Page 4 - 09-04-1403-1729 Sazandegi
P. 4
تاز‌ههای ادبیات و هنرکافه سال هفتم‌شماره 1729 04
شنبه 9تیر 1403
پوتینیسم دریچه :تحلیل عادات
جذابیت پنهان
مطالعۀ تاریخ چه فاید‌های دارد؟
مارک گالئوتی در بیایید از پوتین بگوییم به دنبال اسطور هزدایی از ولادیمیر پوتین است
ولادیمیرپوتیناززمانرا هاندازیجنگعلیهاوکراینتاکنون حسن محرابی
بخش مهمی از اخبار جهان را به خود اختصاص داده و بیش از
همیشه منفور جهانیان است .از این رو شناخت پوتینیسم بیش پژوهش‌گر
از گذشته مورد توجه قرار گرفته و در سالهای اخیر کتابهای
قابل توجهی دربارۀ او و روسیه به زبان فارسی ترجمه و منتشر این روزها در مورد اساطیر و شخصی تهای باستانی بیشتر
شــده که تازهترین آنها «بیایید از پوتین بگوییم» نوشتۀ مارک ازجتهاارینبخاباستساتاننمیمچکهنفاایسد‌هاتدیومر یوتوکاانمدل ًدااشجتداه م یشنویم.آ گاهی
گالئوتی است .نشــر پیله این کتاب را با ترجمۀ مهسا جزینی باشد؟ در حالی که
از وضعیت کنونی به نظر برسد ،مطالعۀ تاریخ باستان م یتواند
منتشر کرده است. بــه مردم کمک کند تا جهان را مانند امــروز درک کنند .زیرا
مارک گالئوتی یکی از مهمترین ناظران و تحلیلگران امور ماهیــت و تأثیر تحولات مختلف فرهنگی و مذهبی ،پاســخ
روسیه امروزی است که بهطور منظم برای تدریس ،سخنرانی جوامع به چال شهای پیچیدۀ اجتماعی و اقتصادی ،مسائلی
و گف توگو با مخاطبانش به روســیه سفر کرده و به طور کلی چون عدالت ،تبعیض و خشونت از دوران باستان تاکنون تداوم
شاهد روایت برآمدن دوران پوتین بوده است .او که ساکن لندن داشته است .به همین جهت تاریخ باستان هم در کشور ما و هم
اســت ،عضو ارشد غیرمقیم مؤسســه روابط بی نالملل پراگ در جهان امروز دارای جذابیت ویژ‌های شده است.
اســت و پیش از آن استاد امور بی نالملل در دانشگاه نیویورک گاهی اوقات گرفتار مشــکلاتی میشویم که ما را از دیدن
بود .گالئوتی نویســند‌های پرکار در زمینۀ روسیه و امور امنیتی آنچــه در اطرافمان میگذرد ،باز مــ یدارد اما یک تمثیل یا
اســت و اغلب به عنوان مشــاور آژانسهای مختلف دولتی، افسانه داستانی از تاریخ میتواند به آرامی چشممان را باز کند.
وقتی در مورد آداب و رســوم باســتانی میخوانیم ،نمیتوانیم
تبلیغاتی ،تجاری و نیروی پلیس فعالیت میکند. پاســخهای خود را با آنچه اجدادمان به نمایش گذاشــت هاند
«بیایید از پوتین بگوییم» کتابی مختصر و موجز اما در عین مقایســه نکنیم .با دیدن واکنشهای باســتانی میآموزیم که
حال حاوی نکاتی برجسته و ویژه دربارۀ پوتین است .نویسنده جامعه چگونه تکامل یافته است.
آموخت هانــد که برای جلب لطف رئیسجمهور ،باید آنچه را که دوازدهم کتاب که تحت عنوان پیوســت اضافه شده ،خلاصه به دنبال اسطور‌هزدایی از پوتین و هر آن چیزی دربارۀ اوست که
میخواهد بشنود به او بگویند نه آنچه را که باید بشنود ...پوتین فصل ۲۹کتابی به نام «جنگهای پوتین» از همین نویســنده بیشتر شمایل افسانه و بزرگنمایی پیدا کرده است .این کتاب Wریاست خانواده و بردگی
که خود را همطراز شخصیتهای تاریخی مانند پیتر کبیر دانسته است که پاییز ۲۰۲۲به زبان انگلیسی منتشر شده و مترجم آن را از آنجا که کوتاه اســت و به زبانی ســاده و روایی نوشته شده
در واقع بیشتر شبیه نیکلاس دوم ،آخرین تزار روسیه است که به کتاب اضافه کرده و در توضیح چرایی اضافه کردن آن نوشته: برای خوانندۀ علاقهمند به چهرههای عرصۀ سیاست جهانی به طور مثــال در تاریخ اروپا خواندن در مــورد برد‌هداری
فکر م یکرد،جنگ جهانی اول ،شانس او را برای مشروعیت «با توجه به اینکه کتاب «بیایید از پوتین بگوییم» پیش از آغاز به ویژه آنها که به نظر مرموز ،جنجالی و پرحاشیهترند ،جالب باســتانی بدون آ گاهی از وقایعی که در تاریخی نه چندان دور
بخشیدن به خود و رژیمش بیشتر میکند اما ب هزودی خودش جنگ اخیر اوکراین منتشــر شده بود و اصولا نه نویسنده (به در جنوب آمریکا رخ داده ،دشــوار اســت اما با بررسی دقیق
را در قامت رهبر یک کشــور در حال جنگ دید که امیدی به اعتراف خودش) و نه حتی دیگر تحلیلگران و سیاستمداران و جذاب است. نهاد باســتانی ،اگرچه تفاوتهای عمد‌های را در زمان کنونی
پیروزی نداشت .روندی که طی آن خودش و خاندانش محکوم غرب ی چنین حمل ۀ تمامعیاری را در محاسبات خود پیشبینی مارک گالئوتی در ابتدای فصل نخســت با مقایســۀ مثال مشــاهده میکنیم اما پی میبریم برخی رفتارهــا از آن زمان
به فنا شدند .شاید تصمیمات ســخت برای پایان دادن به این نمیکردنــد ،اضافه کردن فصلــی در این رابطــه لازم به نظر شــطرنجباز و تکواندوکار میخواهد دو مســأله را به خواننده الگوبرداری شــده اســت .در دوران قدیم افراد برده بخشی از
جنگدر نهایت باید توسط جانشین پوتینگرفته شود،از سوی م یرســد ».در فصل ۱۲به نقل از گالئوتی آمده اســت« :باید یادآور شــود .نخســت اینکه در کرملین یا مسکو هیچ عقل خانوادۀ عمومی بودند ،میتوانســتند برای خرید آزادی خود
اعتراف کنم که تا اوایل فوریه ۲۰۲۲شــانس جنگ را بیش از منفصلی با هــوش خار قالعاده و توانایی برنام هریزی و هدایت پول به دســت آورند و مانند دیگران تابــع ارادۀ رئیس خانواده
هر کسی و هر زمانی که ممکن باشد». ۳۰تا ۴۰درصد نم یدانســتم .مشکل این بود ،چیزی که برای جادو یی بر تخت ننشسته و بسیاری از تصمیمات پوتین حاصل (پاترفامیلی) بودند .پدری امروزی به پسرش دستور م یدهد با
پوتینیسم نظام سیاســی و ایدئولوژی اســت که در دوران دیگران در حکم عقل سلیم بود ،آشکارا برای پوتین اینچنین فرصتشناسی و سرعت عمل اوست تا برنام هریزی خردمندانه زن دلخواه پدرش ازدواج کند .آیا امکان ندارد که این طرز تلقی
حکومت ولادیمیر پوتین بر روسیه تشکیل شده است .پوتینیسم نبود .او سالهاست که در یک حباب اطلاعاتی زندگی میکند و مبتنی بــر تحلیلهای پیچیده .نکتۀ دوم و مهمتری که مانند
بیشتر با قدرت افراد نظامی که متعلق به سازما نهای اطلاعاتی که روزب هروز کوچکتر میشــود .او روزب هروز بیشتر به آنچه نخ تســبیح همه فصول کتاب را به هم متصل کرده ،شــرح و ریشه در تاریخ باستان داشته باشد؟
هستند ،شناخته میشــود .پوتینیسم با وجود ریشه در روسیه نیکلای پاتروشــف ،دبیر شورای امنیت و روسای اطلاعاتش بسط شبکۀ پوتین است .اتکاء پوتین به شبک های از مجریان و
بــه دیگر نقاط جهان مثل ترکیه ،ایتالیــا ،آلمان ،بریتانیا و... بــه او میگوید ،تکیه میکند .آنها {نزدیکانش} به نوبۀ خود عواملی که منافعشان به بقا و ماندگاری او گره خورده و پوتین Wفلسفه
نیز گســترش پیدا کرده و در ایران نیز سیاســتمدرانی هستند هسیمابسراــی اتهجاریایو پکیه لشزبورمدًًاسشیاایسد متسهتایقیمشابزه آسـنـهوایوابپوتسیتهنادیسکتت.ه
که سالهاســت در رویای تبدیل شــدن به پوتین ایران بهســر تبری۶جا۳می۱یۀصمدفهمحااسهراز/کپ۰جز۰گویا۰تلنئی۴یوت۱۵/ننیتبوشرگماپوینیلیهم نشود اما شــبکه به فراخور یاد گرفته که چه طور برای خشنود تا همین اواخر در غرب ،نظریات فلســفی یک حفاظ
میبردند .نظری هپردازان پوتینیســم بر این باورند که موجودیت کردن یا راضی ســاختن رئیس ،دست به خلاقیت بزند یا حتی اخلاقیفراهممیکردکههمهرادرحوزۀخودنگهم یداشت.
کشور روسیه به داشــتن یک ایدئولوژی یا هدف والا بستگی ذهنخوانی کند .پوتین بدون این شبکه که منافعش آنها را گرد امروزه آن اصول به چالش کشیده شده است .پیروی از یک
دارد .آنها میگویند مهم نیســت که هــدف یا ایدئولوژی چه او آورده ،قادر به طراحی و اجرای سیاســتهایش در داخل و دســتور فقط به این دلیل که فلان فیلسوف چنین م یگوید
باشــد ،پادشاهی ارتدوکس یا کمونیســم از دیدگاه آنها فرقی خارج نیست« :در واقع کاررا‌هاندازان سیاسی در روسیۀ پوتین دیگر کافی نیست .اکنون همه به دنبال حقایق قابل تغییر به
ندارد .مارک گالئوتی در فصــل دهم کتابش با عنوان «پوتین از هر نوع هستند .از تاجر تا قصهگو ،هکر رایانه تا گانگستر... جای غیرقابل تغییر هستند؟ فیلسوفان پیرو اصول باستانی
فقط یک نفر نیست» به چگونگی تداوم این ساختار و فرسایش از برخی جهات این سیســتم مانند اقتصادی نوپا کار میکند: در مورد همان ســؤالاتی که امروز ما را آزار م یدهند ،نگران
آن در طول زمان پرداخته و مینویسد« :این واقعیت که پوتین بدرسیماقراییازسافکروادچباایک آدهزمهااییششاشند-هبانردخویبرخخویب،دیبرگرخکیهبد،صبرفرًًاخدری بودند و به پاسخهایی رســیدند که حتی باید بر معتقدترین
مدام در مورد بسیاری از موضوعات شبیه به هم شکایت میکند تصورات سازندگانشان وجود دارد -همه تلاش میکنند تا نظر پیروان هم تأثیر بگذارد .آنها نه تنها استدلالهای اخلاقی
و قول حل آنها را م یدهد اما تکرار مدام این مسأله که موجب ســرمایهگذار بزرگ را در کرملین جلب کنند ».مسألۀ دیگری شفافی ارائه م یدهند بلکه بسیاری از کتابهای خودسازی
شده ،اعتبار حرفهایش از دســت برود ،نشان م یدهد که ما که نویسنده به آن اشــاره دارد ،عملگرایی پوتین است .اینکه و روانشناسی امروزین مبتنی بر فلسفه رواقی و اپیکوری اما
نباید فریب افسانههای قدرت بیش از حد ریاستجهموری او در بزنگاه از قضا دست به آزمون و تصمیمات سخت نم یزند.
را بخوریم .معروف است که پوتین از سوی اطرافیانش مدیریت بعراقویبتمیدتگرییبغاانیبشمرا نیگشیـرـدواد،صًزا ًملاهنیمچ تیخصرمدیمویگانهمییبگیراردی.ایفنصکهل با در نظر گرفتن شرایط جدید هستند.
میشــود اما چگونه م یتواند غیر از این باشد ب هویژه وقتی که
او روز ب هروز از دولت و کشــورش جدا میشود؟ ...پوتین تنها Wدموکراسی
زمانی که مجبور باشــد به کرملین م یرود و ترجیح م یدهد در
حوزۀ سیاست البته کمی تغییر کرده است .با این حال
کاخش در اودینتسوو در خارج از مسکو بماند». برداومددو.رک پررایوسمیـشاـنگیرمیفعتانیکدآ.بزبآمعانیدًًارِابِنشدییامدنرنبگدوذواطرابشهنکایحلالوازجۀمتهسمیوتارحس‌یدیخآدمواررهیآتانکهان
از هر کدام عناصری را گرفتند .البته سلطنت و شیوههای
قدیمــی حکومت هنوز در برخی کشــورها زنده اســت
و هزاران ســال است که وجود داشــته است .با این حال
مطالعه تاریخ باســتان راهکار مناســبی رابرای ادارۀ بهتر
جوامع در دوران کنونی ارائه میکند.
Wدلایل بیشتر برای مطالعه
تاریــخ باســتان یک حــوزۀ مطالعاتی جذاب اســت که
سرشار از داستانهای شگف تانگیز از تلاشها ،دستاوردها و
فاجعههای انسانی است .تاریخ بشر از همان زمانهای بسیار
قدیم ،بخشــی از میراث همه اســت و مطالعۀ تاریخ باستان
تضمین میکنــد که این میراث از بین نرود .بدین ترتیب تاریخ
باستان نه تنها دیدگاهها را گسترش م یدهد بلکه مهارتهای
قابل انتقال در تجزیه و تحلیل ،تفســیر و متقاعدسازی را نیز
اکراهئهدرم عییدهند.حادرل بههرطحوار التساـرـیراخرآجمیوازمبیعگوافنرههونآشگنهااهیسبتانسدت،انذایتًًا،
جذاب هســتند .بنابراین چه کسی است که نخواهد در مورد
دوران باستان بیاموزد؟
