Page 8 - 27-01-1404-1945 Sazandegi
P. 8

‫بررسی رویدادهای تاریخیحافظه‬                                                                                                                                                   ‫سال هشتم شماره ‪1945‬‬           ‫‪08‬‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫چهارشنبه ‪ 27‬فروردین ‪1404‬‬

‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‪61933000 :‬‬                                                                     ‫سازندگی‪ :‬روزنام ‌هسیاسیواجتماعی صاحبامتیاز‪:‬حزبکارگزارانسازندگیایران مدیرمسئول‪:‬امیراقتناعی سردبیر‪:‬اکبرمنتجبی‬                   ‫عکس‪ :‬رضا معطریان‬          ‫مدیرهنری‪ :‬رضا دول ‌تزاده‬
                                                                                                     ‫زیرنظرشورایسیاستگذاری‪:‬سیدحسینمرعشی(رئیس)‪ ،‬محمدعطریانفر‪،‬محمدقوچانی‪،‬علیهاشمی‪،‬سیدعلیرضاسیاس ‌یراد‪،‬امیراقتناعی‬
                                                                                  ‫ویراستار‪ :‬سعیده آرینفر حروفچین‪ :‬مجتبی دیدگر نشانی‪ :‬تهران‪ ،‬پاسداران‪ ،‬نگارستان پنجم‪ ،‬پلاک ‪ ، 8‬تلفن‪ 22841262 :‬چاپ‪ :‬امید نشر ایرانیان‪88537168 -9 :‬‬

             ‫تقویم‬                                                                ‫دلداده خلیجفارس‬                                                                                                                                                           ‫کارنامه‪ :‬خاطرات هاشمی ‪1380‬‬

       ‫شاعر کودکان‬                                                                ‫ششمین سالگرد درگذشت احمد اقتداری‬

         ‫درباره پروین دولتآبادی‬                                                                           ‫ ‪W‬آثاری ارزنده‬                           ‫ ‪W‬از عدلیه تا شهرداری‬                                   ‫نیره خادمی‬                                       ‫افراطدراختلاف ‪242‬‬

‫علاقه پروین دولتآبادی به دنیای کودکان شــاید‬                                      ‫احمد اقتــداری از ســال ‪ 1343‬به مدت‬              ‫در سال ‪ 1328‬اولین ســال برگزاری کنکور‬                                                 ‫گروه تاریخ‬                                                           ‫پنجشنبه ‪ 20‬دی‬
‫بــه همان زمانی برمیگردد که در ســالهای جوانی از‬                                  ‫‪ 5‬ســال در معاونت ســازمان جلب سیاحان‬            ‫در دانشــکده حقــوق و علوم سیاســی و علوم‬
‫پرورشگاه کودکان بیسرپرســت بازدید کرد و بعد به‬                                    ‫مشغول به کار شد اما به دلیل اختلاف با معاون‬      ‫اقتصادی دانشــگاه تهران‪ ،‬نام خــود را در تابلو‬   ‫خلیا ‌جحفامرد اسقتادساـرـیتم‪.‬ححلدوردًًاجو‪4‬ع‪4‬خساال ‌صداوعشامتدکربهابرهه‬  ‫سقوط یک هواپیمای آمریکایی‬
‫سرعت از تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا انصراف‬                                       ‫نخســ ‌توزیر کنارهگیری کرد‪ .‬تــا همان زمان‬       ‫اعلانات دانشکده در میان آ گهی پذیرفتهشدگان‬       ‫درخواســت انجمن آثار ملی برای نوشــتن درباره‬                            ‫بــرخلاف معمول پنجشــنبهها کــه به دفتر‬
‫داد و در آنجا مشــغول به کار شد‪ .‬دولتآبادی‪ ،‬اگرچه‬                                 ‫چندین کار تالیفی درباره فرهنگ لارســتانی‪،‬‬        ‫کنکور دید‪ .‬او در پاســخ به این پرسش که چرا‬       ‫نواحی جنوبی ایران با هواپیما عازم بوشهر شد‪ .‬او‬                          ‫کوشــک م ‌یروم به دفتر مجمع تشــخیص‪ -‬به‬
‫شعرهایی در حوزه بزرگسالان هم دارد اما بیشتر او را با‬                              ‫لارستان کهن و خلیجفارس داشت بنابراین به‬          ‫تحصــیلات عالیــه انتخاب کرد‌هایــد و چرا در‬     ‫از بســیاری از جزایر جنوبی ایران بازدید کرد تا به‬                       ‫خاطر غیبت دو روز گذشــته‪ -‬رفتم‪ .‬تا ساعت‬
‫شعرهایکودکان ‌هاشمیشناسندوازآنجاییکهبرخی‬                                          ‫سفارش انجمن آثار ملی برای نوشتن از نواحی‬         ‫کنکور دانشــکده حقــوق و علوم سیاســی و‬          ‫میناب و جاسک رسید‪ .‬بقیه راه اما جاد‌های برای‬                            ‫‪ 3‬کار کردم و به کوشــک رفتم و پس از استفاده‬
‫از اشعارش به کتابهای درســی دانشآموزان هم راه‬                                     ‫جنوبی ایران‪ ،‬تحقیق را آغاز کرد و عازم بوشهر‬      ‫اقتصادی نامنویسی کرد‌هاید‪ ،‬نوشته بود‪« :‬چون‬       ‫عبور خودرو نداشت بنابراین کوله بر دوش انداخت‬                            ‫از اســتخر و سونا به خانه برگشتم‪ .‬شب با فائزه‬
‫یافته است‪ ،‬میگویند شاعر کودکان است‪ .‬یک سال‬                                        ‫شــد‪ .‬او از بندر گناوه‪ ،‬بندر دیلم‪ ،‬شبانکاره و‬    ‫من جوانی روســتایی و فقیرم و مشتاق شهرت‬          ‫و با شلواری کوتاه‪ ،‬پوتینی بر پا و یک دوربینهای‬                          ‫برای تکمیل پایاننامه تحصیلی او که درباره دیه‬
‫پیش از تاجگذاری رضاشــاه پهلــوی به دنیا آمد و‪27‬‬                                  ‫سعدآباد بازدید کرد ســپس عازم دشتستان و‬          ‫و قــدرت و ثروتــم و م ‌یدانــم که ابزار دســت‬                                                                           ‫[حضانت‪ ،‬حق طلاق و ارث] زن و مرد تحقیق‬
‫فروردین ســال ‪ 1387‬بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت‪.‬‬                                  ‫تنگســتان‪ ،‬اهرم‪ ،‬خورموج‪ ،‬کنگان‪ ،‬طاهری‪،‬‬           ‫سیاســتمدار‪،‬قانون است و احراز مقامات رفیع‬            ‫عکاسی به تحقیق و عکسبرداری پرداخت‬                                                                     ‫میکند‪ ،‬کار کردیم‪.‬‬
‫سیمین بهبهانی وی را این چنین توصیف کرده است‪:‬‬                                      ‫نابند‪ ،‬عسلو یه‪ ،‬شبیکوه‪ ،‬گاوبندی‪ ،‬بندر‬            ‫و رتبههای منیع جز با دســتیاری قانون میســر‬          ‫و حاصل آن روزهایش در سال ‪ 1348‬شد‬                                    ‫پنرمیایرنودزگمانجُُلتندس رچا بپه‬  ‫روزنام ‌هها‪ ،‬مشــاجرات‬
‫«بسیار آرام و باوقار بود‪ .‬هرچه من پرشور و مردمآمیز‬                                ‫لنگه‪ ،‬بندر خمیــر‪ ،‬بندرعباس‪ ،‬میناب‬               ‫نیست‪ ،‬من خدمت مفید آموزگاری را رها کرد‌هام‬           ‫کتاب «آثار شــهرهای باستانی سواحل و‬                                                                   ‫تفصیل آورد‌هاند‪ .‬جمعی از‬
‫بودم‪ ،‬او کمتظاهر و گوشــهگیر بود‪ .‬افراد معاشر با او‬                               ‫و جاســک و در نهایت چابهار و بندر‬                ‫تا بازیچه دســت قانون شوم‪ ،‬یا قانون را به بازی‬       ‫جزایر خلیجفارس و دریای عمان»‪ .‬او در‬                                 ‫به مسأله [دستگیری آقای حسین] لقمانیان و‬
‫بیشتر از نخبگان ذوق و ادب به شمار میآمدند و پروین‬                                 ‫تیس شــد و چون بقیه جاده اتومبی ‌لرو‬             ‫گیــرم‪ ،‬والا نه قصد خدمت دارم و نه ســودای‬           ‫ماموریتی از سوی دولت ایران به عربستان‪،‬‬                              ‫مخدوش شــدن مصونیت قضایی نمایندگان و‬
‫در این معاشرتهای گزی ‌ن شده‪ ،‬نهایت دقت را به کار‬                                  ‫نبــود با پــای پیاده رفــت و حاصل آن‬            ‫عبادت»‪ .‬بنابراین تحصیلات در رشــته حقوق‬              ‫عراق و لبنــان اعزام شــد و پژوهشهای‬                                ‫به هیأت‌رئیســه به خاطر عدم دفاع از مجلس‬
‫میبرد‪ .‬مغرور نبود اما مستوری را خوش م ‌یداشت»‪.‬‬                                    ‫روزهایش شــد‪ ،‬کتاب «آثار شهرهای‬                  ‫را از ســر گذراند و قــدم در راه عدلیه‪ ،‬قانون و‬      ‫ارزند‌های دربــاره تاریخ در این کشــورها‬                            ‫اعترا ‌ض کرد‌هاند و دو سه مورد آقای [مهدی]‬
‫دولتآبادی مجموعههای شعری گوناگونی چون «بر‬                                         ‫باستانی ســواحل و جزایر خلیجفارس‬                 ‫وکالت دادگستری گذاشــت‪ .‬پیش از آن مدتی‬               ‫داشت‪ .‬ســازندگی به مناســبت ششمین‬                                   ‫دکارشوبـــتـهی؛‪،‬م[ثًرئا ًلی باس[مرججلبعلسی] ب]امآنزهراوبعریخ‪،‬ور[ند لمافینظدیه‬
‫قایق ابرها»‪« ،‬گل را بشــناس کــودک من» و «مرغ‬                                     ‫و دریای عمان» در سال ‪ .1348‬کتاب‬                  ‫آموزگاری را تجربه کرده بود و در ســال ‪1327‬‬           ‫سالگرد درگذشت این مورخ و جغراف ‌یدان‬                                ‫اصفهان] و [احمــد] میدری‪[ ،‬نماینده آبادان]‬
‫ســرخ پاکوتاه» را برای کودکان سروده است‪ .‬نسرین‬                                    ‫«خوزســتان و کهگیلویه و ممســنی»‬                 ‫با ابلاغ وزارتی به ســمت رئیــس اداره فرهنگ‬          ‫ایرانی در بیســ ‌توهفتمین روز فروردین به‬                            ‫و بین [عل ‌یاصغر] هاد ‌یزاده‪ ،‬نماینده محلات‬
‫روانپور‪ ،‬نویســنده و پژوهشگر ادبیات فارسی درباره‬                                  ‫کتــاب دیگری بود که در ســال ‪1359‬‬                ‫لارستان منصوب شد و زمانی که برای سرکشی‬               ‫اهمیت او در مطالعات تاریخی خلیجفارس‬                                 ‫و[علی]امام ‌یراد‪،‬نماینده[کوهدشت]لرستان‬
‫ویژگی برخی از شــعرهای پروین دولتآبادی معتقد‬                                      ‫ســفارش آن را دریافت کرد‪ .‬مجموعه‬                 ‫به حوزههای فرهنگ بســتک و لنگه همچنین‬                                                                                    ‫درگیری فیزیکی پیش آمده اســت‪ .‬اکثر وقت‬
‫اســت که «رگههای اندوه در شعر او حتی در نخستین‬                                    ‫آثار او در ســفرهایش به جزایر جنوبی‬              ‫افتتاح مدرســه در گاوبنــدی رفته بود به قدری‬                            ‫پرداخته است‪.‬‬                                     ‫مجلس صرف مشــاجرات شــده و رسان ‌ههای‬
‫ســرودههای جوان ‌یاش نیز پدیدار است‪ .‬البته راست‬                                   ‫به تالیف کتا ‌ب دیار شــهریاران و تهیه‬           ‫از بیتوجهی دولت مرکزی به نواحی ســاحلی‬                                                                                   ‫خارجی از مجلســیان در مقابل قــوه قضاییه‬
‫اســت که پروین‪ ،‬زندگی زناشــویی آمیخته به ناکامی‬                                  ‫چهار هزار قطعه عکس از آثار تاریخی‬                ‫خلیجفــارس و ظلم رنجیده بود کــه نامه تند و‬                               ‫ ‪W‬آغاز مسیر‬                                                                      ‫حمایت میکنند‪.‬‬
‫و شکســتی را پشت ســر نهاده بود اما شعر او بیشتر‬                                  ‫انجامید‪ .‬او در کتــاب «خلیجفارس؛‬                 ‫پرخاشــگران ‌های به وزیر فرهنگ نوشت‪ .‬سال‬                                                                                 ‫اسرائیل برای انتقام عملیات شهادتطلبانه‬
‫دسرــاسیـ‌هـا«خمتِِانر»هااجیتگماونعهگیــووبنشغرزیلا‪،‬ومثسنــــوت؛ی‪،‬چرنباداع‌نیکهو‬  ‫از دیربــاز تاکنون» بــرای خلیجفارس‬              ‫‪ 1332‬که کودتای ‪ 28‬مرداد به وقوع پیوســت‪،‬‬             ‫همان ســالی که مجلس شورای ملی‬                                       ‫فلســطینیها با تانک و بولدوزر ‪ 70‬خانه را در‬
‫انگشتشــمار شعرهای آزادی که سروده‪ ،‬بازتاب درد‬                                     ‫‪ ۲‬تعبیر «دریای پرماجــرای ایرانی» و‬              ‫پروانه کارآموزی وکالت درجه یک برای اقتداری‬           ‫در ماد‌هواحد‌های بر انقراض سلسله قاجار‬                              ‫[شــهر] رفح منهدم و جمعی را بازداشت‌کرده‬
‫مشــترکش را با مردم نمیتوان نادیده گرفت»‪ .‬او البته‬                                ‫«گاهواره تمدن» را به کار برده‌اســت‪.‬‬             ‫صادر شــد‪ .‬پــس از تصویب نخســتین قانون‬              ‫مهر تایید زد‪ ،‬احمد اقتداری در «گراش»‬                                ‫اســت‪ .‬آقای [هادی] نژادحسینیان در سازمان‬
‫معتقد است که شعرهای کودکانه پروین دولتآبادی به‌‬                                   ‫او معتقــد بــود‪ ،‬خلیجفارس به ایــن دلیل که‬      ‫انتخابات شهرداریها توسط محمد مصدق در‬                 ‫فارس به دنیا آمد‪ .‬پدرش مرتضی قلیخان‬                                 ‫ملل به نامه وزیر امورخارجه اســرائیل در مورد‬
‫نسبت شعرهای دیگرش از این اندوه برکنار مانده و با‬                                  ‫همیشه در تاریخ خود‪ ،‬محل نبرد قوای نظامی‬          ‫مجلس‪ ،‬نخستین شهردار انتخابی شهر لار شد‬           ‫اقتداری و مــادرش انیسخانم اقتداری از نوادگان‬                           ‫صحبتهای روز قدس مــن‪ ،‬جواب محکمی‬
‫اینکه هرگز از موهبت مادر شدن بهرهمند نشد‪ ،‬عمری‬                                    ‫بوده‪« ،‬پرماجرا» است‪ .‬تصحیح بندرعباس و‬            ‫اما همزمان با کودتای ‪ 28‬مرداد استعفا داد و به‬    ‫فتحعلیخان بیگلربیگی گراشی‪ ،‬حاکم لارستان و‬                               ‫داده که باید به عنوان ســند رسمی سازمان ملل‬
‫مادر همه کودکان ایران بود؛ برای آنان ســرود و برای‬                                ‫خلی ‌جفارس‪ ،‬صید مرواریــد در خلیجفارس‪،‬‬                                                            ‫بنادر خلیجفارس در دور ‌ه قاجار بودند‪ .‬پدربزرگ او‬                        ‫ثبت شــود‪ .‬لحن آمریکا و انگلیــس در مورد‬
‫آنان نوشت و با پایهگذاری ادبیات کودکان به نوباوگان‬                                ‫تحشیه سرگذشت کشتیرانی ایران‪ ،‬آثار باستانی‬                                 ‫تهران آمد‪.‬‬              ‫حسنعلیخان گراشیلارستانی از مشروطهخواهان‬                                 ‫همکاری ایران در مبارزه با تروریسم‪ ،‬آمرانه شده‬
‫این سرزمین تشــخص و دانایی بخشید و تنها در این‬                                    ‫ســواحل و جزایر خلی ‌جفارس و دریای عمان‪،‬‬                                                          ‫فــارس بود کــه بــه شــهادت رســید‪ .‬مدتی به‬                            ‫است‪ .‬ایران‪ ،‬سفیر جدید پیشنهادی انگلیس را‬
‫سرودههاست که شعر او از شادی و امید سرشار است؛‬                                     ‫لارســتان کهن و فرهنگ لارســتانی‪ ،‬نشــر‬                                                           ‫مکتبخان ‌هشهرلاررفتامابعدازتاسیسمدرسه‬                                   ‫نپذیرفته‪[ .‬دیویــد ]رادوی را یهودی اطلاعاتی‬
‫زیرا هدفش پرورش و تربیت نسلی است برای فردای‬                                       ‫فرهنگ ایران زمین‪ ،‬خوزســتان و کهگیلویه و‬                                                          ‫دولتی توســط عل ‌یاصغرخان حکمتشیرازی در‬                                 ‫م ‌یدانند؛ گرچه مدتها در ایران بوده و بستگان‬
‫روشــنتر این ســرزمین»‪ .‬اما توضیحات این شاعر‬                                      ‫ممسنی‪ ،‬تصحیح تاریخ مسقط و عمان‪ ،‬بحر ین‬                                                            ‫ســال ‪ 1311‬در این شــهر‪ ،‬او را از مکتب گرفتند‬                           ‫همسرش در ایرا ‌ناند‪ .‬باعث مشاجره مطبوعاتی‬
‫نامدار معاصر ایران درباره شعر و زنانگی در شعرهای‬                                  ‫و قطر و روابط آنها بــا ایران‪ ،‬محمدعل ‌یخان‬                                                       ‫و به مدرسه رفت‪ .‬شــهریور ‪ 1320‬که خاک ایران‬                              ‫و پارلمانی در انگلستان شده است‪.‬‬
‫خود هم جالب اســت‪ .‬دولتآبادی در گف ‌توگویی که‬                                     ‫سدیدالسلطنه‪ ،‬تصحیح و تحشیه و پیوستها‬                                                              ‫توسط متفقین تصرف شــد‪ ،‬سال آخر تحصیل او‬                                 ‫یک هواپیمای ســی‪ 130‬آمریکا در پاکستان‬
‫سال ‪ 1380‬انجام داده اســت ب ‌ه تمام معنا شعر شاعر‬                                 ‫از احمد اقتداری‪ ،‬تهران‪ ،‬دنیای کتاب‪ ،‬کاروان‬                                                        ‫در دانشسرا بود‪ .‬ارتش هیتلر تا نزدیکیهای قفقاز‬                           ‫ســقوط کرده و حداقــل ‪ 7‬تفنگــدار دریایی‬
‫را زاییده گذار زندگی فــردی او م ‌یداند‪« :‬مگر ممکن‬                                ‫عمر‪ ،‬یکص ‌دوپنجاه مقاله در زمینه ایرا ‌نشناسی‬                                                     ‫آمده بود و متفقین در تلاش رســاندن اسلحه از راه‬                         ‫کشــته شــد‌هاند‪ .‬در هرات‪ ،‬مقامات افغانی به‬
‫است‪ ،‬زنی شعر بسازد و شعرش زنانه نباشد؟ به هرحال‬                                   ‫و خلیجفــارس‪ ،‬دیــار شــهریاران‪ ،‬تصحیح‬                                                            ‫ایران برای کمک به شوروی بودند‪ .‬در گف ‌توگویی‬                            ‫ایران توصیــه کرد‌هاند که نیروهای ســپاه کمتر‬
‫شاعر‪ ،‬مکنونات حیاتی و گذار زندگی شخصی خود را‬                                      ‫باغستان لارســتانی‪ ،‬از دریای پارس تا دریای‬                                                        ‫که سال‪ 95‬با روزنامه ایران داشته به خاطراتی از آن‬                        ‫در افغانســتان ظاهر شوند که مورد بهانهجویی‬
‫توصیف میکند‪ .‬حالا برخی از زنان شاعر‪ ،‬شعر خود‬                                      ‫چین‪ ،‬آیین دریانــوردی کهن در اقیانوس هند‬                                                          ‫زمان اشاره کرده است‪« :‬به یاد دارم یکی از دبیران‬                                                           ‫آمر یکا نباشد‪.‬‬
‫را زنانهتر بیان میکنند و برخی دیگر کمتر‪ .‬اما شاید به‬                              ‫و خلیجفارس و تحشــیه ارجــان و کهگیلویه‬                                                           ‫دانشسرا مرحوم دکتر مهدی حمیدیشیرازی که‬                                  ‫اریک رولــو‪[ ،‬روزنامهنگار فرانســوی] در‬
                                                                                  ‫از دیگــر آثار این جغراف ‌یدان ایرانی اســت‪ .‬او‬                                                   ‫بعدها شهرت فو ‌قالعاده در شاعری یافت‪ ،‬روزی‬
    ‫آن مفهومی که پرسیدید‪ ،‬شعر من زنانه نباشد»‪.‬‬                                    ‫درنهایت فروردین ســال ‪ 98‬دچار شکستگی‬                                                              ‫در کلاس قصید‌های که خود ســروده بود را خواند‬
                                                                                  ‫اســتخوان از ناحیه لگن شد و چند روز پس از‬                                                         ‫که با این بیت آغاز م ‌یشد‪ :‬سخت آشفت ‌هام امسال‬
                                                                                  ‫جراحی سرانجام در صبح سهشنبه‪ ۲۷‬فروردین‬                                                             ‫ز فروردینا ‪ /‬یعنی از آمدن ســرخ گل و نسرینا‪ .‬او‬                         ‫مورد مسایل مربوط به باج دادن [ژاک] شیراک‪،‬‬
                                                                                                                                                                                    ‫کهآنزمانتازهفار ‌غالتحصیلشدهبود‪،‬اینشعررا‬
                                                                                                ‫در بیمارستان از دنیا رفت‪.‬‬                                                           ‫برایمان خواند و همه بر حال زار ایران گریستیم»‪.‬‬

                                                                                                                                                                                                                                                            ‫[رئیسجمهــور فرانســه] به ایران افشــاگر ‌ی‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫کرده و گفته از ســوی تهران با آقای [محسن]‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫رفی ‌قدوست برای رهایی گروگانها مذاکره کرده‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫ببهوده‪.‬مافزدشاوگبرعدیًًاجخنوادحشارانسمعتامفلراهنراساهن‪،‬جماوم دضاودنعدر‪.‬ا‬

                                                                                                                                                                                                                                                                                     ‫جمعه ‪ 21‬دی‬
                                                                                                                                                                                                                                                                                 ‫اقامه نماز جمعه‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫برای اقامه جمعه به دانشــگاه تهران رفتم‪.‬‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫در خطبــه دوم به آمریــکا و انگلیس به خاطر‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫گستاخی درخواســت از ایران برای همکاری با‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫آمریکا در مبارزه با تروریسم و تهدید در صورت‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫عدم همکاری حمل ‌ه کردم و اسرائیل را به خاطر‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫ستم مضاعف به فلسطینیها و نیز سوءاستفاده‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫از اظهارات روز قدس من و تفســیر برعکس‪،‬‬
                                                                                                                                                                                                                                                            ‫سرزنش کردم‪ .‬برف میبارید‪ ،‬خطبهها را کوتاه‬

                                                                                                                                                                                                                                                                                           ‫کردم‪.‬‬
   3   4   5   6   7   8