توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
۲۰۰ روز از جنگ در غزه می‌گذرد و همچنان اسرائیل مشغول تاخت و تازهای خود در این منطقه است. در عین حال وزارت بهداشت غزه اعلام کرده که طی این مدت و با وقوع حملات گوناگون اسرائیل از زمین، دریا و هوا ۳۴ هزار و ۱۸۳ نفر کشته و بیش از ۷۷ هزار نفر مجروح شده‌اند. نکته اینجاست که این تعداد کشته صرفاً اسمشان در مراکز درمانی به ثبت رسیده و مابقی یا مفقود شده‌اند و یا اینکه اثری از جسد آنها نیست که در کل تعداد آن به بیش از ۴۱ هزار نفر می‌رسد. همچنین دفتر اطلاع‌رسانی دولت فلسطین در نوار غزه در گزارش خود آورده است که طی ۲۰۰ روز جنگ غزه ۱۴ هزار و ۷۷۸ کودک بر اثر حملات ارتش اسرائیل کشته شده‌اند و ۳۰ نفر از کودکان نیز به دلیل گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند. در همین مدت ۹ هزار و ۷۵۲ نفر از زنان نوار غزه نیز بر اثر حملات ارتش رژیم اسرائیل کشته شده‌اند و از سوی دیگر طی این مدت ۴۸۵ نفر از کادر درمان و ۶۷ نفر از کارکنان هلال احمر و نهادهای امدادی و ۱۴۰ نفر از خبرنگاران به دلیل حملات اسرائیل کشته شدند.
با نگاهی به این آمار و ارقام به خوبی می‌توان درک کرد که در مدت ۲۰۰ روز گذشته بارها و بارها نقض‌های مکرر از سوی اسرائیل در قبال ساکنان غزه و اخیراً هم رفح اتفاق افتاده است که این موضوع دو خروجی منفی به جای گذاشته است. نخست آنکه بر اساس گزارش‌های موجود چیزی حدود ۷۲ درصد از قربانیان ار ابتدای هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون را کودکان و زنان تشکیل می‌دهند و همین مساله نمایانگر آن است که ما شاهد وقوع جنایت جنگی در غزه هستیم. از منظر سیاسی اعلام حمایت‌های علنی و غیرعلنی غرب از این روند خود باعث می‌شود که این روند نه تنها قطع نشود بلکه خود موجب ادامه جنایات می‌شود اما از حیث حقوقی به خصوص از منظر حقوق کیفری بینالمللی اوضاع تا حد زیادی تفاوت دارد. با نگاهی به اساسنامه رُم به عنوان سند مادر دیوان کیفری بینالمللی(ICC) به وضوح می‌توان دید که دیوان درخصوص چهار گروه از جنایات بینالمللی یعنی نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت تجاوز دارای صلاحیت است و این چهار گروه از جنایات در ماده ۵ اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی صراحتاً مورد اشاره قرار گرفته است اما باز هم این موضوع با سیاسی‌کاری‌های متعدد از سوی نهادهای بینالمللی و دولت‌های غربی به حاشیه رفت و پیگیری آن مسکوت مانده است. در این راستا در طول ۲۰۰ روز گذشته حتی دستور موقت دیوان دادگستری بینالمللی(ICJ) هم اگرچه یک پیروزی حقوقی در عرصه سیاسی به حساب می‌آید اما باز هم خروجی مثبتی از آن دیده نشد و اصولاً اسرائیل هیچ توجهی به این دستور موقت نداشته و ندارد. این در حالی است که باشگاه حمایت از اسیران فلسطینی در گزارش خود آورده است که اسرائیل از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و همزمان با آغاز عملیات طوفان‌الاقصی تاکنون ۸ هزار و ۴۳۰ فلسطینی را در کرانه باختری بازداشت کرده که این رقم هم در نوع خود یک فاجعه و نقض آشکار حقوق بشر محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که بر اساس اسناد موجود چیزی حدود ۱۶ هزار نفر از اسرا به دلیل آنکه زیر شدیدترین شکنجه‌ها قرار گرفته‌اند، کشته شدند. همچنین در میان بازداشت شدگان طیفی از خبرنگاران و کادر درمان هم وجود دارد که نشان از همه‌گیر بودن اقدامات رادیکال تل‌آویو دارد.
رفح و بایکوت آتش بس
بدون تردید این اعمال و رفتار اسرائیل در طول ۲۰۰ روز اخیر گویای آن است که قرار نیست، تل‌آویو هیچ تغییری در نوع رویکرد خود در قبال غزه انجام دهد و حالا در این مقطع افکار عمومی و نظام بین‌الملل اعم از حامیان اسرائیل و حتی کشورهای منطقه با دو سوال روبه‌رو هستند. سوال نخست این است که آیا در این شرایط و با توجه به وضعیتی که غزه و ساکنان این منطقه در آن قرار دارند باز هم باید شاهد تشدید آتش جنگ و حتی حمله به رفح باشیم؟ بدون شک پاسخ به این سوال نیاز به بررسی مولفه‌های متعددی از حیث میدانی و سیاسی دارد اما با یک نگاه گذرا می‌توان فهمید که اسرائیل آرام آرام در حال باز کردن این جبهه از جنگ است. در این خصوص چند نکته وجود دارد. نکته اول آنکه اسرائیل روز یک‌شنبه با اجرای عملیات هوایی دو منزل را در شهر رفح بمباران کرد که منجر به شهادت ۲۴ فلسطینی از جمله ۱۶ کودک و ۶ زن شد و همین موضوع می‌تواند این پیام را مخابره کند که اسرائیل به زودی قرار است، رفح را آماج حملات خود قرار داد یا حداقل اینکه از اجرای این اقدام واهمه ندارد. نکته دوم بسته کمک‌های تسلیحاتی آمریکا به رقم ۲۶ میلیارد دلار به اسرائیل است که اخیراً مورد تصویب قرار کرفته و می‌تواند همانند یک خون جدید در رگ‌های جنگ غزه تزریق شود. از سوی دیگر روزنامه هاآرتص نیز گزارش داده که اسرائیل در هفته اخیر مقدماتی را قبل از عملیات نظامی احتمالی در شهر رفح فراهم کرده اما هنوز حجم عملیات نظامی در رفح مشخص نیست ولی گفته می‌شود که ارتش اسرائیل در روزهای اخیر دو گردان ذخیره را آماده کرده تا جای نیروهای موجود در منطقه‌ای را بگیرند که نوار غزه را به دو قسمت شمال و جنوب تقسیم می‌کند. نکته سوم این است که گفته شده، اسرائیل به دنبال انتقال فلسطینی‌های مستقر در رفح به سمت مرزهای شمالی است تا بتواند این جمعیت را به جای دیگر منتقل کند سپس حملات خود به رفح را اجرایی کند که البته در این راستا بسیاری از منابع خبری اعلام کرده‌اند، ارتش اسرائیل از تردد آوارگان به شمال غزه ممانعت به عمل آورده است. نکته چهارم هم هشدارهای جامعه ملل به اسرائیل است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیراً و پیش از آغاز نشست وزیران این نهاد اروپایی در بروکسل اعلام کرد «ما هر طوری که بتوانیم از اسرائیل می‌خواهیم به رفح حمله نکند و از غیرنظامیان حفاظت کند و دوباره تاکید می‌کنم که بیش از یک میلیون نفر در صورت حمله اسراییل کشته خواهند شد. بنابراین من و تمامی کشورهای عضو پافشاری می‌کنیم که این اتفاق نیفتد اما من فرمانده ارتش اسراییل نیستم!». همچنین خوزه مانوئل آلبارس، وزیر خارجه اسپانیا نیز پیش از نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ با اشاره به خطر کشیده شدن عملیات‌های نظامی اسرائیل تا رفح، آتش‌بس دائمی در غزه را خواستار شد و گفت که ما می‌خواهیم تمامی گذرگاه‌های زمینی یک بار برای همیشه جهت کمک‌رسانی به غیرنظامیان در غزه باز شوند.
اما سوال دوم که حالا با گذشت ۲۰۰ روز از جنگ همچنان بدون پاسخ مانده این است که آیا قرار نیست آتش‌بس در غزه و با میانجیگری کشورهای موثر و فشارهای ایالات متحده محقق شود؟ توجه داشته باشید که درخصوص بحث آتش‌بس باید متوجه باشیم که اساساً نتانیاهو خواهان اجرای آتش‌بس و حصول یک توافق واضح و روشن نیست. طی ۲۰۰ روز اخیر بارها و بارها مذاکرات آتش‌بس در کشورهای گوناگون برگزار شده که آخرین مورد آن در قاهره و با حضور ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا و مقامات سیاسی و امنیتی مصر، قطر و اسرائیل برگزار شد ولی به دلیل کارشکنی‌های اسرائیل و عدم پذیرش شروط حماس این دور از مذاکرات هم به بن‌بست رسید. در این خصوص ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر در این خصوص گفته است «به دلیل عدم رسیدن به توافق در ماه رمضان یک حالت ناامیدی میان میانجی‌گرها به وجود آمده است و ما در این مرحله نیاز به ارزیابی مجدد تلاش واسطه‌ها هستیم. بعد از هجمه‌های مکرر علیه تلاش واسطه‌ها به ویژه تلاش‌های قطر ابراز ناامیدی کردیم؛ چراکه برخی وزرای کابینه نتانیاهو اظهاراتی منفی علیه نقش قطر داشتند اما قطر به تلاش‌ها برای توقف بحران غزه پایبند است ولی اکنون در مرحله ارزیابی مجدد است». علاوه بر سخنان مقامات قطر باید به این موضوع اشاره کرد که اگر قرار باشد، آتش‌بس در این بازه زمانی محقق شود بدون شک نتانیاهو و تیم وی با آن مخالفت می‌کنند؛ چراکه او با پایان جنگ باید زیر فشارهای داخلی همچنین محاکمه قرار بگیرد.
