Page 4 - 0411-Sazandegi
P. 4
تازههای ادبیات و هنرکافه سال ششم شماره 1624 04
چهارشنبه 4بهمن1402
دریچه :تحلیل عادات
آرامش با ادبیات
دروازهای به تجارب انسانی
تار و تاریخ نشست تجسمی فجر شرمنده از اسراییلی بودن حسن محرابی
«خرابــات» نام تازهترین تابلوموزیکال از پروژۀ «تار و تاریخ» نشست خبری شانزدهمین دورۀ جشنوارۀ تجسمی فجر صبح موتی لرنر ،نویســنده و نمای شنام هنویس ۷۴ساله اسراییلی پژوهشگر
است .این اثر با آهن گســازی و تنظیم میدیا فر جنژاد ساخته س هشــنبه در موزۀ هنرهای معاصر تهران برگزار شــد .در این هدف قرار دادن غیرنظامیان در غزه توســط ارتش اســراییل
شدهوباآوازبهمنجهانسوزوبندیرنوازیعلیرضانصیر یفرد نشست اعلام شد ،بخش مفاخر جشنواره تجسمی فجر و «آینه و کشــته شــدن ۱۱۰۰۰کودک را محکوم کرد .لرنر با تأکید بر در دنیای امروز با مشــغل ههای فراوانی که مردم را گرفتار
همراه شــده است .همچنین شــعر این آهنگ از سرودههای در آینه »٣روز ی کشنبه هشتم بهمن در موزۀ هنرهای معاصر ای نکــه نتایج فاجع هبار جنگ غزه باید هر کســی را عصبانی ذهن و رســیدن به آرامش نیاز اکسرـدـه ،فت.ر بصهتبییابنرادقییآزقاتدر،سـ َـصازریف
خواجوی کرمانی اســت« .خرابــات» را پویا پایور میکس و تهرانافتتاحم یشود.همچنینازروزدهمبهمننمایشگاهآثار کند ،گفت« :من نم یخواهم شهروند کشوری باشم که ۱۱۰۰۰ زمان بــرای مراقبت از بدن و
مسترینگ کرده و ضبط آن در استودیو ۵۴انجام و کارگردانی، جشنوارههنرهایتجسمیدربخ شهایمسابقه،قلهو...در کودک را م یکشــد ».موضوع نمای شنام ههای این نویسنده ذهن برای جلوگیری از فرســودگی شــغلی ضروری اســت.
تدوین و تصویر این اثر کاری از مرتضی حا جمحمدی است. در حقیقت ناتوانی در زمینۀ دســتیابی به آرامشــی که لایق آن
موسسهفرهنگیوهنریصبابهنمایشدرم یآید. همه سیاسی و تاریخی هستند. هستیم ،م یتواند منجر به احساس خستگی مستمر ،گیجی،
قهرمانانب یصدا کوااهسترش دسهــشـدـ.دایهنواتموارنبایریزندشگــیناشخـتـیخوصفعیا،لیر ِواتب مطغ ِوز اضطرب
افــراد را
شغل اشخاص تأثیر م یگذارد اما با داشتن یک سبک زندگی
سالم و آموختن اینکه چگونه به بدن و ذهن خود آرامش دهیم،
م یتوانیم احســاس شادابی و روحی های امیدوار داشته باشیم.
البته راهها و رو شهای مختلفی برای دستیابی به آرامش وجود
عباس مخبر در قهرمان در تاریخ و اسطوره به سیر تحول این مفهوم داشــته و راههای جدیدی هم کشف شده اما همچنان بهترین
از دنیای اساطیری تا دنیای معاصر م یپردازد روش آرامش مطالعه است.
آیــا تا به حال آنقدر غرق کتابی شــدهاید که زمان و مکان
را از دســت بدهید؟ یــا زمانی که کلمات شــما را به دنیاها و
تقلیدی از کردار خورشید روی زمین بود .کار خورشید قهرمان اســاطیری چه ویژگ یها و کارکردی دارد، دورههای مختلــف منتقل م یکنند ،احســاس قدرت کنید؟
پیروزی بــر نیروهــای تاریکی در آســمان بود .هدف خاستگاهش کجاســت و قهرمان تاریخ چه تفاوتی با این جادوی ادبیات اســت .البته ادبیات فقط مجموع های از
قهرمان تغییر جنب ههایی از نظام کهن و قمری الهه بود. قهرما ن اســطورهای دارد؟ کتاب «قهرمــان در تاریخ آثار مکتوب نیســت بلکه دروازهای به تجربۀ انســانی است،
در تقابل با اسطورۀ کهن الهه و پسر -معشوقش که به و اســطوره :در سگفتارها» متن مکتوب و ویراســته و وسیل های برای بیان ایدهها و احساساتی است که فراتر از زمان
نمایش همواره تغییریابندۀ روابط م یپردازد -قهرمان به تکمیل شــدۀ در سگفتارهای عباس مخبر دربارۀ این و مکان اســت .از زیبایی غ مانگیز شــعر گرفته تا تعلیق گیرا
تنهایی در مقابل نیروی مخالف م یایستد و پدر آسمانی موضوع اســت که به تازگی نشر مرکز آن را منتشر کرده در یک فیلــم هیجا نانگیز .ادبیات یک مجموعه از رن گها و
نیــز از او حمایت م یکند .کانون تأکید از الهه به پســر است .نویسنده کتاب جدید خود را «به هزاران ه ممیهن باف تهاست مانند بوم نقاشی که هنرمندان اثر خود را روی آن
و از کیهان به انســان حرکت م یکند .دورانی از تلاش معمولــی کــه وقتی در شــرایط خاص قــرار بگیرند، به جا م یگذارند.
برای شناختن و نه فقط بودن آغاز م یشود که جان کلام اشــاره به این نکته ضرورت دارد که ادبیات در تاریخ ایران
آن وانهادن رابطه با کل ب همنظور کشف خود ب همثابۀ فرد قهرمانانه عملکنند» پی شکش کرده است. و البته جهان جایگاه ویژهای داشــته اســت .به عنوان نمونه
اســت ».گام بعدی مخبر در کتاب این اســت که ابعاد در ایران اگر فقط به شــاهنامه اشــاره کنیم ،م یتوانیم دریابیم
قهرمان تاریخی را مشــخص کند .چــون بین قهرمان Wاسطور هشناس کــه ادبیات چه نقشــی در حفــظ فرهنگ و تــداوم آن و نیز
تاریخی و قهرمان اســطورهای تفــاوت وجود دارد؛ در آرام شبخشــی به ذهن مردم ایران داشته است .همچنین باید
حال یکه بسیاری از افراد و حتی شماری از صاح بنظران ،خاستگاه سیرتحولمفهومقهرمانرادرطولتاریخموردبررسیقرارم یدهد. عباس مخبر ،متولد ۱۹تیر ۱۳۳۲در روستای سیون ِد به نقش ادبیات شفاهی در تاریخ معاصر و نزدیک اشاره کرد.
قهرمانــان اســطورهای را تاریــخ و قهرمانان تاریخی را اســطوره نویسندهدربحثازمفهومقهرماندراسطورهوویژگ یهایقهرمان استان فارس ،مترجم ،مؤلف و اسطورهشناس ایرانی و قص ههایی که والدین برای بچ هها حکایت م یکردند ،نقشــی
م یپندارند .اینتداخل مفهومی هم وقتی تشدید م یشود که زندگی از آرای متفکــران مختلف ،نظیر زیگموند فروید و کارل گوســتاو مدرس اسطورهشناسی اســت .او که فار غالتحصیل فو قلیسانس ویژه در آرام شبخشــی کودکان داشت .ه مچنین داستا نها از
بسیاری از قهرمانان تاریخی در هال های از اسطوره پوشیده م یشود. یونگ ،دربارۀ قهرمان در اســطوره سخن م یگوید و ب هطور مفصل جامع هشناسی از دانشــگاه شیراز و فو قلیســانس زبا نشناسی از این طریق از نسلی به نسل دیگر منتقل م یشد .در کشورهای
مخبــر م یگویــد ،قهرمانــان بســیاری از رما نهای مــدرن با به بررســی ســه الگویی م یپردازد که اتو رانک ،جوزف کمبل و لرد دانشگاه تهران اســت ،کتا بهای بســیاری را در حوزۀ اسطوره و دیگر هم چنین وضعیتی حاکم است .یونان را با ادبیات کهن و
قهرمانان اسطورهای و تاریخی نســبت چندانی ندارند و بسیاری از رگلان بــرای توضیح موضوع و کارکرد و نقش قهرمان در اســطوره اسطورهشناســی و دیگر حوزههای علوم انســانی به فارسی ترجمه باستان یاشم یشناسند.معرفچهرۀجوامعیمثلانگلستان،
قهرمانان افشاگر عصر دیجیتال ،در گذشته قابل تصور هم نبودهاند. وضــع کردهاند .در این کتاب همچنین فصلی به بررســی نظریۀ رنه کرده که بعضــی از آ نها عبارتنــد از« :مبانی اسطورهشناســی»، آآنلامنا انسدر تتا.رَایشخــباکاستلانع،مقدرۀوادنبویسادطبیای وتعشاصمرلحاناواضعر فرانسه و
صاح بنظران جدید بــا نگاهی تازه اینپدیــده را در عرصه زندگی ژیرار دربارۀ خشونت ،تقدس و قربانی اختصاص داده شده است. «قــدرت اســطوره»« ،اســطورههای ایرانــی»« ،اســطورههای آثار ادبی
میلیو نها انسان معمولی واکاوی کردهاند .گویی پدیدۀ قهرمانی نیز «قهرمان در تاریخ و اسطوره» از مقدمه و 10فصل تشکیل شده بی نالنهرینــی»« ،اســطورههای یونانی»« ،اســطورههای رومیۀ، مختلفی اســت مانند :داســتان کوتاه ،رمان ،شعر حماسی،
در دنیای معاصر دموکراتی کتر شده و طیف گستردهتری از انسا نها است.فص لهایدهگانۀکتابعبارتنداز«:قهرمانوقهرمان یگری: اســطورههای مصری»« ،اســطورههای چینی»« ،اســطورههای نمای شنامه و فیلم که ایدهها و احساسات متفاوتی را از طریق
را زیر چتر تعریف خود گردآوری کرده اســت .نویســنده «قهرمان چشــ مانداز نظری»« ،قهرمان در تاریخ»« ،تبارشناسی قهرمان در اینکا»« ،اســطورههای ســلتی»« ،اســطورههای بی نالنهرینی»، کلام مکتوب منتقل م یکنند .این تنوع ه مچنین در عین حال
در تاریخ و اســطوره» م یگوید ،قهرمانی امــروز از همه م یخواهد اســطوره»« ،فروید :قهرمان در چنگال عقــدۀ ادیپ»« ،قهرمان «اســطورههای هندی»« ،اسطورههای روســی»« ،اسطورههای راههای منحصر به فردی را نشان م یدهد که نویسندگان برای
گنج خویشــتن حقیقی خود را پیدا کنیم و آن را با جامعه به اشتراک در اســطوره :مدل اتو رانک»« ،جیمز فریزر و خدای شهید شوندۀ اســکاندیناوی»« ،اســطورههای موازی»« ،جهان اسطورهها»، بیان آثارخود ارائه م یدهند.
بگذاریم.پسقهرمانیی کسفراست؛سفریکهدرآنباهیولاهای نباتی» ،قهرمان در اسطوره :مدل لرد رگلان»« ،رنه ژ یرار :بلاگردان، «تاریخمختصراسطوره»«،سفرقهرمان»«،اله هها:اسرارالوهیت در حقیقت ادبیات بخش مهمی از هنر اســت که در طول
خشونتوامرقدسی»«،کارلیونگ:توازنخودآ گاهوناخودآ گاه» زنانه»« ،شــناخت کورش»« ،ظهور و ســقوط لیبرالیسم غرب»، ســا لها تکامل یافته و منعک سکننــدۀ زمین ههای فرهنگی،
درون خود روب هرو م یشویم و گنج درون را کشف م یکنیم. «مغو لها» « ،نگاهی به فلســفه :سبک کردن بار سنگین فلسفه»، اجتماعی و تاریخی اســت که در یک جامعه ایجاد شده یعنی
نویســنده کتاب در ابتدای بحثــش ایننکته را هــم تذکر داده و «قهرمان در اسطوره :مدل جوزف کمبل». «کتاب فیلســوفان مرده»« ،وزن چیزها»« ،شکســت شاهانه»، داستان اکگوترـچـاهههورناثماریادبشنیاممبهتانمای بقرطتع ًاخبیهلدالیســتلاآنزکجهمالزهجرامماعنه،
کــه قهرمان ،واژهای با دامنۀ معنای گســترده اســت که از خدایان «قبلۀ عالم ژئوپلیتیک ایران»« ،نظریۀ اجتماعی مدرن از پارســونز و عصر
و نیم هخدایــان تــا چهرههای اســطورهای ،حماســی ،تاریخی و Wقهرمانان معمولی در میان ما تا هابرماس»« ،روشــنفکران ایــران :روای تهای یــأس و امید»، مربوط به تدوین آن اثر ادبی تأثیر گرفته اســت ،ریشــ ههایی
شــخصی تهای علمی ،ورزشــی و ادبــی را در بر م یگیــرد .ای ن «پی شدرآمدی بر نظریۀ ادبی»« ،راز فال ورق»« ،معنای زندگی»، در واقعیت نیــز دارد .این آثار اغلب حاوی شــخصی تها و
گســتره معنایی در گذر زمان نیز تغییرات زیــادی کرده که به درک عباس مخبر در پی شگفتار کتابــش م یگوید ،هدفش از تهیه و «وزن چیزهــا»« ،مقدم های بر روا نشناســی نقاشــی کودکان»، رویدادهای خیالی هســتند که توسط نویســنده برای انتقال
و دریاف تهای تازهای از مفهوم و مصداق آن منجر شــده است .به تدوین ای ن کتاب بررســی خاســتگاه ،ماهیت و کارکرد قهرمان در «حیــوان قص هگو»« ،تاریخ خــط» و «افول و ظهور شــیوۀ تولید موضوع یا پیامی خاص خلق شدهاند البته بخشی دیگر مربوط
اعتقاد او مضمون تازۀ جها نشــمول بــودن قهرمانان معمولی ما را اسطوره است اما بهدلیل گستردگی معنایی و تداخلی که میان انواع آسیایی» .از مخبر ،علاوه بر کتاب «قهرمان در تاریخ و اسطوره»، بهادبیاتیاستمبتنیبرحقایقورویدادهایمانندزندگ ینامه،
ترغیــب م یکند تا دربارۀ قهرمانان معمولی که در میان ما هســتند قهرمانان وجود دارد ،برای روشنکردن محدودۀ بررسی ،ضروری دو اثر تألیفــی دیگر هم در حوزۀ اسطورهشناســی بــا عنوا نهای مقاله و گزار شهای تاریخی .این آثار نیز اطلاعات ،تحلیل یا
بازاندیشی کنیم؛ کسانی که با ایثارگر یهای روزمره زندگی ما را غنا اســت در آغاز متن ،مفهوم قهرمــان و قهرمان یگــری را واکاوی نظرات دقیقــی در مورد یک موضوع خــاص ارائه م یدهند.
م یبخشند و در ادامه م ینویسد« :دیدگاه بدنینانۀ دانیل بورستین در کند و در فصل «تبارشناســی قهرمان در اســطوره» م ینویســد: «اساطیر هند» و «اساطیر یونان» منتشر شده است. بنابراین آثار داســتانی و غیرداستانی را م یتوان به نثر نوشت و
مورد سلبریت یهایی که رسان هها برای ما م یسازند و ب هعنوان قهرمان «قهرمان یگری ،واکنشی به ترســناکی فزایندۀ سیمای مرگ و نیاز براسپـوـیشاـرـی اشزداژادن.رههامیچنایدبنیمماینتنوادنرامزانش،عمرقکالههگوونداهاسـیـاتزا ِاندبکیاوتاهت
ب هخوردمانم یدهند،درمقابلتقدیرعمیقاوازقهرمانانهرروزهو به جاودانگی بود .اســطورۀ قهرمان ،یک اســطورۀ خورشیدی و Wسیر تحول مفهوم قهرمان اســت ،بهره گرفت و از الگوهای خاص ادبی شــامل ریتم و
ب یصداییقرارم یگیردکهدرمیانمازندگیم یکنند».بهگفتۀمخبر اغلبقافی هها برای ایجاد یک کیفیت موسیقایی منحصرب هفرد
مدرع ایطون زفنبدهگچییتزوهیمفریاتورنایزم هشتـوـنهامختیه،کشـســـدانن ایسکـهـفتض،یلغالتب ًاهاقهیرشمـاـناانن ق۰ه۲ر۲عمبااصنفسدحدرمهر/ختبس۰ارگ/۰رفی۰نتا۰خ۱رشر۲هواتماروسکمازطنوره عباس مخبر در در سگفتارهایی که در کتاب «قهرمان در تاریخ اســتفادهکرد .در مجموع مطالعه و بهرهگیــری از همه گونه
ب یصدا هستند :معلم ،پرستار ،مادر ،کارگر سخ تکوش در تنهایی، و اســطوره» گردآوری و منتشر شده به بررسی نظری ههای گوناگون تولیدات ادبی مفید است.
کچیسزــایندیرببااردهسشــــتامنزندمهایداینننادک:اف«ایی نوهما دشـقیـاق ًاغقلهبرمیاافتن هخاسرــیتنکده مچرودنم دربارۀ نقش و کارکرد قهرمان در تاریخ و اســطوره و توضیح تفاوت البته در نهایــت هر فرم ادبی دارای ویژگ یها ،تکنی کها و
ب یصدا باقی م یمانند ».مخبر در ادامه به نقل از مرلوپونتی م یگوید میان قهرمان تاریخی و اســاطیری م یپردازد و سیر تحول قهرمان اهداف منحصرب هفردی اســت که به نویسندگان این امکان را
ضدقهرما نها هم با حرکت در مرزهای قهرمانی م یخواهند ،انسان در اســطوره و نظری ههای مهم در این باره را مرور م یکند تا ماهیت م یدهــد تا پیامهای مورد نظر خود را به طور مؤثر انتقال دهند
را در جایگاه قهرمان بشــنانند و م ینویســد« :وقتی در شعر فروغ و کارکرد و خاســتگاه قهرمان در اســطوره را شرح و نشان دهد که و احساســات خاصی را در مخاطبان خــود برانگیزند .بههر
فرخــزاد م یخوانیــم :نجا تدهنده در گور خفته اســت ،حرف این قهرمان تاریخی با قهرمان اساطیری متفاوت است و این دو را نباید حال آنچه اهمیت دارد این اســت که مطالعه ادبیات در جهان
اســت که واگذاری همه چیز به یک قهرمــان نجا تدهنده موجب با هم یکی گرفت« .قهرمان در تاریخ و اســطوره» حاوی مباحثی افمرارمووز هشمکچرنداه بناکشایرکم!رِد آرامش بخشی دارد؛ هرچند که ما آن را
انفعال خواهد شــد و افراد جامعه باید خود دســت به عمل بزنند و مهم و کلیدی دربارۀ مفهوم قهرمان اســت و این مفهوم را به زبانی
ســاده توضیح م یدهد و از زوایای گوناگــون به آن نور م یتاباند .در
نجا تدهندۀخودباشند». در سگفتارهــای «قهرمان در تاریخ و اســطوره» مفهوم قهرمان و
نقش و کارکردی که در اســطوره برای قهرمــان قائلند و نیز وجوه
تمایــز قهرمان اســطورهای و قهرمــان تاریخی از منظر فلســفی
و روا نشــناختی ،مورد بررســی قرار گرفته اســت .این کتاب رد
قهرما نها را در متون که ِن حماسی و اساطیری دنبال م یکند و نیز
