Page 4 - 26-12-1403-1934 Sazandegi
P. 4
تازههای ادبیات و هنرکافه سال هشتم شماره 1934 04
یکشنبه 26اسفند 1403
آشتی با زمانه تجسمی
نقاشی در زباله
کشف اثری از جورج رامنی در سطل آشغال
انتشار نوروزنامه خیام با ویرایش جعفر مدرسصادقی
نشوریرمارنیکوز/شر۲عموم۰ت۱رزنن:خصایافجمعحمفههنر/یوم۵شادر۸برب۱وارهسعیّز ّیارصااتدوتقماین ترکیبات و واژههای آن دوران متــداول بود .مدرسصادقی ویرایش «نوروزنامه» خیام از آثار مهم ادبیات کلاســیک ایران محسوب یکــی از علاقهمندان خوششــانس به اشــیای عتیقه در
عدل و بیداری و قوت رأی پادشاه باشد در آباد کردن مملکت»... خود را بر اســاس تصحیح مجتبی مینوی در ســال ۱۳۱۲انجام داده میشود .این کتاب در اصل رسال های در منشاء و تاریخ و آداب جشن جریان جســ توجو در میان زبالهها با کشــفی حیر تانگیز
و در نوروزنامه آمده« :صاحبخبران را در مملکت به هر شهری و و مینویسد« :تصحیح مجتبی مینوی در نهایت امان تداری به متن نوروز است که اهمیت فرهنگی -اجتماعی بسیار ز یادی برای ایرانیان روب هرو شــد .او زمانی که ســال گذشــتۀ میلادی مشــغول
ولایتی گماشته بودندی تا هر خبری که میان مردم حادث گشتی، دارد .خیام در «نوروزنامه» دربارۀ سرمنشا نوروز و نحوۀ شکلگیری جس توجو در سطلهای زباله «هادسون» واقع در نیویورک
نپبتاچردواونهشینظـاسـتچهحانکاهرًًادرلاخسییچخانسبس َمَیتـربـدنعتکبندمرو.ادنند.یزا.ددیر»ر،یگ.ستدـذاـسآتشـنـنــدپاتیتدهمکشالـرـدیاتکهن بطشوهـایهـماووسلکجلدجِ ََِکروبومقتآاانیهز بفمکورودمرادسیبنبوهدیانُمُدعاهمحریالوقی نسخۀ خطی صورت گرفته است». آن بحث کرده است .نشر مرکز به تازگی «نوروزنامه و رباعیات» عمر بود به یک طرح دور انداختهشــده با قلم و جوهر برخورد که
قرار گرفته و با ســلطان ســنجر روابط تیرهای داشته است و نوشتن جعفر مدرسصادقی معتقد است «نوروزنامه» در ادامۀ سنت خیامنیشابوریراباویرایشجعفرمدر سصادقیمنتشرکردهاست. بعدها مشــخص شــد ،اثری از «جورج رامنی» نقاش پرترۀ
«نوروزنامه» شــاید یکی از آخرین نشــانههای پیونــد او با کانون اندرزنامهنویســیها و کتابچههای راهنمایی قــرار میگیرد که جعفر مدر سصادقی ابتدا با داســتانهایش به شــهرت رســید مشهور انگلیسی است .این کشف غیرمنتظره زمانی که اوایل
قدرت بود .خیام با «نوروزنامه» ســر آشتی با زمانه داشت اما وقتی بهمنظور آ گاهیبخشــی به زمامداران و اولیای امور نوشته میشد و «گاوخونی »اش از همه مشــهورتر اســت و بیشتر خوانده شده این هفته به حراج گذاشته شد ،توجه بسیاری را جلب کرد.
جواب مســاعدی از آن ســو نیامد با رباعی تا چشــم و گوش آنها را به تاریخ روزگار سپریشده و به آداب و اســت .او که نثرنویس قهار ی اســت و اهمیت نثر و کیفیت آن را یابندۀ ناشناس اهل هادســون در بیانی های گفت« :وقتی
راه تــازه و زبان گویاتری پیــدا کرد .از این رو رســوم و فرهنگ و هویتی که لازمۀ مملک تداری بود ،باز کند و در آفرینــش اثر ادبی م یدانــد در کنار داستاننویســی به تصحیح به نظرم جالب انمـخـاستایصنًاب ًلارتآصنورار ندمر مییکارندمزبنالزهدیها پکی بداهک۰ر۰د۳م برای
مدرسصادقــی پــس از متــن «نوروزنامه» مینویســد« :ما هیچ نم یدانیم که خیام ،نوروزنامه را به سفارش متون کهــن هــم رو آورد و تصحیحهایی قابل توجهــی از «تاریخ ســال قدمت آمد،
رباعیات موثقتر خیــام آورده و دربارۀ معیار پادشــاه وقت نوشته اســت یا -چنانکه خودش در ابتدای رساله بیهقی» و «سیاســتنامه» خواجه نظامالملک« ،ســفرنامۀ ناصر داشــته باشد .پس از اینکه آن را به خانه بردم و تحقیقی انجام
انتخــاب رباعیات مینویســد« :معیاری که میگوید -به درخواست دوستی که با او «حق صحبت داشت و در خسرو»« ،تفسیر عتیق نیشــابوری»« ،مقالات شمس»« ،تاریخ
برای گزینش رباعیات در نظر گرفت هایم همان نیکعهدی یگانه بود ».دوستی که لابد قرار بوده است این امانتی سیستان»« ،ســوانح» و ...منتشر کرد که با استقبال خوبی در بین
معیار ی است که صادق هدایت پیشنهاد کرده را به دست پادشاه برساند ».به اعتقاد او «نوروزنامه» شباهتهای کتابخوانانروب هروشد«.نوروزنامهورباعیات»سیزدهمینکتابی
است :رباعیاتی که در که نترین منابع موجود قابل توجهی با «سیاس تنامه» خواجه نظامالملک دارد؛ از جمله اســت که از مجموعۀ «بازخوانی متون» نشر مرکز با ویرایش جعفر
نقل شدهاند ...با این تفاوت که صادق هدایت اینکه خواجه در «سیاســتنامه» میگوید« :پادشاهان همیشه مدرسصادقی منتشر شده اســت .در این مجموعه ،برجستهترین
به دو منبع کهن اســتناد کرده است و در حال نپانیاـدـکشودانرههااخندوا»ِنِنننهویررکوزچوننهامتهاهمدآاممنتتدرهبک:له« ُُهمفلمکوــردۀکهارنعودزج.گ.مات.رر».تی»بو دیخردواافشجصتههنالنظ«دااندماردلرمخآلیویاِِنکن متون ادبیات کلاســیک فارســی با فصلبنــدی و تدوین مجدد به
حاضــر منابع کهن و متأخر خیلی بیشــتری افخصتلـصـای اصزداکتداهباسش رتا بوـمـهیلگزوویمدب:ــ«هکصاارحگربفتخـبـرنو ُُ«منصهایحگمباخشبتراننا»ز صورتی عرضه میشــوند که تمامیت و «فــرم» اثر محفوظ بماند.
در دســترس عموم قــرار گرفت هاند ...الگو و ویرایشهــای جدید این مجموعه گزیده نیســت و بازنویســی هم
راهنمای ما در ترتیب رباعیات همان تلاشــی نیساسدهتس:ــعایزِِنیخوو ِِدهیمتچگنودنرهباراعبرماخلوانسنلیدقهاهاسی بتهوهیچحرکتیدرجهت دادم ،باورم نمیشد .چطور ممکن است یک طراحی مربوط
بوده است که ادوارد فیتز جرالد به خرج داد». به اواسط قرن هجدهم از انگلستان ،سر از سطل زبال های در
منظور تعدیل زبان متن در کار نبودهاست. شمال ایالت نیویورک دربیاورد؟»
با توجه به اشارات خیام به پیدایش تقویم داشبــر رتوویُُمقهاربکاایرگناهطاریانحهین،رنمونشدـنـیتزۀد«ر پeyشnــomت آRن.به»Gچوشجــومد
جلالــی و جهشهای پیــش از آن ،نگارش میخورد .متخصصان نیز صحت این انتساب را تأیید کردهاند.
کتاب باید حدود ســال ۴۹۵هجری قمری این طراحی در حراجی «نقاشــ یهای استادان قدیم نقاشی،
( ۴۸۰خورشــیدی) صــورت گرفته باشــد. بریتانیایی و اروپایی» در Rosebery’sواقع در لندن در تاریخ
گزارش جشــنهای نوروز و مهرگان و تاریخ ۱۲مارس به فروش گذاشته شد و در حال ی که قیمت تخمینی
ایــن دو روز در کتب ادبــی و تاریخی عرب آن ۶۰۰تــا ۸۰۰پوند ( ۷۵۰تا ۱۰۰۰دلار) برآورد شــده بود ،در
مکرر آمده و در ادبیات فارسی قبل از خیام در نهایت به مبلغ ۲,۳۶۲پوند ( ۳,۰۵۵دلار) فروخته شد .طبق
کتب «التفهیم» و «زی نالاخبار» آمده است. اعلام مسئولان حراجی ،این اثر را یک مجموع هدار خصوصی
به اعتقاد مدرسصادقی «نوروزنامه» یکی از در مالزی خریداری کرده است.
نمونههای درخشان نثر فارسی و ادام هدهندۀ «لارا ِِلوو-باســیروف»( )Lara L’vov-Basirovرئیــس
سنت سادهنویسی قرن چهارم و پنجم هجری بخشنقاش یهایاستادانقدیمنقاشیبریتانیاییواروپاییدر
است و با همان ویژگیهایی که در بهکار بردن
از جورج طراحی رحورمانجیــمایج«ررازبیِِریخزار» دقارلبعیااندیه هراا پیشگـفـتت:س«اـیـرن
است؛ از گذاشته
نجا ت یافتن از سطل زبال های در شمال ایالت نیویورک تا ارائه
مرازلبـِِرـیزز لین.دبانووجدـرـنوهدایاندتایزاهفتکونچراهکخآوند،بایهــسـنـاثوریروخرییکداارغیذ در
در
قیمتی فراتر از تخمینها به دست آورد که نشا ندهنده اهمیت
هنری و داستان شگف تانگیز آن است».
جورج رامنی یکی از برجستهترین نقاشان پرتره در محافل
اجتماعی بر یتانیا در قرن هجدهم بود و آثار او در مجموعههای
بی نالمللــی معتبر بســیاری ازجمله مــوزۀ متروپولیتن هنر،
مؤسسۀ هنر شیکاگو ،نگارخانۀ ملی هنر ،موزۀ هنر فیلادلفیا
و موزۀ گتی در ایالات متحده نگهداری میشود .متخصصان
حراج ،این طراحی را به یکی از شــاهکارهای موجود در موزۀ
«فریک»( )Frickمرتبط کردهاند؛ مــوزهای که کمتر از ۳۲۰
کیلومتر با محلــی که این اثر در آن به زباله تبدیل شــده بود،
فاصله دارد .بر اساس یادداشــتی که در پشت قاب آن نوشته
ُُمکشنقِِـتـدمداسهت،ـوـاایرینوبیرطاراکیایحسیـکـ«پِِهرتتن.ررهیتطرانب ِِگقِِرگاوعریلوالغم»ن«(ارeزlزlبِِiسرvـیـeزrا»لGایهاtaنtایثieر۷rن۸nقeا۱H۷ش)ت،ای
۱۷۸۹از همیــن کنتس و دو فرزندش اســت که در مجموعه
مــوزۀ «فریک» نگهداری میشــود .در هر دو اثر ،کنتس در
از گِِروی ل خانواده حالتی نشسته به تصویر کشیده شده است.
حامیان و دوستان همیشگی رامنی بودند.
که امگعرموچًاهًلرباامنقییمبیتشهتار بیهدهخهااطهرزناقرادشلایرهای بیهرنفروگ رشومغ ینرسخنودد
دشرناحخرتاهجمییهاشــظاوهدراماشـطـرداهحویمهعامیوًااًلوتباا قحلـمـدوودجو۰۰ه۰ر,نی۳زدالغالر بهب
فروش م یرســند .در هر صورت ،هیچ اطلاعاتی دربارۀ محل
نگهداری این اثر قبل از یاف ت شدن آن در سطل زباله در سال
گذشته در دست نیست .اینکه این طراحی چگونه طی قرنها
از کارگاه یکی از برجستهتر ین نقاشان انگلیسی به شمال ایالت
نیویورک منتقل شده ،همچنان یک معمای جذاب باقی مانده
است.نکتۀجالباینجاستکهایننخستی نبارنیستکهیک
اثر هنری ارزشمند از میان زبالهها نجات داده میشود.
