Page 8 - 26-06-1403-1785 Sazandegi
P. 8
بررسی رویدادهای تاریخیحافظه سال هفتم شماره 1785 08
دوشنبه 26شهریور 1403
توزیع :نشر گستر امروز61933000 : سازندگی :روزنام هسیاسیواجتماعی صاحبامتیاز:حزبکارگزارانسازندگیایران مدیرمسئول:سیدافضلموسوی سردبیر:اکبرمنتجبی عکس :رضا معطریان مدیرهنری :رضا دول تزاده
زیرنظرشورایسیاستگذاری:سیدحسینمرعشی(رئیس) ،محمدعطریانفر،محمدقوچانی،علیهاشمی،سیدعلیرضاسیاس یراد،امیراقتناعی
ویراستار :سعیده آرینفر حروفچین :مجتبی دیدگر نشانی :تهران ،پاسداران ،نگارستان پنجم ،پلاک ، 8تلفن 22841262 :چاپ :امید نشر ایرانیان88537168 -9 :
تقویم چهارمین شاه قاجار کارنامه :خاطرات هاشمی 1380
دلبسته به تاریخ به مناسبت سالروز آغاز سلطنت ناصرالدینشاه قاجار
به مناسبت بیستوپنجمین ساگرد درگذشت
عبدالحسین زرینکوب
آثارعبدالحسینزرینکوب،
مورخ ،ادیب ایرانی همواره
به دلیل بیان ادبی ،حماسی افراطدراختلاف 085
و تاریخی جزو آثار پرفروش
در میان ایرانیان بوده است. ادامه شنبه 16تیر
عظیــم زرینکــوب درباره شکایت رئیس کمیته امداد امامخمینی
عصرآقایان [سیدرضا] نیرى[ ،رئیس کمیته
علاقه او به تاریخ و ایران میگوید« :عبدالحسین از امداد اما م خمینی] و حسینى[ ،معاون پارلمانی]
بچگی عاشق ایران بود ،خودش میگفت ،از طریق
«شــاهنامه» حکیم بزرگ فردوسی به عشق تاریخ از کمیته امداد آمدند .شــکایت کردند ،از طرح
یازنکطوریبق توااقریعًًاخععااششققایایراراننووایرسانرزیمیونعاایشرانق رسیدم و دولت و مجلس ،براى ادغام کمیته امداد و سایر
شدم .زر نهادهاى امــدادى و ندادن اعتبــارات کمیته از
جامعه و مردم بود .او به تاریخ و فرهنگ علاقهمند ســوى وزارت بازرگانى که قرار بوده 12درصد از
بود» .این پژوهشگر برجســته ادبیات و تاریخ 24 شود، داده محرومان به ُُت[ن=آیرادرا.نهها] سوبسیدها
شهریور سال 1378در 76سالگی درگذشت و به با 100هزار
همین مناسبت به برخی زوایای زندگی او پرداختیم. قــدرت زیــادی پیدا کــرد .همیــن قدرت و عرصه سیاست و ســاخت نخستین آپارتمان شــب ،میهمــان آقــاى [ســیدمحمود]
زر ینکوب در دوران تحصلات دانشگاهی به صورت اختیارات در نهایت قتل این شخصیت مهم و در ایران شــد .در جریان ســاخت نخســتین هجالشسمهىسشرااهنروسدــیه،ق[ورهئیبودس.قدورهباقره ُُضتانئیدهر]و بىوهدیام.ى
مــداوم به مطالعه در تاریخ و فرهنگ اسلامی و نقد تاثیرگذار تاریخی ایران را رقم زد و حتی شــاه آپارتمان در ایران ،معیرالممالک از مهندســان نیره خادمی
ادبی میپرداخــت و از همان زمان هم بهعنوان دبیر هم نتوانست کین های که از اصلاحات امیرکبیر و معماران اتریشــی و فرانسوی نقشه دریافت آی تاللــه منتظرى و اطرافیــان و نیز درباره عفو
در دبیرســتانهای تهــران به تدریــس پرداخت و ایجاد شده بود را فرو نشاند و در نهایت حکم کرد و ســاخت بنایی را آغاز کرد که دو ســال گروه تاریخ آقــاى عبدالله نورى[ ،وزیر ســابق کشــور و
بعدها ســردبیری مجله هفتگی مهرگان را بر عهده قتل امضا شد .امیرکبیر با انتخاب شایستهتر ین زمــان برد و به شــم سالعماره معروف شــد. مدیرمسئول روزنامه خرداد] و تهیه آئیننام هاى
گرفت و با رتبه دانشــیاری ،کار خود را در دانشگاه افراد برای بر عهده گرفتن مشــاغل ،شروع به اگرچه پیــش از ایــن دوره ،اقداماتــی برای ناصرالدینشــاه قاجار ،پس از مرگ پدرش براى همانگى ســه قوه و نیز تسریع در تشکیل
تهــران آغاز کرد و تا بیــش از چهار دهه به تدریس پاکسازی دســتگاه دولتی کرده بود ،در صدد تغییر بافت تهران انجام شــده بود اما نخستین محمدشــاه ،در تاریخ 26شــهریور سال 1227 دادگاه ،براى شکایت از آمریکا بهعنوان مقابله به
تاریخ اسلام ،تاریخ ادیــان ،تاریخ کلام و مجادلات اصلاح امــور مالیه و اصلاح قشــون کشــور تغییرات در بافت کالبدی شهر در همین دوره بهعنوان چهارمین پادشــاه سلســله قاجاریه بر مثل صحبت شد.
فرق ،تاریــخ تصوف اسلامی و تاریخ علوم پرداخت برآمده بود و هیچ کدام از این اقدامات به مذاق و بیشتر البته به واسطه صدارت امیرکبیر شکل جایگاه او نشست و یکی از مهمترین دورههای آی تالله خامنــ هاى ،امروز جواب نامه من در
و بعد از انــقلاب هم با مرکــز دایر‌هالمعارف بزرگ درباریان خوش نیامــد .امیرکبیر را از صدارت ایجاد شد و او کار نوسازی پایتخت به واسطه تاریخ ایران را رقم زد .او در طول ســلطنت 5 0 مــورد تجدیدنظر در تحقیــق و تفحص را دادند
اسلامی همکاری کرد .ایرج افشــار ،پژوهشــگر عزل کردند و در پوشــش حکومت بر کاشان، افزایش جمعیت و گســترش روزافزون سطح سال هاش بر ایران ،سه بار به کشورهای اروپایی و با طــرح تجدیدنظــر در مجمع [تشــخیص
فرهنگ و تاریخ ایــران در توصیف زرینکوب گفته او را به این شــهر تبعید کردند و روز جمعه 18 شــهر را در پیش گرفت .در بیســ تویکمین سفرکردواینسفرهابانگاهاصلاحطلبان هایکه مصلحتنظام] براساس مطالبه آقاى [مهدی]
است« :زری نکوب دارای شــوقی وافر به آموختن دی 1230در حمام فین کاشان به قتل رسید. سال ســلطنت ناصرالدی نشــاه طرح عمرانی داشت ،دریچ ه دیگری از دنیای مدرن را بر روی کروبى[ ،رئیس مجلس] درخصوص نهادهاى
و دریافتن ،همتــی ب یوقفه به پژوهش و نمایاندن، ناصرالدینشــاه پس از قتل امیرکبیر هم همان وسیعی برای تهران در نظر گرفته شد و اجرای سیاست ایران باز کرد اما همزمان بخش زیادی زیر نظر رهبرى ،موافقت کردند.
قلمی توانا و نکتهپرداز در نوشتن و بازنمودن ،طبعی روحیه اصلاحطلبانه را در خود حفظ کرد .او آن را مســتوف یالممالک ،وزیــر مالیه و میرزا
شــیوا و گزید‌هگو در سخ نسرایی (شعر) ،بصیرتی بعدها خود نیز مورد ســو ءقصد قرار گرفت و عیسیخان ،وزیر شهر تهران بر عهده گرفتند از خاک ایران را از دست داد. یکشنبه 17تیر
اگرچه از آن جان سالم به در برد اما آثار روحی و در واقع حصار ناصری از همان زمان شکل
گسترده در دستیابی به منابع و ماخذ و بالاخره زبانی آن تا دهههای بعد بر او باقی ماند .جدا شــدن گرفت .تغییرات و آن نگاه مدرن اما بیشــتر در Wتاثیرات ناصرالدی نشاه از سفر به فرنگ گزارش امور دانشگاه آزاد
بخش زیادی از خاک ایــران در معاهدههایی ظواهر زندگی فرنگی خلاصه شــد و به لحاظ [آقای محم دالرفاعه طنطاوی ،سرپرســت
مسلط و قدرتی کممانند در تلفیق و آمیختن منطقی چون ترکمانچای و گلســتان و پاریس در کنار زیرساختها چندان تغییری ایجاد نشد ،حتی سفراولناص رالدینشاهباوجودمخاطراتی دفتر حفاظت منافع مصر در ایران] ،حافظ منافع
مطالب و عرضه کردن آنها به طور وســیع به قصد قتــل امیرکبیر از مهمترین نقــاط تاریک ،این زمانی هم که براساس علاقه به تاریخ و جغرافیا که ترک کشور داشت به مقصد اروپا انجام شد
بهر‌هبری عموم بود .او به فرهنــگ ایرانی بهعنوان ســفارش ترجمه چندیــن کتــاب تاریخی و و در این سفر سوگلی و سه ندیمه او ،خدمهها، مصر ،براى خداحافظى آمــد .بعد از تجلیل از
عنصری زنده ،پویا و سرشــار از کارآمدی ،آ گاهی دوره تاریخی در خاطرهها مانده است. جغرافیایی را داد ،آنها را برای مصارف شخصی یک عکاس و قهوهچی ،یک ژنرال اتریشــی، انقلاب ایران و یادآورى نقــش من در پیروزى،
و انســانیت مینگرد؛ فرهنگی که در دوره باستان، استفاده کرد .فریدون آدمیت یکی از مورخان طبیب مخصوص شــاه ،معلم و مترجم شاه، دفاع ،ســازندگى و اصلاح روابط با عربســتان
پس از ورود اسلام و عصر حاضر یکی از مهمترین Wو سرانجام مرگ شاه ایرانی که از بیحاصلی سفر اول ناصرالدینشاه پزشــک ســفارت انگلیس و یکــی از دبیران سعودى ،درخواســت کرد که براى حل مشکل
عوامل هویتبخش و استمراردهنده ایرانیت قلمداد سخن میگوید« :ســفر فرنگستان هی چ کدام ســفارت همراه او بودنــد .کاروان آنها ابتدا به روابط ایران و مصر دخال ت کنم.
میشود که اشــاعه آن در میان اقوام و ملل دیگر به در نهایت نیز این پادشاه ایران کشته شد و به از انتظارات میرزاحســی نخان را برنیاورد .نه روســیه و سپس به سمت کشــورهای آلمان، امــگوفرــخاتر ،آجقهـ]ـباــىه[آکقـمــاـاىل][ ُُحخـســرـانزیى]،م[باورزیــکر،
فرهنگ جهانی کمک کرد .این چهره نامآشــنای او لقب شــاه شهید را هم دادند .ناصرالدینشاه در افــق فکــری آن کاروانیان تحولــی پدیدار بلژیک ،انگلستان ،فرانسه ،سوئیس ،ایتالیا،
فرهنــگ ایران انســانیت ،عدالــت و محبت را از قاجار ۱۲اردیبهشت ۱۲۷۵درحالی که خود را گشــت ،نه آنان را بــه ترقــی ممکلت مومن اتریش و عثمانی راهی شــدند .ماحصل این [رئیسجمهــور مصر] گفت ،مصــر بگوید که
مولفههایفرهنگایرانیم یداندکهباعنصرهویت برای جشــ ن پنجاهمین سالگرد سلطنت آماده گردانید ،نه در اخلاق سیاســی ایشــان اثری سفر ،دیدار با ملکه و یکتوریا ،در یافت بالاتر ین و اسرائیل]، ُُم[تروداهفاقنساـمـه]ت،کتام م پوادنیعویتدح[سمییاننرموابصرط
ملی در هم آمیخته هستند». میکرد قبل از برگزاری مراســم توســط میرزا نهاد .حاصــل آنی آن برانداختن صدارت خود نشان افتخار انگلستان ،ملاقاتهای سیاسی و برطرف شود
زرینکوب تبحر زیادی در زبان فارســی داشت رضا کرمانی به قتل رســید و دوران 50ســاله او بود و ایجــاد بحران اصلاحــات» .یرواند بازدید از مکانهای مختلف بود و بعد به ایران و آقــاى مبارک جــواب داده ،اگر ایــن جمله را
زکبناارنتارسولپایط بیروزبماشنخو اصدًًبایاانگتلیعسریبووفآرانشناسیوییب،ا و در حکومتش پایان یافت .میرزا رضا از ســاکنان آبراهامیان ،تاریخنــگار دوره قاجار و پهلوی، بازگشت و در سالهای بعد هم دو سفر دیگر به بگویم ،نتیج هاش تجدید جنگ با اسرائیل است؛
چند کرمان بود کــه از طرف حاکم کرمان مورد ظلم هم در اینباره م ینویســد« :ناصرالدینشــاه روسیه و کشورهای اروپایی داشت .ماحصل آیا ایران ،آماده شرکت در جنگ ،بهنفع ما هست،
آثار پرارزشــی از خود به یادگار گذاشــت .بهعنوان قرار گرفته بود؛ از همی نرو برای عرض شکایت هنگامی که بر تخت سلطنت نشست ،مشوق حضور چهارمین پادشاه قاجار در کشورهای یا مثل بقیه کشــورهاى اسلامى ،در حد حرف و
ادیب و مورخ در حوزههای مختلف تاریخ ،فرهنگ به تهران آمد و مورد آزار نای بالســلطنه وقت، ارتباط با اروپا بود اما در پایان سلطنتش آنقدر اروپایی ،ورود مقدمات زندگی مدرن ازجمله شعاردرکنار ما خواهد بود؟گفتم،این جمله باعث
و اندیشــه تالیفــات زیادی داشــت و ازجمله آنها کامران میرزا قرار گرفت و مدتی زندانی شــد. نسبت به ایدههای خارجی نگران بود که شایع ماشــین دودی ،کالسک ههایی به سب کوسیاق جنگ نخواهد شد و اسرائیل ،اگر جنگ را به نفع
میتوان به با کاروان حله مجموع های از نقد ادبی ،از ابتدا قصد کشتن کامران میزرا را داشت و حتی شد ،ترجیح م یدهد ،وزرایش ندانند بروکسل اروپاییهاکهجایگزینحم لونقلباچهارپایان ببیند ،بدون این جمله هم اقدام خواهد کرد.
کوچه رندان ،پیر گنجه ،در جس توجوی ناکجاآباد، یک پنجلول روســی هم به این بهانه خریداری نام یک شهر است یا نوعی کلم» .این سفرها بــود .خیابانها را برای ســهولت حم لونقل آقــاى [علــی] لاریجانى[ ،رئیس ســازمان
نامورنامه درباره فردوســی و شاهنامه تاریخ ایران، کرد اما قصدش تغییر یافت و شــاه را نشــانه یک آورده دیگری هم برای شــاه قاجار ایران سنگفرش شد ،اســتفاده از قاشق برای غذا صداوسیما] آمد .از عقبنشینى رهبرى گله کرد و
دو قرن ســکوت ،تاریخ ایران بعــد از اسلام ،تاریخ گرفت .میرزا رضا کرمانی در پاسخ این پرسش داشــت؛ رویایی با زنان بلندپایه کشــورهایی خوردن به روش مرسومتری تبدیل شد و بعدها پیشنهاد داشت که تجدیدنظر در تحقیق و تفحص
مردم ایران ،روزگاران ،تاریخ ایران از آغاز تا ســقوط که چرا نای بالســلطنه کامران میرزا را نکشــته چون روسیه ،آلمان ،هلند ،بلژیک و فرانسه و هم با مشاوره و تدبیر امیرکبیر در سیستم نظام [از صداوسیما] را عقب بیندازیم؛ نپذیرفتم.
ســلطنت پهلــوی ،بامــداد اسلام ،کارنامه اسلام گفتــه بود« :خیــال کردم که اگر او را بکشــم، آموزشی و فرهنگی کشور تغییراتی ایجاد شد؛ دکتر [عبدالله] جاسبى[ ،رئیس دانشگاه آزاد
اندیشــه ،تاریــخ در ترازو و ...اشــاره کرد .در دو ناصرالدینشاه با این قدرت هزاران نفر را خواهد توصیف دیدار با آنها در خاطراتش. ازجمله تدریس دو زبان روسی و فرانسوی در اسلامی] آمد؛ با گزارشــى از امور دانشــگاه آزاد
قرن ســکوت در مورد اتفاقات و شرایط تاریخی دو کشت .پس قطع اصل شجر ظلم را باید کرد ،نه مدارس و دانشگا‌هها تدریس میشد ،تاسیس و همکارى بــا آقاى [عبدالمجیــد] معادیخواه،
قرن از کشور ایران پس از سلطه عربها تا تشکیل شاخ و برگ را .همچنین میرزا قبل از مرگش در دارالفنون و جذب دانشمندان ایرانی و اروپایی، [رئیس بنیاد تاریخ انــقلاب] درخصوص تدوین
سلســله طاهریان پرداخت .او همچنین در پلهپله بازجوییها که از وی پرســیده شد ،به چه دلیل یکپارچگی پوشــش دانشآمــوزان و معلمان تاریخ انقلاب .براى جواب نامه آقاى [محمدعلی]
شاه را به قتل رساند و شاه چه گناهی کرده بود، Wنزدیکی به امیرکبیر و قتل میرزا و چاپ روزنامه .از ســوی دیگر ،با تشــکیل کىنــژاد ،دبیر شــوراى عالی انــقلاب فرهنگى،
گفت :وقتی در کشــورم این همه ظلم و جور و ناصرالدینمیرزا از کودکی به میرزا تقیخان شــورای دولت و تشــکیل ۶وزارتخانه که تا
تا ملاقات خدا به زندگی ،اندیشــه و سلوک مولانا فساد م یدیدم و حقخوری و حقکشی با تمام فراهانــی نزدیک بود و این نزدیکی توانســت اواخردورانسلطنتشبه ۱۳وزارتخانهافزایش درخصوص تعطیلی هیات سه نفره مشورت کرد؛
جلا لالدیــن محمد بلخی پرداخــت و در کارنامه این حرفها وقتی م یدیدم ،قدرت اول مملکت یافت ،تغییر مهم دیگری در ساختار حاکمیتی
اسلام ،موضوعــات اجتماعی ،علمی و فرهنگی را شاه است؛ پس با خودم گفتم اگر شاه خبر ندارد نقش زیادی در به قدرت رساندن او و تحکیم کشور به وجود آمد .اما تغییرات فقط اینها نبود در فکر تاسیس حزب سراسرى است.
در طــول تاریخ اسلام روایت کــرد .بامداد اسلام از از وضعیت کشــورش که وای به حال مملکتی آن همچنین آشنایی با تفکرات اصلاحطلبانه، و ناص رالدین در هر ســفر ،شــناخت بیشتری عصر خانواده شــهید [حســین] اکبرى ،از
دیگر آثار تاریخی زرینکوب اســت؛ اثری کمحجم که شاه آن ایشان باشد و اگر شاه خبر داشت از میــرزا تقیخان نکندادشوــچ ته،ب اسوـاـاصاًاگ ًلــبره بــازی نسبت به جهان اطراف خود و شیوههای بهبود شهداى هفتمتیر آمدند .براى مشکلات مسکن
اما پرمحتوا که به بررســی شرایط مکه و شبهجزیره وضعیت کشور پس حق او بود ،قتل و کشتنش تهران نم یرسید ذکاوتی اوضاع کشــور پیدا میکرد .این شــناخت هر و زندگى استمداد کردند؛ دو دخترشان دانشجو
عربســتان قبــل از تولــد و در خلال تولد حضرت که تا جوتخت را در بر گیــرد و همان تغییرات چند سطحی بود اما منجر به تاسیس نخستین هســتند و دو دختر دیگــر ،آموز شوپرورش و
محمد(ص) میپردازد. و من از این اقدامم خرسند هستم». اندک ظاهــری را هم در اوضــاع ایران ایجاد داروخانه مدرن به جای عطاریها ،نخســتین همسر روحانى و پسرشان طلبه.
کند .امیرکبیر بهعنوان وزیر ناصرالدینشــاه، با غوحش در تهران ،نخســتین حضور زنان در
