Page 4 - 19-04-1403-1738 Sazandegi
P. 4
تاز‌ههای ادبیات و هنرکافه سال هفتم‌شماره 1738 04
س هشنبه 19تیر 1403
دریچه :تحلیل عادات
عامﻞ اتحاد
مردم و میهن به عنوان یک واقعیت اجتماعی
فر شهاییازمیخوسنجاق برگزیدگان شعر بهاران سکوت آلیس حسن محرابی
جدیدترین آثار میرمولا ثریــا ،هنرمند نوگرا با عنوان «میخ و هیأت داوران نهایی ســومین دور‌ه «جایز‌ه شعر بهاران» آندریا رابین اســکینر ،دختر آلیس مونرو ،نویسندۀ تازه پژوهش‌گر
سنجاق» از ۱۳تا ۱۵تیر ۱۴۰۳در قالب رویداد «حس ایران» پس از بررسی چند مرحل های ،نتیج ۀ داوری سومین دورۀ درگذشــته و برندۀ نوبل ادبیات مدعی شد که مادرش از
و در مجموعــه تاریخی کاخ موزه نیاوران به نمایش درآمد .در خود را به این شرح اعلام کردند :در بخش شعر کلاسیک تجاوز به او از سوی ناپدر یاش در دوران نوجوانی آ گاه در هفتههای اخیر در همۀ مجالس رســمی و رســان هها
این مجموعه آثار که شامل ۱۲اثر است ،میرمولا ثریا با ترکیب علیرضا الیاســی ،در بخش شــعر آزاد افرا شهباززاده و بوده اما در این باره ســکوت کرده و حتی پس از اعتراف عبــارات مردم ،ایرانیان ،ه ممیهنان عزیــز ،ه موطن و نظیر
نمادهای معاصر با نق شمای ههای کهن در دســ تبافت ههایی با مهــرگان علیدوســت و در بخش شــاعران بدون کتاب ناپدر یاش به این آزار ،مادرش در کنار او مانده اســت. اینها را شنیده یا خواند‌هایم .البته مسنترها م یدانند در یک
شک لشناســی نوین ،نوع جدیدی از هنر معاصر ایرانی را در فاطمه بیرانوند و علی شاهمرادی .فرزانه میرزاخانی هم در اسکینر این اتهامات را در یک مقاله در روزنامۀ «تورنتو دور‌های این عبارات چنــدان مقبول نبود! اما ملیت و میهن
یک واقعیت عینی و مسلم است که چه ما آن را قبول داشته
قالب چیدمانی مفهومی ارائه کرد. بخش شعر کلاسیک مورد تقدیر قرار گرفت. استار» کانادا فاش کرد. یا نداشته باشیم ،وجود دارد و مکانیس مهای مربوط به آن نیز
روشن‌فکرفرهن گنویس در جامعه عمل میکند .به همین جهت بهکار بردن کلمات
مــردم ،میهن و مانند آن به تنهایی کارسازنیســت بلکه باید
زمینههای عینی احترام به مــردم و میهن را نیز فراهم آورد.
به همین جهت به مواردی اشاره میشود که میتواند موجب
عینی و اجتماعی شدن این کلمات و شعارها شود.
ملیت یک پیوند قانونی اســت که مبنــای آن حاکی از
نگاهی به فرهنگ مفاهیم فلسفی اثر جدید بابک احمدی یک واقعیت اجتماعی از دلبستگی ،پیوند واقعی ،منافع و
احساســات همراه با وجود حقوق و وظایف متقابل است.
در حقیقت این تعریــف از ملیت بر مفهوم زیربنایی خاصی
هر مداخل شمارهگذاری شــد‌هاند ،مگر اینکه تنها فرهنگنویسی از جمله دانشهای پای های و مهم از تابعیت به عنــوان یک وضعیت حقوقی دلالت میکند تا
یک تعریف یا یک توضیح در معنای آن آمده باشــد. در علوم مختلف اســت که کمــک فراوانی به تدقیق زمینه را برای بحث شــهروندی به عنوان یک حقوق قانونی
تعریفهــا به کارکــرد مفاهیم در گفتمان فلســفه یا و تعیین حــدود و ثغور هر علــم و مفاهیم آن حوزه بشر فراهم کند .فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد هم ملیت
گفتمان منطق مربوط میشــوند .روشن است که در میکند .با این وجود در زبان فارسی فرهنگنویسی را اینگونه تعریف میکند :وضعیت شهروندی یا تابعیت یک
مواردی بــا تعریفهایی کــه در فرهنگهای واژهها به بخش محــدودی در حد نگارش لغتنامهها تنرل که او رابطۀ حقوقی بین یک شهروند و دولت مدعولموتًا ًلخاشامص،ل
میآیند و با تعر یفهایی که در گفتمانهای غیرفلسفی پیدا کرده و در حوزههای مختلف فرهنگهای تألیفی تعهدات و حمایتهای متقابل است.
مطرح میشــوند ،تفــاوت دارد .مدخلها بیشــتر انگشتشماری نوشته شده که از شاخصترین آنها بدیــن ترتیــب درمییابیم که هر فرد به عنوان شــهروند
مفرد آمد‌هاند؛ بنابرایــن اگر خواننده بخواهد ،مفهوم میتوان به «دانشــنامۀ سیاســی» داریوش آشوری در جامعــ های که عنصــر ملیت را پذیرفتــه دارای حقوق و
«اصول» یا «اجزا» را بشناســد باید به مدخلهای اشاره کرد و انتشار «فرهنگ مفاهیم فلسفی» بابک البته مسئولیتهایی است .یعنی شــهروندی «درگیر شدن
«اصل» یا «جزء» رجــوع کند .در مواردی معدود، احمدی ،گام قابل توجهی در این حوزه است .بابک ادیـرـونظتایعـرـیففوکاممًاس ًلــدئرولمیقاب‌تهلاانیف یعالکاعســضوت.جبامهعههم»یانسـجـهتت.
مفهومی به شــکل جمع آمده اســت .در این موارد احمدی از مترجمان و نویسندگان پر کار دهۀ ۸۰که مسئولیتهای دولت در زمینۀ فراهم آوردن سازوکار حضور
مفهوم به شکل مفرد مطرح نیست و در مجموع های در دو دهــۀ اخیر گزیدهکارتر شــده و به موازات این شهروندان است .یک شــهروند اگر از حقوق زندگی و کار
معنا مییابد مانند «آزادیهــای بنیادین» و «اصول گزیــدهکاری کمتر مورد توجه رســانهها قرار گرفته، به طورکامل برخوردار باشــد ،میتواند مشمول مالیات قرار
اندیشه» .مدخلهای معدودی شبهجملههای مهم بهتازگی نشــر مرکز «فرهنگ مفاهیم فلسفی» او را بگیرد .وقتی حاکمیت این شرایط متناسب را فراهم کند به
فلسف یاند که بیشــتر به لاتین یا یونانی بیان شد‌هاند؛ مفهوم ملیت و مردم واقعیت عینی میبخشد.
در این فرهنگ ترجمۀ آنها به عنوان ســرمدخل آمده منتشر کرده است. ُُابعســــدتملکهیگطراریانحهعنقاــویونیمدرادرمد،بنمالبراتیونمدیرهنچنایینن روشــن
اســت ،مانند «از هیــچ» که توضیــح «»ex nihilo بابک احمــدی یکی از پیشگامــان نقد مدرنیته مفاهیم یک
اســت .برخی از واژههای فلسفی مهم یونانی ،لاتین در ایــران اســت .او در دهههای ۷۰و ۸۰با انتشــار جامع های به ندرت افراد از من استفاده میکنند یا دیگران را
و آلمانــی که در متون فلســفی در زبان اصلی به کار کتابهای مهمــی چون «ســاختار و تاویل متن»، در مقابل خود میبینند .برای روشن شدن ابعاد عینی موضوع
م یروند ،در این فرهنگ با آوانگاری فارسی آمد‌هاند «معمای مدرنیته»« ،حقیقــت و زیبایی»« ،کتاب به دو نمونه اشاره میشود .در آغاز سال جاری شهر آرهوس
ماننــد واژۀ یونانی آ گورا و واژۀ آلمانی گشــتل .اگر بعضی از موارد مثل حوزۀ علوم از همکارانم کمک میگیرم». تردید» و ...در معرفی بســیاری از اندیشــمندان و در دانمارک ،سیســتم «فنجان قابل اســتفادۀ مجدد» را به
مفهومی در زبانهای فرانســوی و آلمانی ساخته شده باشد، او در مقدمۀ کتاب از حسن افشار به عنوان ویراستار یاد کرده فیلســوفان غربی بسیار کوشید و نســلی از جوانان
آمده اســت؛ همچنین مهمترین مفاهیم یونانی و لاتین نیز ذکر و گفته لاله قدکپور هــم مدخلهای منطق را تصحیح کرده علاقهمند به فلسفه را با اندیشــههای مدرن و پسامدرن آشنا صورت محلی با همکاری ۵۳مؤسسه اجرا کرد .از آن زمان
شد‌هاند .در این موارد به صورتهای ی :یونانی ،ل :لاتین ،ف: کرد .لازم به ذکر اســت که بیشتر آثار نخستین احمدی به نقد ۳۰۰هزار ســفارش برای استفاده از فنجانهای سفری ثبت
اســت .بابک احمدی در یادداشــت ابتدایی کتاب همچنین ســینمایی و سینماگرانی چون برســون و آندری تارکوفسکی شده که منجر به کاهش ضایعات بسیار زیادی شده است.
فرانسوی و آ :آلمانی ثبت شد‌هاند. را به این‌دلیل نوشته اکـشـــهارجهاکیریدـهـکهکففررهنهنگگمنفاسهـیـبمتًًفالجساـمـفع ریا اختصاص داشت که از اواخر دهۀ ۶۰در مجلاتی چون «فیلم»
در ایــن فرهنگ ،معناهای مفاهیــم و اصطلاحات اصلی در ادبیات فلســفی منتشر میشــدند و این مقالات بعدها در کتابهای «تصاویر اایگرنکچههممرهدممباهسختریامدالُُبیعوادندهیاگیر مچاندج برااارمهمصیرتفبیروشتیرآویرددا‌هراند.د
فلسفه به زبانی ســاده توضیح داده شده است .نام فیلسوفان، کشــورمان خالی دیده و نتیجۀ ۱۰سال کارش در این‌زمینه ۲ دنیای خیالی»« ،امید بازیافته» و «باد هر جا بخواهد م یوزد»
دانشــمندان و هنرمندان فقط با ذکر نام خانوادگی آمده است؛ هزارصفحهیادداشتشدهکهکتابپی شرو،چکیدهوبرگزیده توسط نشر مرکز منتشر شــدند .کتابها و کلاسهای بابک در حقیقت در تجزیه و تحلیل دو تن زبالۀ جمعآوری شده از
در مواردی که نام خانوادگی همانند اســت و نام هر دو در این احمدی در دهۀ ۷۰و ۸۰که اوج شــهرت و شــکوفایی و تولد سطلهای زباله در طول اجرای این طرح ،مشخص شد که
فرهنگ آمده ،نام کوچک نیز بیان شــده اســت ،مانند تامس آن یادداشتهاست. اکثر تألیفات مهم او بود ،دارای یک کارکرد مهم برای نســلی تنها چهار فنجان قابل استفاده مجدد پیدا شده است .این به
مور و جرج ادوارد مور .در پایان کتاب برابرنامۀ ســرمدخلها در «فرهنگ مفاهیم فاســفی» بابک احمدی ،مهمترین بود که نه ارتباطی با اطراف و اکناف خود داشت و نهچندان در
آمده است که راهنمای یافتن سرمدخلهای فارسی بر اساس مفاهیــم فلســفی چنانکه امــروز در گفتمان فلســفه به کار حوزۀ نظری روزآمد بود و نه ارتباطی برای او با کانونهای فعال معنای مشارکت مردم و اهمیت عامل توجه به ملیت و میهن
معادل آنها به انگلیسی و در مواردی یونانی ،لاتین ،فرانسوی تولید نظریههای جدید علوم انسانی در دنیا وجود داشت .این است .البته نوع تعامل دولت با ملت خیلی بیشتر هم میتواند
م یرونــد ،با نظام الفبایی تعریف شــد‌هاند و در بیشــتر موارد نسل در لابهلای نوشتهها و درسگفتارهای احمدی مجذوب در تقویت ملیت به مفهوم همگرایی تأثیر بگذارد به شــرطی
و آلمانی است. توضیحی هم دربارۀ آنها آمده اســت .از میــان مترادفها آن نام اندیشمندان و نظری ههایی میشد که دربارۀ آن کمتر چیزی
برای آشنایی بیشــتر و ملموستر با ویژگیها دو مدخل از واژ‌های ســرمدخل (ســردرایند) شــده که در متون فلســفی شــنیده بود :تودوروف ،بــارت ،دریدا ،دیلتای ،یاکوبســن، که به جای تنبیه شهروندان باز هم بر عنصر تقویت مردمی و
سوسور ،لیوتار ،دولوز ،پساساختارگرایی ،هرمنوتیک ،باتای، ضرورت فهم ملیت آنها مبتنی باشد .به همین جهت اشاره
آن آورده میشود: رایجتر اســت .سرمدخلها که با حروف درشــتتر آمد‌هاند، به یک نمونۀ دیگر ضرورت دارد.
جهان World واژگانی هستند که خواننده میخواهد معنای آن را بداند مانند گادامر ،نشانهشناسی ،امبرتواکو و. ...
-۱مترادف کیهان و گاه مترادف سیاره زمین. «آ گاهی» .هر مدخل (درایند) شــامل سرمدخل ،تعریف یا با وجود اینکه بیش از ۷۰ســال است که در دانشگاههای در فرانســه کنترلکنندههــای حم لونقــل عمومی در
-۲رایجتریــن معنای جهــان در فلســفه «تمامیت واقعیت ایران رشــتۀ فلســفه تدریس میشــود و قبل از آن هم فلسفه مسیرهای مســافران حضور دارند و اگر کســی را در حال
تجربی» اســت .جهان ،کل تجربههای ممکــن و کنشمند تعریفها و توضیح آنهاســت .تعریفهای مختلف مفهوم در از شــاحههای مهم دانشــی بوده که مورد توجه دانشمندان و ســفر بدون بلیت یا سوءاســتفاده از خدمات عمومی پیدا
اســت .مترادف آن مفهوم جهان تجربی ()empirical world حکمای ایرانی قرار داشته اما متاسفانه کارهای قابل توجهی
اســت ،جهانی که از راه تجربۀ واقعــی و بالفعل خود را بر ما در حوزۀ دانشنامه فلسفی نداریم .چند کاری هم که وجود دارد کننــد ،اقدام به جریمه یا دیگــر رو شهای تنبیهی م یکنند
آشــکار میکند .دکارت با اصطلاح لاتیــن res extensaبه شــامل فرهنگ اصطلاحات است یا ترجمههایی که از قدرت اما برای اینکه این شــیوۀ غیرکارآمد پایان یابد ،مســئولان
معنای «امر ممتد» از دنیای مادی خارج از ذهن یاد کرد. چندانی برخوردار نیستند .اکنون ورد بابک احمدی به عرصۀ شــهری رویکرد متفاوتی را دنبال کرد‌هانــد و بهجای تنبیه
-۳به معنایی مجازی اشــاره به جهان فکری ،ذهنی و درونی فرهنگنویســی و تمرکز چند ســالۀ او روی این کار را باید به مجرم به آنها فرصتی برای بازخرید و انجام درســت رفتار
فرد ،ب هویژه هنرمند ،یا اشــاره به جهان هنر ،جهان سیاست و فال نیک گرفت و امیدوار بود که او آغازگر و گشــایندۀ راهی داده میشود .بنابراین آنها میتوانند به عنوان یک شهروند
پر رهرو در این حیطه باشد .بابک احمدی چندی پیش زمانی مسئول به زندگی خود ادامه دهند.
غیره. که در حال نگارش و آمدهســازی «فرهنگ مفاهیم فلسفی» در نهایت باید اشــاره کرد که دانشمندان علوم اجتماعی
جهان بینی worldviewآweltanschauung : بــوده در گف توگویی دربــارۀ روش کارش ،گفتــه بود از ۱۰۰ از دیرباز به موضوع قومیت ،ملیت و میهن اشــاره کرد‌هاند
مفهومــی که روشــ نگران آلمانی در پایان ســدۀ هجدهم فرهنگ فلســفی در کارش بهره برده اما فرهنگ یک جلدی امــا بهرهگیــری از آنها به عنــوان یک ســازوکارجدید و
مطــرح کردند .مجموعه باورها ،تصورها و ارز شهایی که فرد آکسفورد در فلسفه را نمونۀ کار خود قرار داده است .احمدی مفید در جوامع مدرن مهم اســت .بر این اســاس تأکید بر
یا گرو‌ههایی چون جامعه ،قوم ،ملت دربارۀ چیزها م یسازند. به سنگین بودن چنین کاری اشاره کرده و توضیح داد« :منطق مقولههــای قومی ،مردمی و ملیت به معنای ســیال بودن و
چش مانداز گسترد‌های بر زندگی ،جهان و زمان به معنای تاریخ کار دانشنامهنویسی این است که توسط یک گروه انجام شود انعطافپذیربودن است .یعنی این مفاهیم دیگر به عنوان یک
گذشــته و تصور آینده که براســاس آن فرد یــا گروه موقعیت فلسفی فرهنگ مفاهیم اما متاســفانه من این کار را به تنهایی انجام م یدهم .اگرچه در مناقشه مطرح نیستند بلکه به عنوان عوامل اتحاد و پیشرفت
تاریخی خود را م یشناســد ،توضیح م یدهد و به فعالی تها و شناخته میشوند.
بابک احمدی
مناسبات خود با دیگران شکل م یدهد. نشر مرکز
تومان صفحه۴۶۰۰۰۰ / ۳۲۸
