Page 4 - 01-05-1403-1745 Sazandegi
P. 4
تاز‌ههای ادبیات و هنرکافه سال هفتم‌شماره 1745 04
دوشنب ه اول مرداد 1403
نزاع هانا و آیزایا دریچه :تحلیل عادات
کیفیت مدیریت
افراد متفکر نیاز اساسی مدیریت
ِکی هیروتا در هانا آرنت و آیزایا برلین تحلیلی از اختلاف شخصی و فکری حسن محرابی
این دو متفکر برجستۀ قرن بیستم ارائه م یدهد
پژوهش‌گر
در تابلوی غنی اندیشــۀ سیاسی ،تعداد کمی از چهر‌هها به اندازۀ مد تهاســت که در سیســتم مدیریت کشــور حر فها و
هانا آرنت و آیزایا برلین قد میکشــند .بینــش عمیق آ نها در مورد
ماهیت آزادی ،سیاست و انسانیت ،اثری محونشدنی در چش مانداز تحولی در نظام نمکدایترییتـمـطیربح‌هومج‌یوشد آویددم،بنمثیل ًبا براایرنهاکهگفقتراهر اشـسـدهت
فکری قرن بیســتم و پس از آن برجای گذاشــته است .هانا آرنت و نیروهای جوان
بهترند یــا برخی دیگر بر نیروهای باتجربــه تأکید م یورزند.
آیزایــا برلین هم عصر بودند؛ یکی متولد ۱۹۰۶و دیگری زادۀ .۱۹۰۹ عد‌های بر ب هکارگیری نیروهای ه مفکــر تأکید دارند و برخی
هر دو به گروه روشنفکران یهودی مهاجر تعلق داشتند که افکار و
داستان زندگیشان با یکدیگر در هم آمیخته بود .هر دو در دهۀ۱۹۳۰ هم م یگویند باید همۀ طی فهای فکــری را ب هکار گرفت .اما
در مدیریت امروزین کیفیت افراد بــا جوانی ،پیری یا گرایش
درگیر بحرانهای سیاسی اروپا بودند و تصمیم گرفتند تا پایان جنگ فکری و مســایلی مانند آن تعیین نم یشود .در مدیریت نوین
جهانی دوم حرفۀ امیدبخش خود را در فلســفۀ ناب کنار بگذارند و
عمدۀ وقت و توان خود را وقف درک ریشههای توتالیتاریسم و نحوۀ افــراد متفکر اولویت دارند .به همین جهت باید بر شــناخت
افراد متفکر متمرکز شد .اما فرد متفکر کیست؟
مهار و پیشگیری از احیای مجدد آن کنند .هر دو بستگانی داشتند در نگاه اولیه تفکر که به عنوان «شــناخت» نیز شــناخته
که به دســت رژیمهای تمامیتخواه به قتل رسیده یا به سمت مرگ
ســوق داده شده بودند ...اما چه عواملی موجب شک لگیری روابط میشــود ،به توانایی پردازش اطلاعات ،توان تمرکز ،ذخیره و
بازیابی اطلاعات و انتخاب پاسخها و اقدامات مناسب اشاره
نامطلوب بین این دو شــده بود؟ خصومت برلین نســبت به آرنت و دارد .تفکر در رو‌انشناسی فرآیند تولید و دستکاری آ گاهانۀ
داشندما؟رِِککی بدگمانی و ســوءظن آرنت نســبت به برلین چطور ایجاد
هیروتا ،استادیار مطالعات پیشــرفته در دانشگاه آرهوس افکار و عقاید در ذهن اســت .به بیان دیگر تفکر یک فرآیند
ضروری برای انســان اســت .این امر به افراد امکان م یدهد
در کتاب «هانا آرنت و آیزایا برلین :آزادی ،سیاســت و انســانیت» مشکلات را حل کنند ،اطلاعات جدید یاد بگیرند ،مفاهیم را
منظری نظری. مسئولیتهای اخلاقی ناشی از آن تأمل کنند. به ســراغ زندگی و آثار این دو نظریهپرداز سیاسی رفته است تا برای
هیروتا میکوشــد ،روایت و شــرح و بررســ یای ب یطرفانه آ ِِراکیی در کتاب «هانا آرنت و آیزایا برلین» ســخن از خصومت شــدید نخستین بار داستان منازعه دو تن از مهمترین متفکران قرن بیستم را درک کنند و تجربیات خود را پردازش کنند .به صورت دقیقتر
دو متفکری که اندیشــهها و زندگی و اختلاف فکریشــان برلین با آرنت و بیتفاوتی ســرد و متکبرانه و توأم با ســوءظن آرنت باید اشــاره کرد که ســه نوع تفکر اصلی در حــوزۀ مدیریت
از نســبت به برلین است؛ سخن از اینکه آیزایا برلین حتی پس از مرگ بکاود.هیروتادراینپژوهش خواندنی ،سفریعلمی راآغازمیکند وجود دارد :خلاق ،واگرا و نمادین .تفکر خلاق توانایی تولید
موضوع این کتاب است ب هدست دهد و ایدههای این هر دو متفکر را هانا آرنت ،از ابراز نفرت به او دســت نکشــید و هانا آرنت در عین تا قلمروهای متقاطع فکر این دو شــخصیت برجسته را کشف کند
منصفانه و با روشی مستدل بسنجد ،بیآنکه در پی آن باشد که ثابت احترامــی که برای برلین قائل بــود ،او را چندان جدی نمیگرفت و و بررســی دقیقی از ایدههای آنها و ارتباط پایداری که در مجموعۀ ایدههای نوآورانه ،غیرمتعارف یا مفید اســت .ممکن اســت
متفکر یجد یاشنم یدانستووقعیبهاوودیدگاههایشنمینهاد. فکر کنید فقط هنرمندان یا نویسندگان از تفکر خلاق استفاده
کند کدام یک از آنها درست میگویند و برند‌هاند .او در این کتاب به نویســنده در کتاب «هانــا آرنت و آیزایا برلین» نشــان م یدهد امروزی دارند را ارائه دهد .بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه این کتاب میکنند اما راههای زیادی برای استفاده از مهارتهای تفکر
زمینههای شکلگیری ایدههای برلین و آرنت نیز نظر دارد. آرنت و برلین بــا اینکه هر دو تجربههــای فرهنگی و اجتماعی و را به تازگی با ترجمۀ سامان صفرزایی منتشر کرده است.
کتــاب «هانا آرنــت و آیزایا برلین» امکانی فراهــم م یکند تا با سیاسی مشــترکی داشت هاند و بحرانهای مشــترکی را تجربه کرده قبــل از پرداختن به جزئیات کار هیروتا ،مروری کوتاه بر میراث خلاق در تجارت ،فناوری و آمــوزش وجود دارد .تحقیقات
بودند و دغدغهها و مســائل فکری مشــترکی داشــتند که آنها را نشــان م یدهد ،خلاقیــت و هوش با یکدیگــر مرتب طاند اما
دیدگاههــا و نظریات و اید‌ههــای هانا آرنت و آیزایــا برلین دربارۀ بههم متصل میکرد اما هر کدام به شــیوه و با دیدی متفاوت به این فکــری هانا آرنت و آیزایا برلین ضروری اســت .آرنت ،نظریهپرداز عوامل دیگری نیز در خلاقیت دخیل هستند .تخیل ،محیط
موضوعات و مســائل و دغدغههای مشترکشان ،که موضوعات و مسائل مینگریستند و این منشأ نظری اختلاف فکری شدید آنها سیاسی آلمان یالاصل به‌دلیل تحلیلهای نافذ خود از توتالیتاریسم،
مسائل و دغدغههای سیاسی مهم قرن بیستم نیز بود هاند ،آشنا شویم بود .اخــتلاف آرنت و برلین اما ،چنانکه در کتاب هیروتا میبینیم، ماهیت قدرت و اهمیت کنش سیاســی شــهرت دارد .آثار او مانند و شــخصیت یک فرد میتواند بر تفکر خلاق او تأثیر بگذارد.
منشأ خصوصیتر و شــخصیتری هم داشته که به مواجهات آنها بنابراین تفکر خلاق در مدیریت جایگاه ویژه دارد.
و اندیشۀ آنها را در متن زندگی و زمانهشان و بستری که آنها در آن با هم و تصوری که در این مواجهات از یکدیگر ب هدســت آورد‌هاند، «منشأتوتالیتاریسم»و«وضعبشر»همچنانبهشک لگیریبحثها تفکر واگرا هنگامی بیشــتر کاربرد دارد کــه میخواهیم
رشــد کردند ،بشناسیم و آنها را با هم مقایسه کنیم و ببینیم هر یک برمیگــردد .از همیــن رو ایــن کتاب هــم از منظــری تاریخی و دربارۀ دموکراســی ،اقتدار و عاملیت فردی منجر میشود .از سوی
چگونه به مقولههایی چون آزادی و انسان بودن و توتالیتاریسم و دیگر زندگینام های به موضوع اختلاف آرنــت و برلین میپردازد و هم از دیگر آیزایا برلین ،فیلســوف و مورخ اندیش ههای بریتانیایی ب هدلیل مشکلات را حل کنیم .هنگامی که پاسخهای ممکن متعددی
برای یک راهحل وجود دارد ما به تفکر واگرا تکیه میکنیم تا به
مسائلی که دغدغۀ هر دوشان بوده است ،مینگریست هاند. کتابکهپیاانرهاآیسزارهآدو/تایر/،۴ن۱ت۴رسیتجاصمفسوۀحتهآ/ساوی ام۵انز۹انسی۳اانصهیفبزارترزرالئتیویمانن دفاع از کثرتگرایی ،آزادی و کثرتگرایی ارزشــی مورد تجلیل قرار ما کمک کند که بهتر ین راهحل را انتخاب کنیم .همواره نکات
کتاب «هانا آرنت و آیزایا برلین» از 7فصل تشــکیل شده است میگیرد .برلین از طریق مقالات مهمی مانند «دو مفهوم آزادی» و
که فصل اول شــامل مقدمه اســت و فصل آخر هــم به جمعبندی «سرشتتلخبشر»،دیدگاهقانعکنند‌هایازجامع هایمتنوعوبردبار زیادی وجود دارد که میتوان در پاســخ به مشکلات ارایه کرد
اما تفکر واگرا میخواهد بهترین پاسخ را ارائه دهد .کودکانی
اختصاص دارد .باقــی فصلهای کتاب «هانا آرنت و آیزایا برلین» را بیان کرد ،جای ی که ارزشهای متضاد میتوانند بدون تسلیم شدن که با بلوکهای پلاستیکی بازی میکنند از مهارتهای تفکر
عبارتند از« :سوهان روح واقعی»« ،آزادی»« ،غیرانسانی بودن»، دربرابر ایدئولوژیهای ظالمانه ه مزیستی کنند.
«شروقضاوت» و «جزیر‌ههای آزادی» .در نهایت ،کتاب با کاوش در کتاب هیروتــا ،کاوش موضوعی با تحلیلی عمیق از مفاهیم متفاوت برای تصمیمگیری در مورد ساخ توســاز اســتفاده
میکنند .آنها میتوانند چیزهای زیادی با بلوکها بســازند
در دیدگاه آرنت و برلین در مورد انســانیت و شرای ط انسانی به پایان آرنت و برلین از آزادی آغاز میشــود .هیروتا با تکی ه بر آثار مربوطۀ اما باید تصمیم بگیرند چه چیزی بســازند و از کدام بلوکها
م یرسد .هیروتا بینش آرنت را در مورد ابتذال شر و شکنندگی وجود خود ،تأکید آرنت بر آزاد ی سیاســی را بهعنوان ظرفیتی برای تعیین
انســان ،در کنار تأملات برلین در مورد ابعاد غ مانگیز تاری خ بشــر و سرنوشــ ت جمعی و کن ش عمومی روشــن میکند و آن را با تمایز استفاده کنند .یک مثال دیگر از تفکر واگرا :تصور کنید معمار
هستید .یک مشتری ،فهرستی از مصالح ساختمانی و ایدهها
الزامات همدلــی و درک ،باز میکند .نویســنده از طریق تجزی ه و برلین بین آزادی منفی و مثبت مقایســه میکند .نویسنده از طریق را به شما م یدهد و میخواهد با استفاده از آن مصالح و ایدهها
تحلیل دقیق ،بــر الزامات اخلاقی نهفته در آثار آرنت و برلین تأکید مطالعــات دقیق ،پیچیدگیهــای این مفاهیم را بررســی میکند و
میکند و خوانندگان را به چالش میکشــد تا با شفافیت و شفقت با مفاهیم آنها را برای بحثهای معاصر دربارۀ حقوق ،خودمختاری خان های را طراحی و بسازید .احتمالات زیادی وجود دارد اما
بایــد دریابید چه نوع طرح و گزینههایی به بهترین وجه برای
معضلاتاخلاقیزمانماروب هروشوند.کیهیروتادر«هاناآرنتو و عدالت اجتماعی روشــن میکند .هیروتا با حرکت فراتر از قلمرو مشتری شما مناسب است.
آیزایا برلی» ،ترکیبی قانعکننده از میراث فکری دو شخصیت برجسته آزادی ،توجه خود را به اندیشۀ سیاسی آرنت و برلین معطوف میکند
در اندیشۀ سیاســی ارائه م یدهد .با دقت علمی و تحلیلی ،هیروتا و دیدگاه آنها را در مورد ماهیت سیاســت و رابطۀ آن با شــکوفایی نوع ســوم تفکر نمادین اســت که توانایی ایجاد بازنمایی
ذهنی از اشــیا ،مکانها ،رویدادها یا افراد در ذهن اشخاص
در حــوزۀ پیچیدۀ ایدههای آرنت و برلیــن پیمایش م یکند و ارتباط انسان بررســی میکند .مفهوم آرنت از «قلمرو سیاسی» به عنوان است .تصور کنید میخواهید به نزدیکترین خواربارفروشی
پایدار آنها را برای تئوری و عمل سیاســی معاصر روشن میکند. فضایی از کثرت و آزادی در کنار بدبینی برلین نســبت به پروژههای
این کتاب نهتنها گواهی بر اهمیت ماندگار اندیشۀ آرنت و برلین است بزرگ سیاسی و حمایت او از رویکردی پراگماتیک و کثرتگرایانه به برویــد ،آیا میتوانید قبل از رفتــن آن را در ذهن خود ببینید؟
تا بتوانید برای رســیدن به آنجا از کــدام خیابانها یا جادهها
بلکه مداخل های بهموقع در بحثهای جاری دربارۀ آزادی ،سیاست حکومت است .هیروتا با کنار هم قرار دادن این دیدگاههای متفاوت، اســتفاده کنید؟ کودکان خردســال اغلب زمانــی که درگیر
و شرایط انسانی است. خوانندگان را دعوت میکند تا دربارۀ پیچیدگیهای زندگی سیاسی و
بازیهای تخیلی هســتند این کار را انجــام م یدهند .آنها
اســباببازیها و خانههای بازی را به نمادهایی از چیزهای
؟ واقعی تبدیل میکنند .عروسک نوزاد در ذهن کودک به یک
نوزاد واقعی تبدیل میشــود و سگ پر شــده از پارچه تبدیل
به یک ســگ واقعی م یشــود! آنها در حین بازی م یتوانند
دنیاهــای جدیدی را در ذهن خود بســازند .در واقع نوزادان
کمتر از 6ماه قادر به تصور اشیا یا افراد در ذهن خود نیستند.
اگر شی یا شــخص را نبینند ،مثل این است که وجود ندارد!
اما وقتی بزرگتر میشــوند و ذهنشان رشد میکند از تفکر
نمادین بهره میگیرند .تفکر نمادین برای بزرگسالان نیز مهم
است .بسیاری از مشاغل ،وظایف و انواع دیگر مسئولیتها
مســتلزم این اســت که بتوانیم نمون های از چیزی را در ذهن
خود به تصویر بکشیم .در مجموع ویژگیهای تفکر در حوزه
قوی مدادرنیردیوتم تعمصوًوایًلرگچرنادفیراندوییژاگسیــمشتــکتهرمکهایرعنتیهتالفییقتفیکازر
انواع
تفکــر را دارند .یک تخیل فعال ،یــک محیط خلاق و یک
شخصیت ماجراجو یا کنجکاو میتواند بر تواناییهای تفکر
هر مجموع های تأثیر بگذارد.
