماعی و سیاسی عنوان کرد. وی افزود: انتخابات، راه و وسیله رسیدن به چنین نظم و نظامى است و کسی با انتخابات مخالف است که مخالف انسان، آزادی او و رشد مادی و معنوی او باشد.
به گفته سیدمحمد خاتمی «مردم خیلی چیزها را خوب و «خیر» میدانند؛ ثروت، سلامت، مقام، هوش و ذکاوت و… ولی اینها به خودی خود خیر اخلاقی نیستند. خیر اخلاقی آن است که خودبهخود مطلوب است و امور دیگر خیرند اگر وسیله رسیدن به خیر اخلاقی باشند. خیر اخلاقی، غایت و هدف است نه وسیله. گرچه خیر اخلاقی آثار و برکاتی هم برای فرد و جامعه دارد. این استعاره را در مورد سیاست و انتخابات به کار بگیریم».
براندازی، نه ممکن است و نه مطلوب
در ادامه این پیام، خاتمی انتخابات را خیر دانست که نیکویی ممتاز و دارای اهمیت است و گفت: شرط قطعی انتخابات مطلوب این است که اولاً آزاد باشد و تصمیمگیرنده اصلی و نهایی خود مردم باشند؛ دوماً رقابتی باشد تا همه مردم با سلیقههای مختلف،قدرت انتخاب را داشته باشند و سوماً تاثیرگذار باشد یعنی حاصل آن، نهاد و نهادهایی باشد متعلق به مردم، مسئول در برابر مردم و حرکتکننده به سوی آنچه به مصلحت و منفعت مردم است و به عبارت دیگر انتخابات مطلوب آن است که منجر به استقرار قدرت و سامان حکمرانی و سیاستورزی نظارت شده و کاردان و پاسخگو باشد. انتخابات اگر چنین بود، ارزشمند و مطلوب است و باید برای رسیدن به آن تلاش کرد و نیز کوشید که راه بر سوءاستفاده از انتخابات بسته شود. وی ادامه داد: من در این باره بارها صحبت کردهام و دیگران هم مطالب خود را گفتهاند و اخیراً هم جبهه اصلاحات، راهبرد انتخاباتی خود را که متین و خوب است، ارائه داده است. البته بگویم که آنچه ارائه شده، یک راهبرد است، نسبت به انتخابات و نهاد انتخابات به طور کلی و نه برنامه و نظر به انتخابات خاص که لابد اگر تشخیص دادند و صلاح بدانند درباره آن هم اظهارنظر خواهند کرد.
به نظر خاتمی هنوز تا تامین شرایط و لوازم و مستلزمات انتخابات به معنی درست کلمه فاصله زیاد داریم. او در این باره گفت: لازم است بگوییم که آنچه رهبری چند هفته پیش درباره انتخابات آزاد، مشارکتی و رقابتی و امکان حضور همه جریانها یا نامزدهای مورد نظر خود و… گفتند، میتوانست ما را به انتخابات قابل قبول نزدیک کند ولی کاش این مطالب خیلی پیشتر بیان میشد و بعد هم سازوکاری در نظر گرفته میشد که همه دستگاههای ذیربط، ملزم و موظف به رعایت این موازین باشند نه اینکه متاسفانه درست در جهت خلاف آن حرکت کنند.
انتخابات راهی است به سوی مقصد
سیدمحمد خاتمی ادامه داد که هیچکس نمیتواند و نباید در اهمیت انتخابات و نقش ممتاز آن در جامعه تردید کند، مگر آنان که حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود را قبول ندارند و مردمان را محجوران مستضعفی میدانند که نیازمند ارباب و آقا بالاسرند. این بینش غلط هم در دنیای امروز و هم از نظر اسلام مردود است چراکه انسان کرامت ذاتی دارد و امروز بیشازپیش این امر بر مردمان روشن شده و حقوق اساسی ناشی از آن شناخته شده است و اگر از ورای ذهنیتهای غلط و وهمآلود تاریخی به اسلام عزیز بنگریم نیز روشن خواهد شد که اسلام اولاً قویاً بر کرامت ذاتی و خدادادی انسان تاکید میکند ثانیاً هیچکس و هیچ گروهی نمیتواند به زور، قدرت خود را بر مردم تحمیل کند حتی اگر آن کس برگزیده خاص خداوند باشد.
وی با بیان اینکه امام علی(ع) پذیرش مسئولیت حکمرانی از سوی خود را ناشی از دو امر میداند، گفت: نخست، حضور مردمان خواستار حکمرانی او و تمام شدن حجت بر او به وجود نصرت و یاری مردمی و دوم، تعهد و مسئولیت الهی که در برابر گرسنگی مظلوم و سیری و فزونخواهی ظالم، آرام و قرار نگیرد و این یعنی استقرار و سامان یافتن و انتظام امور جامعه براساس رضایت و خواست مردم و تلاش برای تحقق رفاه عادلانه در جامعه و بهبود وضع اقتصادی و معیشتی و تقویت عزت و سربلندی جامعه.
به گفته خاتمی، انتخابات خیر است اما به عنوان وسیله و واسطه. راه است به سوی مقصدی که عبارت است از: خود انسان و پاسداشت کرامت او؛ استقرار حاکمیت او بر سرنوشت خویش؛ و رسیدن به نظم و سامانی که در آن ارباب واقعی، مردمند و حکومت و اجزای آن کارگزاران کاردان و مسئول در برابر مردم و اگر نظام عنوان اسلامی پیدا کرد، علاوه بر پاسخگویی به مردم، یک مسئولیت سنگین هم در برابر خداوند دارد.
رئیس دولت اصلاحات در پایان پیامش نیز تاکید کرد: خلاصه آنکه انتخابات آزاد، سالم و رقابتی، کمهزینهترین و کوتاهترین راه به سوی جامعهای است که مردم در آن احساس رضایت کنند و بسیاری از مشکلات به کمک خود مردم حل شود و تهدید و خطرات بیرونی از بین برود یا کم اثرتر شود و حال که به نظر من روشن شده، براندازی نه ممکن است و نه مطلوب؛ از این راه میتوان از خود براندازی نیز پرهیز کرد.