Page 6 - 26-06-1403-1785 Sazandegi
P. 6
تحلیل تحولات اقتصادیتوسعه سال هفتم شماره 1785 06
دوشنبه 26شهریور1403
۳ ۲۲ ۱۰۷ دیدگاه :تحلیل اقتصادی
سنت درصد
هزار میلیاردتومان موج زنده
محاسبه آب کشاورزی تامین مالی
مبادله چرا تجارت خوب است؟
قیمت تمام شــده هر مترمکعب (هزار لیتر) آب دریا که شیرین در قانــون بودجه 1403قرار بوده در مجمــوع 255هزار میلیارد
بازار ســهام دیروز و در دومین روز معاملاتی هفته نیز نتوانســت با شــود و 400کیلومترم منتقل شود حدود 1.5دلار تمام میشود. تومان از محل انتشــار انواع اوراق اسلامی تامین مالی شــود که حمیده الهامی
سبزپوشی کار خود را پایان دهد و هر دو نماگر بورس کاهش ارتفاع مصرف آب بــرای هر کیلو هندوانــه (بهعنــوان پرمصرفترین تا 20شــهریور فقط از محل اوراق مرابحه عام 142هزار میلیارد
را ثبت کردند .ارزش معــاملات روزانه نیز برای دومین روز متوالی محصول کشــاورزی) با روشهای جدید آبیاری حدود 150لیتر تاوسمناادن (خ5زان6هه0م13ت بهامزارت وسـمـرجممایوهعًًاو27772ههممتتبتاانمیکنهماا)لویازشمدهحکهل تحلیلگر اقتصاد
در سطح 3هزار میلیارد تومان قرار گرفت و شاهد بهبود اندک این است .اگر حتی همین مصرف آب هندوانه را برای کل محصولات بر این اســاس مجموع تامین مالی دولت از محل اوراق اسلامی
سنجه آماری بودیم .البته به نظر م یرسد؛ هنوز برای داوری درباره کشــاورزی در نظر بگیریم براساس بهای تمام شده 1.5دلاری از ابتدای سال تاکنون به 107درصد کل رقم پیشبینی شده برای آزادســازی تجارت طرفــداران و مخالفان خــود را دارد.
اثرگذاری تحولات بیرونی بر وضعیت ســنجه آمــاری مذکور زود هر مترمکعب آب شــیرین شــده ،بهای تمام شــده هر لیتر آب طرفــداران بر ایــن باورند که چنین سیاســتهایی به کاهش
اســت .شواهد حاکی از آن است که افزایش دامنه نوسان معاملات سال 1403رسیده است. هزینههای مصــرف ،افزایش بهــر‌هوری و رشــد اقتصادی
مصرفی محصولات کشاورزی میشود 22سنت. م یانجامــد اما مخالفــان عقیده دارند که تجــارت آزاد برای
از دو به سه درصد تا حدود زیادی در این مهم موثر بوده است. بازار کار داخلی گران تمام میشــود و راه کالاهای بیکیفیت
را به داخل کشور باز میکند .بســیاری از طرفداران ،تجارت
ادامه تیتر یک آزاد را تنها راه مبارزه با فقر م یدانند ،درحالی که اقتصاددانان
معتقدند ،اجرای سیاســتهای تجــارت آزاد و ارتباط آن با
رخنه چپ در انقلاب کاهش فقر ،پیچیدگیهای زیــادی دارد .در یکی از مقالات
بانک جهانی به این موضوع اشــاره میشــود که افراد فقیر به
اقتصاد سوسیالیســتی نقشآفرینی کردند .بســیار قبلتر از محمود طالقانی ،مرتضی مطهری و محمدحســین بهشــتی ایــن روحانی سرشــناس که عضو پیوســته و رئیس گروه طوریکسانیازاصلاحاتتجاریکشورشانتاثیرنم یپذیرند.
شــکلگیری این گروهها ،حزب توده در تخریب علم اقتصاد نیز نمودهایــی از آن جلوه پیدا کــرد؛ چهرههایی که هر کدام مطالعــات اسلامی فرهنگســتان علوم ایران اســت در فراز چگونگی تاثیرپذیری آنها تا حد زیادی به محل زندگ یشــان،
و ترویج اندیشــههای چپگرایانه پیشــین های روشن داشت. دستکم در مقاطعی از عمرشان پیش یا پس از وقوع انقلاب دکیافگرر.یشایزمسیـ،ـنهخنمرانسـ‌یـالمشانگ افست:تعولنمه ،نکاهفمر.سـمـثلًا ًلمااینن اکسه فترموونهل ویژگیهای فردی (مهارت یا جنسیت) ،نوع اصلاحات انجام
حزبی که پس از برکناری رضاشاه پهلوی شکل گرفت و پس اسلامی مواضعی اتخاذ کردند که آشکارا تاکید بر نفی مالکیت شــیمیایی آب چگونه حاصل میشود ،این علم است و ربطی
از کودتای 28مرداد 1332تا ســال 1337به دست حکومت خصوصی ،تایید قیمتگذاری و سرکوب قیمت ،تمرکزگرایی شده و حوزه اشتغال آنها بستگی دارد.
پهلوی متلاشــی و فعالیتش غیرقانونی شــد امــا اثرگذاری و تشــکیل دولت بزرگ و مداخلهگر بود که هر کدام مصداق به اسلام و کفر ندارد. بــا وجود اینکه مطالعات به طور کلی نشــان داده اســت
آن بر ســاحت فکری روشــنفکران و انقلابیون ایران گسترده طرفداری از سوسیالیسم و ضدیت با اقتصاد آزاد و بازار است. او گفت« :من چندان موافق اسلامی شــدن علوم انسانی کــه آزادســازی تجارت بر رشــد اقتصاد تاثیر مثبــت دارد و
و دامن هدار بود .بزرگ علوی ،عبدالحســین نوشــین ،جلال علی شریعتی ،روشــنفکر برجســت های که دامنه تاثیر آرا نیســتم؛ چرا؟ چون علم از مقوله هستی است و دین از مقوله باعث کاهش قیمتها و افزایش ســطح رفاه قشــر ک مدرآمد
آ لاحمد و ابراهیم گلستان ازجمله تاثیرگذارترین نویسندگانی و ســخنانش تا امروز در عرصه اجتماعی ایران پابرجاســت بایستی است .هستی و بایســتی ،دو مقوله متفاوت هستند. میشود ولی همچنان دولتمردان در بعضی کشورها بر اجرای
بودنــد که در مقاطعی عضو حزب توده بودند .نیما یوشــیج، در دوران دانشآمــوزی همراه پدرش به نهضت خداپرســتان حتی من در مورد اقتصاد اسلامی هم منتقد هســتم .پســوند سیاســتهای حمایتی و محدودیتهای تجاری پافشــاری
احمد شــاملو ،صادق هدایت ،صادق چوبک و غلامحسین سوسیالیست پیوست .اولین کتاب او نیز که در آغاز جوان یاش اسلامــی برای اقتصاد غلط اســت .آنچه کــه در فقه داریم، میکنند .حتی دونالد ترامپ نیز به بهانه حمایت از مشــاغل،
ساعدی نیز در دورههایی از هواداران این حزب بودند .میتوان منتشر شد ،کتاب «ابوذر :خداپرست سوسیالیست» بود .اما حقوق بازرگانی است نه اقتصاد» .وی افزود« :مکاسب شیخ تعرفه واردات از چین را افزایش داد و رئیس ســازمان تجارت
گفت عمده نویســندگان و هنرمندان آن دوره متاثر از تبلیغات شریعتی که روشنفکر اصلی انقلاب شمرده میشود ،در مسیر انصاری ،حقوق بیزنس است که غیر از اکونومی()economy جهانی ،روبرتو آزودو هشــدار داد که دور نگه داشتن رقبای
این حزب ،گرایشهای چپگرایانه داشــتند و این گرایشها، ضدیت با اقتصاد آزاد تنها نبود .حتی در آرای محمود طالقانی اســت economy .یعنی چه فرمولی تــورم را پایین میآورد و خارجــی از بازارهــای داخلی موجب رونــق گرفتن فعالیت
آشــکارا در آثار آنان منعکس میشــد و تا ســالها بر فضای هم ســالها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ،نظریاتی مشابه این در فقه ما وجود ندارد .اینها فکر میکنند ،مکاســب شیخ تولیدکننــدگان بیکیفیت خواهد شــد .هنوز بعد از گذشــت
فکری جامعه ایــران تاثیرگذار بود .این تاثیرات تا ســالهای دیدگاههای مارکسیســتی و ضدیت با اقتصــاد آزاد ،مترادف انصاری ،اقتصاد اســت درحالی که مکاســب شیخ ،حقوق چهار سال از آن دوران ،پژوهشــگران به نتیجه قطعی دست
اولیه وقوع انقلاب اسلامی که موســم تدوین قانون اساسی و دانســتن اقتصاد آزاد با ســرمای هداری و بیبندوبار دانســتن پیدا نکرد‌هاند که نشــان دهد ،استراتژی حمایتی ترامپ نقش
شک لدهی به ساختارهای اقتصادی نظام جمهوری اسلامی سرمای هداری دیده میشود. بازرگانی است». مثبتی بر صنایع و بازار کار آمریکا داشته است .در حوزه مواد
بود با قدرت ادامه داشــت ،فضای فکری انقلابیون ،شعارها روحانــی انقلابی نیــز اگرچه عممدترًًتا بضرـتـلای مشطبهرارییت،عدرییـگـــرف ســخنان آقای محق قداماد بسیار مهم است؛ از این جهت غذایی نیز وضعیت به همین شکل است .حامیان سیاستهای
و تصمیمات آنان را شــکل داد و اقداماتی چون مصادرهها و و تجویز راهی در میانه اقتصاد که در ســالهای گذشته ،بیشــتر صدای افرادی بلند بوده که حمایتــی و مخالفان تجــارت آزاد ،افزایش تولید محصولات
ملی شــدن صنایع و بانکها از اولین جلوهها و غذایی در داخل کشــور را تنها راه دســتیابی به امنیت غذایی
قرائتهای سوسیالیستی از اقتصاد داشت هاند. م یدانند .حمایت بیش از اندازه از تولید داخلی در کشورهای
عوارض آن بود. صنعتی و درحال توســعه ،بهخصوص در ســالهای اخیر و
Wرخنه چپ در انقلاب پس از جنــگ اوکراین ،اختلالهای زیــادی را در بازارهای
Wمسیر نفوذ انــقلاب اسلامی در شــرایطی بــه پیروزی جهانی غذا به وجود آورده اســت .البته شــکی نیســت که
رســید که تئوریهای گوناگون سوسیالیســتی آزادســازی تجارت جهانی تنها راه مبارزه با گرسنگی نیست
درســت زمانی که تئوریســی نهای شوروی و نظریههــای موســوم به وابســتگی همچنین اما مســیری است که امکان دسترســی فقرا به غذای ارزان را
در حــال ترویــج دیدگاههای لنیــن درباره راه نظــرات مختلف راه رشــد غیرســرمای هداری، فراهــم میکند همچنین رونق اقتصاد جهانی را در پی خواهد
رشد غیرسرمای هداری در کشورهای خاورمیانه چه در ســطح دنیا و چه در میان روشنفکران و داشت .در مقاله سال 2001از جفری بانیستر و کامو تاگ ،دو
بودنــد ،شــمار زیــادی از نظریهپردازانی که فعالان سیاســی مخالف رژیم ســلطنتی ،تفکر اقتصاددانصندوقبی نالمللیپولبهنقشتجارتبی نالمللبر
تحــت تاثیر مکتب وابســتگی قرار داشــتند، رایــج بود و نتایــج تجربه متفاوت کشــورهایی کاهش فقر پرداخته شده است .براساس یافتههای این مقاله،
سیاستمداران کشورهای توسع هنیافته را تشویق نشده بود. ممانضنادفًًاکایرنهکجنهوبچیینو تکامیووناینسهـنـوزتآتقشرکیابًًرا سیاستهای حمایتی از آن جهت در بعضی کشورها همچنان
میکردنــد که هر گونه پیوند بــا «بازار جهانی همزمان با محبوب هســتند که به دولتمردان اجازه م یدهند با آسانترین
امپریالیستی» را قطع کنند و اقتصاد و معیشت انــقلاب اسلامی در ایران ،گام در راه جدید خود و غیرشفافترین روش ممکن منابع اقتصادی را به گروههای
خود را با تکیه بر «آنچــه خود دارند» ،تنها در نهاد .در چنین شــرایطی اغلب انقلابیون ایران خاص هدایت کنند .اگرچــه محدود کردن تجارت ،میانگین
چارچوب مرزهای ملیشــان ســازمان دهند. اعم از ناسیونالیســتها ،چپها و اسلامگرایان استاندارد زندگی گروههای خاص را برای مدتی کوتاه افزایش
به طور مشــخص امانوئل والرشــتاین «نظریه بر این نکته تاکید داشــتند که استقلال سیاسی م یدهد اما همان گروهها به تدریج شــاهد کاهش درآمدهای
نظام جهانی» را در اوایــل دهه ۱۹۷۰با هدف بــه تنهایی کافی نیســت و دوام نمــیآورد مگر خود خواهند بود و تغییر ساختار اقتصادی ناشی از آن ممکن
تبیین خاســتگاههای سرمای هداری ،انقلاب صنعتی و ارتباط ســرمای هداری و اقتصاد مارکسیستی تمرکز داشت اما درصدد اینکه با اســتقلال اقتصادی تکمیل شود .استقلال اقتصادی اســت در کوتاهمدت نابســامانیهای اقتصــادی را به همراه
پیچیــده ،مبهم و متقابل جهان اول ،دوم و ســوم ارائه کرد. نفی سرمای هداری بود و یکی از راهکارهای اقتصادی که ارائه به معنی قطع وابستگی به نظام ســرمای هداری جهانی ،کوتاه داشته باشــد .این دو اقتصاددان در مقالهشان به چند مزیت
مضمون مرکزی اندیشه والرشــتاین ،نظام جهانی بود .وی میکــرد ،عبارت بــود از «لزوم مالکیت اشــتراکی جامعه بر کردن دســت شــرکتهای بزرگ فراملیتــی از اقتصاد ایران، آزادسازی تجاری اشاره کرد هاند؛ ازجمله تغییر در دستمزدهای
نظــام جهانی را یک نظام اجتماعی م یدانســت که مرزها، ماشینآلات صنعتی ب ه عنوان حالتی خاص از تمام اختراعات باحزاسصازل ایزاقتصاصداراد متلنفیتویبوودنهجاهیتًًداولختویدبکدفاوینیتاکقیتهصبارددریآفمهدمهیادیه نیروی کار متخصص و غیرمتخصص ،شانس بیشتر قشر فقیر
ســاختارها ،گروهها ،قواعد مشروعیت و پیوستگی خاص میشــد .به این ترتیب ،انقلابیون دو ماموریت مهم برای خود برای یافتن شــغل ،فراهم شــدن زمینه برای سرمایهگذاری و
خود را دارد؛ همه اجزا از طریق تقســیم کار و با استفاده از بشری». تعریف کردند؛ یکی اینکه جامعه را از شــر هــر پدید‌های که نوآوری و بالطبع رشــد اقتصاد ،کاهش قیمتها و دسترسی
مکانیسم بازار به نحوی به یکدیگر متصل میشوند .از دیدگاه محمد بهشــتی ،روحانی انقلابی دیگری بود که علاوه بر به امپریالیســم ارتباط داشــت ،پاک کنند و دیگر اینکه مزه بــه محصولات جدیــد .در واقع مهمترین پیامد آزادســازی
والرشتاین ،نظام جهانی سرمای هداری متضمن نابرابریهای ایفای نقش «تئوریپردازی» اقتصاد دولتی در سالهای پیش «عدالت» را به مســتضعفان و محرومان بچشانند .خروجی تجارت برای خانوادههای فقیر این اســت که با کاهش قیمت
بنیادین بین مناطق جغرافیایی و اقتصادی است .درحال ی که از انقلاب در «ساختارسازی حقوقی» برای اقتصاد دولتی در ماموریت اول ،قطع ارتباط با اکثر کشــورهای جهان و ایجاد محصولات وارداتی ،دسترسی آنها به محصولات ارزا نتر مواد
فقــر و ناتوانی ،مناطق پیرامونی را فراگرفته اســت ،ثروت و رابطه با جنبشهای ضدامپریالیستی در منطقه بود و خروجی غذایی ،دارویی و سایر محصولات سلامتی و بهداشتی بیشتر
قدرت در یک یا چند منطقه مرکزی جهان متمرکز اســت. جمهوری اسلامی نیز نقشی موثر داشت. ماموریت دوم ،ملی شدن صنایع و مصادره اموال سرمای هداران میشود .براســاس همین مقاله شواهدی وجود دارد که نشان
در این میان مناطقی هســتند که جزو این دو منطقه نیستند این چهار نفر تنها چهرههای متنفذی نبودند که مصادیقی و دولتی شدن تولید و تجارت و ملی شدن بانکها بود. م یدهد حتی واردات لباسهای دســ تدوم میتواند به بهبود
و منطقه شبهپیرامونی را تشکیل م یدهند .در مناطق مرکزی از افکار سوسیالیســتی در آرا و آثارشان منعکس شد و بعدها وضعیــت خانوادههای فقیر کمک کنــد .در کتاب «تجارت
همواره رقابــت و منازعه برای کنترل انحصــاری بر ثروت در رویههــا ،سیاســتها و قوانین کشــور ادامه پیــدا کرد. Wمسیر انسداد آزاد و کاهش فقر» که سازمان تجارت جهانی و بانک جهانی
وجود دارد .والرشــتاین ،ســمیر امین و آندره گوندر فرانک محمدباقر صدر با تالیف کتاب «اقتصادنا» ،حبی بالله پیمان منتشــر کرد‌هاند بر این موضوع تاکید میشود که رونق تجارت
همواره سیاستهای ضدامپریالیستی و انزوای بی نالمللی را با نــگارش کتاب «مالکیت ،کار و ســرمایه» و ابوالحســن افــکار سوسیالیســتی نهتنها در ســالهای پیش از وقوع جهانــی میتواند ن هتنها به کاهش قیمت محصولات مصرفی
توصیه میکردند .طبق اصول نظریه وابستگی هرگونه روابط بنیصدر با کتاب «اقتصاد توحیدی» از دیگر مروجان اقتصاد انقلاب از جانب روشــنفکرانی چون علی شریعتی با شیوهها برای فقرا منجر شــود بلکه بــه رونق بــازار کار م یانجامد.
تجاری با کشورهای سرمای هداری باید محدود شود چون این دولتی و مبلغان ســایر مصادیق اقتصاد سوسیالیستی بودند. و قرائتهای گوناگون ترویج میشــد بلکــه چنان پرطرفدار در ویتنــام پس از توافق تجارت آزاد بــا آمریکا ،خانوادههای
ســازمان مجاهدین خلق ایران همچنین سازمان چریکهای بــود که در گفتــار و آثار روحانیون پیشــرو و اثرگذاری چون ک مدرآمد ویتنامی از کاهش هزینه صادرات به آمریکا بیشترین
روابط به استثمار و وابستگی منجر میشود. فدایی خلق ایران بزرگترین گروههای ســازمانیافته چپگرا ســود را بردند و فرصتهای صادراتی باعث جذب نیروی کار
بودند که در ســالهای پیش از انــقلاب در ترویج آموزههای از صنایع و کس بوکارهای کوچک به بخشهای رسمی شد.
